DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Suchocki, Wojciech: Poznań artystyczny: tezy do geografii artystycznej Dwudziestolecia
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27012#0153
POZNAŃ ARTYSTYCZNY
123
nie go z miastem — jako najbardziej typową bazą przestrzenną nowo-
czesnej kultury artystycznej, czy też szerzej — z miejscowością. Jako
odniesienie dla wszystkich innych możliwości związania sztuki z miejscem
— ta sytuacja, gdzie współistnieje ona z wszelkimi innymi typami ludz-
kiej działalności rozwijanymi w złożonej strukturze zorganizowanych
miejsc stałego osiedlenia się ludzi, wydaje się najwłaściwsza. Określenie
ośrodek artystyczny jest tu odpowiednikiem stosowanych w jednej z mo-
żliwych geograficznych typologii miejscowości, charakteryzujących je
przez przydanie ośrodkowi przymiotnika wskazującego na pewien typ
praktyki społecznej już to dominujący i generujący inne więzi w nim
realizowane, już to istotny z punktu widzenia perspektywy badawczej,
wyłaniającej go ze złażonego splotu funkcjonalnego ludzkiego skupiska.
Mówiąc o ośrodku mam na uwadze ten drugi punkt widzenia, a więc
niejako współistnienie systemu artystycznego w „kompletnym”, właści-
wym typowi miejscowości układzie społecznych podsystemów — po to,
aby odróżnić na tym poziomie miejscowości, gdzie sztuka „zdomino-
wuje” inne sfery życia społecznego czy też inaczej mówiąc — ma decy-
dujący wpływ na modyfikację pozycji miejscowości w strukturze geo-
graficznej w makroskali. Stanowiłoby to podstawę do typologicznego
uporządkowania „miejsc artystycznych” na podstawowym poziomie ośrod-
ka-miejscowości. W tej perspektywie należałoby rozważać pewne szcze-
gólne przypadki (o niektórych była już mowa), takie jak np. kolonia
artystyczna, dwór artystyczny, plener, a także pewien typ dzieł34. Za-
sadniczym wyznacznikiem ich współrzędności będzie parametr prze-
strzenny — oddzielenie i wchodzenie w skład całości wyższego rzędu 3S.
Jeśli jednostki typu ośrodka-miejscowości koncentrują tu naszą uwa-
gę, to równie ważne są jednostki przestrzenne podporządkowane im,
z których wielu przysługuje zwyczajowo również miano ośrodków, takie
jak np. (pomijając tu budowle i układy przestrzenne jako dzieła archi-
tektury i urbanistyki) muzeum, galeria, salon, uczelnia, instytut, dom
kultury, kościół, sklep, pomnik, przy czym — podkreślmy raz jeszcze —
rozpatrywane w tym przypadku w kategoriach przestrzennych, jako
miejsca; miejsca takie jednak, których motywem powołania było speł-
nienie określonej funkcji w systemie artystycznym.
Jednostki tego typu interesują geografię artystyczną z kilku wzglę-
dów. Analiza ich układów, podobnie jak ośrodków w obrębie większych
całości, pozwala odpowiedzieć na pytania o to, jakie miejsca w życiu
34 Par. przyip. 14.
35 Na temat pojęcia ośrodka por. uwagi K. Dmitruka. rozwijające definicję
A. W a H is a, Literatura — społeczeństwo — przestrzeń, qp. cit., s. 18-20 oraz
rozdz. Przestrzeń jako forma zorganizowania — ośrodek literacki.
123
nie go z miastem — jako najbardziej typową bazą przestrzenną nowo-
czesnej kultury artystycznej, czy też szerzej — z miejscowością. Jako
odniesienie dla wszystkich innych możliwości związania sztuki z miejscem
— ta sytuacja, gdzie współistnieje ona z wszelkimi innymi typami ludz-
kiej działalności rozwijanymi w złożonej strukturze zorganizowanych
miejsc stałego osiedlenia się ludzi, wydaje się najwłaściwsza. Określenie
ośrodek artystyczny jest tu odpowiednikiem stosowanych w jednej z mo-
żliwych geograficznych typologii miejscowości, charakteryzujących je
przez przydanie ośrodkowi przymiotnika wskazującego na pewien typ
praktyki społecznej już to dominujący i generujący inne więzi w nim
realizowane, już to istotny z punktu widzenia perspektywy badawczej,
wyłaniającej go ze złażonego splotu funkcjonalnego ludzkiego skupiska.
Mówiąc o ośrodku mam na uwadze ten drugi punkt widzenia, a więc
niejako współistnienie systemu artystycznego w „kompletnym”, właści-
wym typowi miejscowości układzie społecznych podsystemów — po to,
aby odróżnić na tym poziomie miejscowości, gdzie sztuka „zdomino-
wuje” inne sfery życia społecznego czy też inaczej mówiąc — ma decy-
dujący wpływ na modyfikację pozycji miejscowości w strukturze geo-
graficznej w makroskali. Stanowiłoby to podstawę do typologicznego
uporządkowania „miejsc artystycznych” na podstawowym poziomie ośrod-
ka-miejscowości. W tej perspektywie należałoby rozważać pewne szcze-
gólne przypadki (o niektórych była już mowa), takie jak np. kolonia
artystyczna, dwór artystyczny, plener, a także pewien typ dzieł34. Za-
sadniczym wyznacznikiem ich współrzędności będzie parametr prze-
strzenny — oddzielenie i wchodzenie w skład całości wyższego rzędu 3S.
Jeśli jednostki typu ośrodka-miejscowości koncentrują tu naszą uwa-
gę, to równie ważne są jednostki przestrzenne podporządkowane im,
z których wielu przysługuje zwyczajowo również miano ośrodków, takie
jak np. (pomijając tu budowle i układy przestrzenne jako dzieła archi-
tektury i urbanistyki) muzeum, galeria, salon, uczelnia, instytut, dom
kultury, kościół, sklep, pomnik, przy czym — podkreślmy raz jeszcze —
rozpatrywane w tym przypadku w kategoriach przestrzennych, jako
miejsca; miejsca takie jednak, których motywem powołania było speł-
nienie określonej funkcji w systemie artystycznym.
Jednostki tego typu interesują geografię artystyczną z kilku wzglę-
dów. Analiza ich układów, podobnie jak ośrodków w obrębie większych
całości, pozwala odpowiedzieć na pytania o to, jakie miejsca w życiu
34 Par. przyip. 14.
35 Na temat pojęcia ośrodka por. uwagi K. Dmitruka. rozwijające definicję
A. W a H is a, Literatura — społeczeństwo — przestrzeń, qp. cit., s. 18-20 oraz
rozdz. Przestrzeń jako forma zorganizowania — ośrodek literacki.