Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (3.1986)

8

M. GĘBAEOWICZ

stów, a mianowicie Sebastiana Fesingera, Pinsla i Antoniego Osińskiego.
Obok nich działa jednak plejada snycerzy, ich uczniów i współpracow-
ników nie dorównujących im może talentem i siłą indywidualności, ale
nadających swej twórczości charakterystyczne piętno lokalne. Nie wszy-
scy oni działali we Lwowie, istniała bowiem kategoria wędrownych rzeź-
biarzy, o których dowiadujemy się przygodnie z kronik klasztornych lub
kościelnych, nie podających nieraz nawet ich nazwisk.
Czynną działalność rozwijali też mistrzowie, którzy osiadali na pro-
wincji może ze względów materialnych. Prowadzili tam większe pracow-
nie, gdyż robocizna była tam tańsza niż w wielkim mieście. I dopiero
zsumowanie wszystkich tych okoliczności daje wyczerpujące pojęcie o
lwowskiej rzeźbie rokokowej. Odznaczała się ona dużą aktywnością
i uznaniem współczesnych, o czym świadczy fakt, że jej dzieła spotykamy
i z dala od środowiska lwowskiego, na ziemi przemyskiej, sanockiej, san-
domierskiej, lubelskiej, chełmskiej, oczywiście także na Wołyniu i Pole-
siu, dochodząc na północy aż do Narwi. Jak wyglądały te sprawy na dal-
szych terenach wschodnich, a więc na Podolu i na Ukrainie, gdzie ich
obecność sygnalizowano w Kamieńcu Podolskim i w Berdyczowie, do-
kładnie stwierdzić trudno ze względu na brak materiałów1. Znane są
1 Podaję jedynie wybrane pozycje bibliograficzne: Z. Hornung, Ze studiów
nad rzeźbą polską XVIII wieku. Figury drewniane w kościele ormiańskim w Sta-
nisławowe, Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie, T. X, 1930, s. 66 in.;
tenże, Mistrz figur z kościoła OO. Dominikanów we Lwowie, tamże, t. XI, 1931, s. 4
in.; A. Bochnak, Ze studiów nad rzeźbą lwowską w epoce rokoka, Kraków
1931; T. Mańkowski, Mistrz lwowskich figur dominikańskich. (Sebastian Fe-
singer), Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie, T. XV, 1935, s. 10 in.;
tenże, Przeistoczenia katedry za arcybiskupa Sierakowskiego i ówcześni rzeźbiarze
lwowscy, tamże, t. XV, 1935, s. 73 ani.; tenże, Rokokowe antependia fundacji Mikołaja
Potockiego, Sprawozdania PAU, 1936, nr 2; Zi Hornung, Pierwsi rzeźbiarze lwo-
wscy z okresu rokoka, Lwów 1936; J, Hornung, Lwowska plastyka reliefowa
XVIII wieku, Arkady, R. 3; 1937, nr 3, s. 120 i n.; Z. Hornung, Antoni Osiński
najwybitniejszy rzeźbiarz lwowski XVIII stulecia, Warszawa 1937; T. Mańkow-
ski, Lwowska rzeźba rokokowa, Lwów 1937; J. Kowalczyk, Prace rzeźbiarskie
Macieja Polejowskiego w Sandomierskim i na Lubelszczyźnie, Sprawozdania Towa-
rzystwa Naukowego w Toruniu, t. 11, 1967, s. 12® i n.; B. Majchrzycka, Ołta-
rzowa rzeźba figuralna Antoniego Osińskiego w kościele OO. Bernardynów w Le-
żajsku, Roczniki Humanistyczne, R. 4, 19157, Lublin 1958, s. 185 i n.; S. Michał-
c z u k, W sprawie autorstwa rzeźb figuralnych w kościele popaulińskim we Wło-
dawie i popijarskim w Chełmie, Biuletyn Historii Sztuki, R. 20, 1958, nr 3/4, s. 405
in.; J. Kowalczyk, Ze studiów nad geografią lwowskiej rzeźby rokokowej, w:
Rokoko. Studia nad sztuką 1. połowy XVIII wieku, Materiały sesji Stowarzyszenia
Historyków Sztuki, zorganizowanej wspólnie z Muzeum Śląskim we Wrocławiu,
październik 1968, Warszawa 1970, s. 199 - 217; tenże, Dzieła Macieja Polejowskiego
w Ziemi Sandomierskiej, Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego, t. 6, 1970. Najpeł-
niejsze zestawienie bibliografii podaje J. Kowalczyk w Roczniku Muzeum Świę-
tokrzyskiego, t. 6, 1970, s. 138.