DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Dąb-Kalinowska, Barbara: Rosyjskie malarstwo religijne w XIX wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27013#0140
B. DĄB-KALINOWSKA
106
necow. Zachwyt nad wykonanymi przez niego do soboru Włodzimierskie-
go w Kijowie obrazami był powszechny, przypisywano im taką siłę wy-
razu, że ich oglądanie miało mieć moc nawracania ateistów. A przecież
Wasnecow jedynie odświeżył i usiłował przystosować do współczesnych
mu malarskich tendencji starą akademicką metodę dekoracji ścian cer-
kiewnych obrazami. Jego religijne malarstwo pozostało akademickim
ikonostasem wypełnionym obrazkami było „ostatnim bardzo błyskotli-
wym zamaskowanym odgłosem pompatycznego, eklektycznego akademi-
zmu” 70. Dzieła Wasnecowa w rzeczywistości niewiele mają wspólnego
z malarstwem ikonowym, ale stwierdzenie tego faktu możliwe było dopie-
ro wtedy, gdy na początku XX w. zarówno szerokiej publiczności, jak
i uczonym udostępnione zostało ruskie malarstwo ikonowe okresu naj-
większego jego rozkwitu, a badania nad nim pozwoliły na sprecyzowa-
nie zasad teologii ikony. iNiemniej problem ikony, nawet dla nas współ-
czesnych, jak to stwierdził J. Nowosielski, „nie jest sprawą zamkniętą.
Ikona jest sprawą otwartą, pełną ryzyka, pełną znaków zapytania” 71.
RUSSIAN RELIGIOUS PAINTING IN THE NINETEENTH CENTURY
Summary
In the studies on Wie Russian religious ipainlting of the 19th century, an expli-
cit tendency is being delineated which either eliminates the problem of the icon
painting 'completely, or defines it a:s a decadent art. The 'beginning of the develop-
ment of the icon painting is seen here at the moment in which Russian art)
merged with the European trends. The basic problem of this europeanized acade-
mic painting, whether it could from the point of view of theology -of Ithe Orthodox
Church be abject of cult and constitute an integral part of the liturgy, remains
beyoned the interests of the scientists. This does not mean .of course that icons
were no longer painted in the 18th and in the 19th centuries and that the demand
for the icons did not exist any longer, for, similarly as in the previous centuries,
many icon workshops still produced a great number of icons although, their
69 Ibidem, s. 270; J. Nikolajev, Neskol’ko mysiej o religioznoj źiwopisi, Rus-
skoje obozrenie T. 25, 1894 fevral’, s. 678. Jeden z najbardziej zasłużonych bada-
czy malarstwa ikonowego jego „odrodzenie” widział w zakładaniu szkół, w któ-
rych nauczycielami winni być zarówno absolwenci Akademii, jak i mistrzowie suz-
dalscy, a w programie nauczania należy uwzględnić czytanie Pisma św., naukę
zasad liturgii, śpiewu liturgicznego, pisania i zasad arytmetyki. N. P. Kondakov,
Sovremiennoje położenie narodnoj ikonopisi, 1901, s. 50.
70 W. Nikolski j, Istorija russkogo iskusstva, Berlin 1923, s. 199; A. B e n u a,
op. cit., s. 126.
71 Z. P o d g ó r z e c, Teologia i ikona, Rozmowa z J. Nowosielskim, Znak 1982,
nr 337 (12), s. 1560.
106
necow. Zachwyt nad wykonanymi przez niego do soboru Włodzimierskie-
go w Kijowie obrazami był powszechny, przypisywano im taką siłę wy-
razu, że ich oglądanie miało mieć moc nawracania ateistów. A przecież
Wasnecow jedynie odświeżył i usiłował przystosować do współczesnych
mu malarskich tendencji starą akademicką metodę dekoracji ścian cer-
kiewnych obrazami. Jego religijne malarstwo pozostało akademickim
ikonostasem wypełnionym obrazkami było „ostatnim bardzo błyskotli-
wym zamaskowanym odgłosem pompatycznego, eklektycznego akademi-
zmu” 70. Dzieła Wasnecowa w rzeczywistości niewiele mają wspólnego
z malarstwem ikonowym, ale stwierdzenie tego faktu możliwe było dopie-
ro wtedy, gdy na początku XX w. zarówno szerokiej publiczności, jak
i uczonym udostępnione zostało ruskie malarstwo ikonowe okresu naj-
większego jego rozkwitu, a badania nad nim pozwoliły na sprecyzowa-
nie zasad teologii ikony. iNiemniej problem ikony, nawet dla nas współ-
czesnych, jak to stwierdził J. Nowosielski, „nie jest sprawą zamkniętą.
Ikona jest sprawą otwartą, pełną ryzyka, pełną znaków zapytania” 71.
RUSSIAN RELIGIOUS PAINTING IN THE NINETEENTH CENTURY
Summary
In the studies on Wie Russian religious ipainlting of the 19th century, an expli-
cit tendency is being delineated which either eliminates the problem of the icon
painting 'completely, or defines it a:s a decadent art. The 'beginning of the develop-
ment of the icon painting is seen here at the moment in which Russian art)
merged with the European trends. The basic problem of this europeanized acade-
mic painting, whether it could from the point of view of theology -of Ithe Orthodox
Church be abject of cult and constitute an integral part of the liturgy, remains
beyoned the interests of the scientists. This does not mean .of course that icons
were no longer painted in the 18th and in the 19th centuries and that the demand
for the icons did not exist any longer, for, similarly as in the previous centuries,
many icon workshops still produced a great number of icons although, their
69 Ibidem, s. 270; J. Nikolajev, Neskol’ko mysiej o religioznoj źiwopisi, Rus-
skoje obozrenie T. 25, 1894 fevral’, s. 678. Jeden z najbardziej zasłużonych bada-
czy malarstwa ikonowego jego „odrodzenie” widział w zakładaniu szkół, w któ-
rych nauczycielami winni być zarówno absolwenci Akademii, jak i mistrzowie suz-
dalscy, a w programie nauczania należy uwzględnić czytanie Pisma św., naukę
zasad liturgii, śpiewu liturgicznego, pisania i zasad arytmetyki. N. P. Kondakov,
Sovremiennoje położenie narodnoj ikonopisi, 1901, s. 50.
70 W. Nikolski j, Istorija russkogo iskusstva, Berlin 1923, s. 199; A. B e n u a,
op. cit., s. 126.
71 Z. P o d g ó r z e c, Teologia i ikona, Rozmowa z J. Nowosielskim, Znak 1982,
nr 337 (12), s. 1560.