DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Jarzewicz, Jarosław: De constructione ecclesiae: o artystycznych i społecznych uwarunkowaniach budowy kościoła św. Jakuba w Nysie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28099#0042
40
JAROSŁAW JARZEWICZ
Utożsamiając wzmiankowany tutaj „kor” ze wschodnią częścią kościo-
ła, niektórzy badacze dochodzili do wniosku, że połowę obecnej świątyni
wybudowano w ciągu roku19. Wątpię, czy obecnie znalazłby się przedsię-
biorca, który podjąłby się wznieść taką budowlę w tak krótkim czasie.
Błąd, moim zdaniem, polegał na interpretacji słowa „kor”. Otóż u Grussa
(podobnie jak w polszczyźnie „chór”) słowo to oznacza też chór muzyczny.
W tym znaczeniu używa on go niewątpliwie, gdy pisze o zniszczeniu sklepie-
nia chóru wraz z organami przez walący się wskutek pożaru szczyt20.
Rye. 9. Kościół św. Jakuba w Nysie, rzut z zaznaczeniem reliktów wcześniejszej budowli
(rozwarstwienie inne niż proponowane w niniejszym artykule). (Wg Hettwer, op. cit., s. 17,
August Lax Yerlagsbuchhandlung, Hildesheim; repr. R. Rau)
Z tego można wnosić, że mistrzowi Piotrowi zlecono najpierw, jakby
na próbę, mniejszy odcinek (zachodnie przęsło z chórem muzycznym?),
a gdy wywiązał się z niego zadowalająco - na pozostałą część partii za-
chodniej aż do wcześniej wybudowanej części wschodniej21. Taka kolej-
ność budowy może wydać się nieco osobliwa. Mogła być spowodowana
istniejącym jeszcze, starszym korpusem nawowym, który był jakby obu-
dowywany nowymi częściami kościoła zanim został rozebrany. Takie wy-
19 Por. np. Hettwer, op. cit., s. 14-16.
20 Gruss-Kastner, s. 12: „Item zu dem giebel an den Chor der ym 1542 Demnoch
das Dach eingebrant durch den wint eingeworffen, unnd also grossentheił des gewelbs und
Chores wie zusehen sambt den Orgeln eingeschlagen”. W podobnym znaczeniu pojawia się
to słowo w inskrypcji z 1582 - Kastner, op. cit., s. 25: „Anno MDLXXXII ist auf anord-
nung des hochwird. in Gott Fiirsten und Herm H. Martin Bisch. zu Bresl. dis Burger -
Chor gebauet worden”.
21 Nie byłaby to kolejność wyjątkowa - w podobnym trybie wznoszony był też kościół
Św. Ducha w Heidelbergu nb. też hala obejściowa z lat ok. 1400 - por. D. v. Winterfeld,
Heiliggeistkirche Heidelberg, Miinchen 1992, s. 12.
JAROSŁAW JARZEWICZ
Utożsamiając wzmiankowany tutaj „kor” ze wschodnią częścią kościo-
ła, niektórzy badacze dochodzili do wniosku, że połowę obecnej świątyni
wybudowano w ciągu roku19. Wątpię, czy obecnie znalazłby się przedsię-
biorca, który podjąłby się wznieść taką budowlę w tak krótkim czasie.
Błąd, moim zdaniem, polegał na interpretacji słowa „kor”. Otóż u Grussa
(podobnie jak w polszczyźnie „chór”) słowo to oznacza też chór muzyczny.
W tym znaczeniu używa on go niewątpliwie, gdy pisze o zniszczeniu sklepie-
nia chóru wraz z organami przez walący się wskutek pożaru szczyt20.
Rye. 9. Kościół św. Jakuba w Nysie, rzut z zaznaczeniem reliktów wcześniejszej budowli
(rozwarstwienie inne niż proponowane w niniejszym artykule). (Wg Hettwer, op. cit., s. 17,
August Lax Yerlagsbuchhandlung, Hildesheim; repr. R. Rau)
Z tego można wnosić, że mistrzowi Piotrowi zlecono najpierw, jakby
na próbę, mniejszy odcinek (zachodnie przęsło z chórem muzycznym?),
a gdy wywiązał się z niego zadowalająco - na pozostałą część partii za-
chodniej aż do wcześniej wybudowanej części wschodniej21. Taka kolej-
ność budowy może wydać się nieco osobliwa. Mogła być spowodowana
istniejącym jeszcze, starszym korpusem nawowym, który był jakby obu-
dowywany nowymi częściami kościoła zanim został rozebrany. Takie wy-
19 Por. np. Hettwer, op. cit., s. 14-16.
20 Gruss-Kastner, s. 12: „Item zu dem giebel an den Chor der ym 1542 Demnoch
das Dach eingebrant durch den wint eingeworffen, unnd also grossentheił des gewelbs und
Chores wie zusehen sambt den Orgeln eingeschlagen”. W podobnym znaczeniu pojawia się
to słowo w inskrypcji z 1582 - Kastner, op. cit., s. 25: „Anno MDLXXXII ist auf anord-
nung des hochwird. in Gott Fiirsten und Herm H. Martin Bisch. zu Bresl. dis Burger -
Chor gebauet worden”.
21 Nie byłaby to kolejność wyjątkowa - w podobnym trybie wznoszony był też kościół
Św. Ducha w Heidelbergu nb. też hala obejściowa z lat ok. 1400 - por. D. v. Winterfeld,
Heiliggeistkirche Heidelberg, Miinchen 1992, s. 12.