0.5
1 cm
WĄTKI FEMINISTYCZNE W SZTUCE POLSKIEJ
151
niu Gustowskiej? Zjawisko to kuriozalne: nie dość, że artystki w swej
twórczości zajmujące się tematyką kobiecą nie wypracowały żadnych pro-
gramów, to jeszcze same deprecjonują problematykę kobiet oraz z niechę-
cią mówią o feminizmie. Podobną niekonsekwencję wykazuje Natalia LL,
organizatorka pierwszej w Polsce wystawy feministycznej, artystka bio-
rąca udział w międzynarodowych sympozjach i wystawach sztuki femini-
stycznej. Zdarza się, że jest orędowniczką feminizmu. W napisanym
przez siebie artykule Ruch feministyczny w sztuce, wygłoszonym na sym-
pozjum „Stany graniczne fotografii” w Katowicach w 1977 r., Natalia LL
przedstawia ruch feministyczny, stając po jego stronie, identyfikując się z
jego tezami14. Ale z kolei w Teorii głowy pisze:
„W pewien sposób zbliżyłam się do feministycznego ruchu, choć zdaję
sobie sprawę z tego, że ksenofobia feminizmu jest nie tyle wyzwoleniem ko-
biety co jej uwięzieniem w szponach pochwy i macicy’15. Wypowiedź ta jest
jawnie antyfeministyczna, a jej język porównać można ze stylem argumen-
tacji jednego z największych wrogów kobiet - Ottona Weiningera. W tym
przypadku trudno liczyć na to, żeby sztuka feministyczna zyskała w Polsce
uznanie i przyczyniła się do przemiany świadomości, skoro nawet jej orę-
downiczki operują kategoriami w gruncie rzeczy mizoginicznymi.
FEMINIST MOTIFS IN POLISH ART
Summary
The subject of the paper is the functioning of the feminist art in Poland. Are we
entitled to claim that the feminist motifs and approaches, present in Polish art sińce
1970s, constitute a separate current in its own right? Did women-artists consciously
take up the problems of discrimination of women? The problem becomes even morę
complex, if we take into account the fact that in the 1970s or even 1980s the Polish
socio-political background was not favorable to feminism. Thus, the Polish feminism
has little in common with its Western counterpart: when the latter appeared in con-
nection with the 1968 student rebellion and counter-culture, at the same time eąual
rights of women, proclaimed by the communist propaganda in Poland, were pure fic-
tion. The national tradition and Catholic Church both fostered the model of a passive
woman for whom the most important values were: family, home, and children. Femi-
nism started developing in Poland only after the collapse of communism, and it is sig-
nificant that so far it has neither been effective nor indeed popular among women
themselves.
14 Natalia LL, Ruch feministyczny w sztuce, „Format” 3-4, 1992.
15 Natalia LL, Teoria Głowy, „Exit”, 6, 1991, s. 224.
151
niu Gustowskiej? Zjawisko to kuriozalne: nie dość, że artystki w swej
twórczości zajmujące się tematyką kobiecą nie wypracowały żadnych pro-
gramów, to jeszcze same deprecjonują problematykę kobiet oraz z niechę-
cią mówią o feminizmie. Podobną niekonsekwencję wykazuje Natalia LL,
organizatorka pierwszej w Polsce wystawy feministycznej, artystka bio-
rąca udział w międzynarodowych sympozjach i wystawach sztuki femini-
stycznej. Zdarza się, że jest orędowniczką feminizmu. W napisanym
przez siebie artykule Ruch feministyczny w sztuce, wygłoszonym na sym-
pozjum „Stany graniczne fotografii” w Katowicach w 1977 r., Natalia LL
przedstawia ruch feministyczny, stając po jego stronie, identyfikując się z
jego tezami14. Ale z kolei w Teorii głowy pisze:
„W pewien sposób zbliżyłam się do feministycznego ruchu, choć zdaję
sobie sprawę z tego, że ksenofobia feminizmu jest nie tyle wyzwoleniem ko-
biety co jej uwięzieniem w szponach pochwy i macicy’15. Wypowiedź ta jest
jawnie antyfeministyczna, a jej język porównać można ze stylem argumen-
tacji jednego z największych wrogów kobiet - Ottona Weiningera. W tym
przypadku trudno liczyć na to, żeby sztuka feministyczna zyskała w Polsce
uznanie i przyczyniła się do przemiany świadomości, skoro nawet jej orę-
downiczki operują kategoriami w gruncie rzeczy mizoginicznymi.
FEMINIST MOTIFS IN POLISH ART
Summary
The subject of the paper is the functioning of the feminist art in Poland. Are we
entitled to claim that the feminist motifs and approaches, present in Polish art sińce
1970s, constitute a separate current in its own right? Did women-artists consciously
take up the problems of discrimination of women? The problem becomes even morę
complex, if we take into account the fact that in the 1970s or even 1980s the Polish
socio-political background was not favorable to feminism. Thus, the Polish feminism
has little in common with its Western counterpart: when the latter appeared in con-
nection with the 1968 student rebellion and counter-culture, at the same time eąual
rights of women, proclaimed by the communist propaganda in Poland, were pure fic-
tion. The national tradition and Catholic Church both fostered the model of a passive
woman for whom the most important values were: family, home, and children. Femi-
nism started developing in Poland only after the collapse of communism, and it is sig-
nificant that so far it has neither been effective nor indeed popular among women
themselves.
14 Natalia LL, Ruch feministyczny w sztuce, „Format” 3-4, 1992.
15 Natalia LL, Teoria Głowy, „Exit”, 6, 1991, s. 224.
