DOI Heft:
Fragmenty
DOI Artikel:Leszkowicz, Paweł: Decentralizacja i multikulturalizm
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.28099#0191
DECENTRALIZACJA I MULTIKULTURALIZM
189
łecznego. Zrozumienie zachodzących przemian możliwe jest w odniesie-
niu do przełomu lat 60., okresu, gdy proste przeświadczenia, na których
bazował autorytet i władza w zachodnim, głównie amerykańskim społe-
czeństwie, stały się przedmiotem serii intelektualnych i politycznych
„zamachów”, a w historię zaczęły wpisywać się poprzednio milczące
i marginalizowane grupy oraz deklarować swą własną dotychczas repre-
sjonowaną tożsamość. Pod nazwą „kontrkultury” wprowadzone zostały
polityczne i estetyczne zagadnienia, które wytworzyły wielość reakcji na
sytuację marginalizacji, gwałtownie kwestionując dotychczas obowiązują-
cy: fallocentryczny, heteroseksualny i eurocentryczny dyskurs5.
Autorytet bazujący na niewidzialności został wyraźnie określony wo-
bec wyłaniających się opozycyjnych wobec niego różnic: subkulturowych,
rasowych, seksualnych i etnicznych. Problematyczne stało się dalsze tra-
ktowanie takich kulturowych konstrukcji, jak: biały, męski, heteroseksu-
alny jako wszechobecnego wzorca, zarówno centrum jak i jego granic6.
Centrum zostaje zdefiniowane jako ideologiczna fikcja, a proces społecz-
nej decentralizacji i rozwój molekularnej polityki podważyły dotychczaso-
we kulturowe narracje uprawomocniające system władzy i będące hasła-
mi obowiązującego liberalnego humanizmu.
Pojęcia autonomii, transcendencji, autorytetu, jedności, prawdy, uni-
wersalności, ciągłości, oryginalności i hierarchii - zostają sproblema-
tyzowane i sprowadzone do ideologicznego kontekstu, w obrębie którego
funkcjonują. Hal Foster, wyznaczając dominujące postmodernistyczne
odniesienia, pisze o kulturze masowej epoki postindustrialnej oraz o re-
wolucji „innych” reagujących na sytuację marginalizacji: społecznej, poli-
tycznej i obyczajowej. Wymienia rewoltę mniejszości seksualnych wobec
panującej heteroseksualnej libidalnej polityki, kobiet wobec systemu pa-
triarchalnego, kolorowych reagujących na rasistowskie stereotypy i wzor-
ce, rewolucję Trzeciego Świata w obliczu neokolonializmu oraz reakcję
świadomości ekologicznej na bezwzględny prymat eksploatacyjnych tech-
nologii ekonomiczno-gospodarczych7.
Dekonstrukcja kultury znajduje swą kontynuację w decentralizacji
podmiotu. Poprzez wpływ metodologii neomarksistowskiej i psychoanali-
zy, na nowo zostaje zdefiniowana tożsamość współczesnego człowieka.
W multikulturowym, zachodnim społeczeństwie tożsamość podmiotu jest
określana poprzez: płeć, rasę, klasę, orientację seksualną, pochodzenie
etniczne, wykształcenie, itp. różnicujące, a nie centralizujące kategorie.
Ponowne usytuowanie podmiotu w historii i społecznym kontekście to po-
5 L. Hutcheon, A Poetics of Postmodernism. History, Theory, Fiction, New York, Lon-
don, Routledge, 1988, s. 61-62.
6 R. Ferguson, op. cit., s. 10.
7 H. Foster, O idei sztuki politycznej, „Magazyn Sztuki”, nr 4, 1994, s. 130-131.
189
łecznego. Zrozumienie zachodzących przemian możliwe jest w odniesie-
niu do przełomu lat 60., okresu, gdy proste przeświadczenia, na których
bazował autorytet i władza w zachodnim, głównie amerykańskim społe-
czeństwie, stały się przedmiotem serii intelektualnych i politycznych
„zamachów”, a w historię zaczęły wpisywać się poprzednio milczące
i marginalizowane grupy oraz deklarować swą własną dotychczas repre-
sjonowaną tożsamość. Pod nazwą „kontrkultury” wprowadzone zostały
polityczne i estetyczne zagadnienia, które wytworzyły wielość reakcji na
sytuację marginalizacji, gwałtownie kwestionując dotychczas obowiązują-
cy: fallocentryczny, heteroseksualny i eurocentryczny dyskurs5.
Autorytet bazujący na niewidzialności został wyraźnie określony wo-
bec wyłaniających się opozycyjnych wobec niego różnic: subkulturowych,
rasowych, seksualnych i etnicznych. Problematyczne stało się dalsze tra-
ktowanie takich kulturowych konstrukcji, jak: biały, męski, heteroseksu-
alny jako wszechobecnego wzorca, zarówno centrum jak i jego granic6.
Centrum zostaje zdefiniowane jako ideologiczna fikcja, a proces społecz-
nej decentralizacji i rozwój molekularnej polityki podważyły dotychczaso-
we kulturowe narracje uprawomocniające system władzy i będące hasła-
mi obowiązującego liberalnego humanizmu.
Pojęcia autonomii, transcendencji, autorytetu, jedności, prawdy, uni-
wersalności, ciągłości, oryginalności i hierarchii - zostają sproblema-
tyzowane i sprowadzone do ideologicznego kontekstu, w obrębie którego
funkcjonują. Hal Foster, wyznaczając dominujące postmodernistyczne
odniesienia, pisze o kulturze masowej epoki postindustrialnej oraz o re-
wolucji „innych” reagujących na sytuację marginalizacji: społecznej, poli-
tycznej i obyczajowej. Wymienia rewoltę mniejszości seksualnych wobec
panującej heteroseksualnej libidalnej polityki, kobiet wobec systemu pa-
triarchalnego, kolorowych reagujących na rasistowskie stereotypy i wzor-
ce, rewolucję Trzeciego Świata w obliczu neokolonializmu oraz reakcję
świadomości ekologicznej na bezwzględny prymat eksploatacyjnych tech-
nologii ekonomiczno-gospodarczych7.
Dekonstrukcja kultury znajduje swą kontynuację w decentralizacji
podmiotu. Poprzez wpływ metodologii neomarksistowskiej i psychoanali-
zy, na nowo zostaje zdefiniowana tożsamość współczesnego człowieka.
W multikulturowym, zachodnim społeczeństwie tożsamość podmiotu jest
określana poprzez: płeć, rasę, klasę, orientację seksualną, pochodzenie
etniczne, wykształcenie, itp. różnicujące, a nie centralizujące kategorie.
Ponowne usytuowanie podmiotu w historii i społecznym kontekście to po-
5 L. Hutcheon, A Poetics of Postmodernism. History, Theory, Fiction, New York, Lon-
don, Routledge, 1988, s. 61-62.
6 R. Ferguson, op. cit., s. 10.
7 H. Foster, O idei sztuki politycznej, „Magazyn Sztuki”, nr 4, 1994, s. 130-131.