DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Kiepuszewski, Łukasz: Cézanne Strzemińskiego: obraz jako krytyka tekstu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28184#0074
72
ŁUKASZ KIEPUSZEWSKI
Realizacje obrazowe - Kompozycje architektoniczne przedstawiają tra-
dycję, którą aktualizują jako aktywną, otwartą i umykającą próbom
interpretacyjnej kontroli i ograniczeń. Proces każdorazowego odczytywa-
nia tej materii uruchamia charakteryzujący ją nadmiar znaczeń. Zawar-
ty tu potencjał domaga się rozwinięcia w coraz to innej wykładni odsyła-
jąc zwodniczo do innych kontekstów bez możliwości ich domknięcia.
Jedną z przyczyn takiej sytuacji jest charakteryzujący recepcję malar-
stwa dystans obrazu wobec tekstu, który realizuje się w możliwości jed-
noczesnego potwierdzania i negowania - nierozstrzygania. Na mocy tego
zjawiska kolejne odczytanie tradycji Cezanne’owskiej przez Strzemiń-
skiego należy raczej do gry powoływania nowych wątków, niż rozwiązy-
wania dotychczasowych.
STRZEMIŃSKIM CEZANNE. IMAGE AS A CRITIQUE OF TEXT
Summary
The subject matter of the present study is the response of a leader of the Polish
avant-garde between the world wars, Władysław Strzemiński, to the art of Cezanne.
The substance of the essay are comparative analyses of the paintings of Strzemiński
and Cezanne, combined with theoretical texts by the founder of unism which are de-
voted to Cezanne. The paintings of Strzemiński referring to the style of Cezanne and
analyzing the plastic form of his works are subject to the rhetorical situation charac-
teristic of the writings of the Polish artist, determining the historical significance of
Cezanne’s paintings in reference to cubism. The approach of Cezanne focusing on the
aspect of form, understood as a factor determining the development of art, was sup-
plemented with an interpretation which was inherent already in the conception of
unism developed by Strzemiński in the twenties, and then in his theory of vision
stressing the relationship between the surface of the picture and the dynamie of gazę,
the shifts of perspective, and the visual rifts in space in the still lifes of the French
painter. This expanding supplement would, however, gradually subvert the first re-
ading, putting into doubt its structural logie, and by the same token, the avant-garde
doctrine of the continuity of historical process.
An analysis of Kompozycje architektoniczne [Architectural Compositions] carried
out in 1928-1929 reveals that Strzemińskfs interpretation consists of two different
discourses: the discourse of “Cezanne” as a dispatcher of the language of plastic forms
and “Cezanne” - the analyst of the empirics of vision. In the context of the assump-
tions articulated in the language of theory, Strzemiński^ paintings represent an un-
desirable phenomenon of a tenuous optical imbalance. Architectural Compositions
produce a critiąue of the theoretical discourse which brought them into being from
the interior of the painting itself. The rhetoric of the historico-artistic progression re-
aches an impasse - an oscillation of two levels of meaning which cannot be reduced
ŁUKASZ KIEPUSZEWSKI
Realizacje obrazowe - Kompozycje architektoniczne przedstawiają tra-
dycję, którą aktualizują jako aktywną, otwartą i umykającą próbom
interpretacyjnej kontroli i ograniczeń. Proces każdorazowego odczytywa-
nia tej materii uruchamia charakteryzujący ją nadmiar znaczeń. Zawar-
ty tu potencjał domaga się rozwinięcia w coraz to innej wykładni odsyła-
jąc zwodniczo do innych kontekstów bez możliwości ich domknięcia.
Jedną z przyczyn takiej sytuacji jest charakteryzujący recepcję malar-
stwa dystans obrazu wobec tekstu, który realizuje się w możliwości jed-
noczesnego potwierdzania i negowania - nierozstrzygania. Na mocy tego
zjawiska kolejne odczytanie tradycji Cezanne’owskiej przez Strzemiń-
skiego należy raczej do gry powoływania nowych wątków, niż rozwiązy-
wania dotychczasowych.
STRZEMIŃSKIM CEZANNE. IMAGE AS A CRITIQUE OF TEXT
Summary
The subject matter of the present study is the response of a leader of the Polish
avant-garde between the world wars, Władysław Strzemiński, to the art of Cezanne.
The substance of the essay are comparative analyses of the paintings of Strzemiński
and Cezanne, combined with theoretical texts by the founder of unism which are de-
voted to Cezanne. The paintings of Strzemiński referring to the style of Cezanne and
analyzing the plastic form of his works are subject to the rhetorical situation charac-
teristic of the writings of the Polish artist, determining the historical significance of
Cezanne’s paintings in reference to cubism. The approach of Cezanne focusing on the
aspect of form, understood as a factor determining the development of art, was sup-
plemented with an interpretation which was inherent already in the conception of
unism developed by Strzemiński in the twenties, and then in his theory of vision
stressing the relationship between the surface of the picture and the dynamie of gazę,
the shifts of perspective, and the visual rifts in space in the still lifes of the French
painter. This expanding supplement would, however, gradually subvert the first re-
ading, putting into doubt its structural logie, and by the same token, the avant-garde
doctrine of the continuity of historical process.
An analysis of Kompozycje architektoniczne [Architectural Compositions] carried
out in 1928-1929 reveals that Strzemińskfs interpretation consists of two different
discourses: the discourse of “Cezanne” as a dispatcher of the language of plastic forms
and “Cezanne” - the analyst of the empirics of vision. In the context of the assump-
tions articulated in the language of theory, Strzemiński^ paintings represent an un-
desirable phenomenon of a tenuous optical imbalance. Architectural Compositions
produce a critiąue of the theoretical discourse which brought them into being from
the interior of the painting itself. The rhetoric of the historico-artistic progression re-
aches an impasse - an oscillation of two levels of meaning which cannot be reduced