KRYTYKA OBRAZU

205

Na ścianach wisiały obrazy, mniej czy bardziej nowoczesne obrazy, mniej
czy bardziej - nawet jak na miarę węgierską w końcu lat sześćdziesią-
tych - konserwatywne, mniej czy bardziej abstrakcyjne, trochę geome-
tryczne, trochę figuratywne, trochę ekspresywne. Jednakże rok później
w tym samym miejscu, ten sam kurator zorganizował drugą wystawę pod


~ —i - ... MMa*

27. Tamas Szentjóby, Nowy wzór miary, 1965; wł. pr., repr. wg: 101 Tdrgy. Objektmuoeszet
Magyarorszdgon, 1955-1985/ 101 Objects. Object-Art in Hangary, 1955-1985, Budapest:
Óbuda Galeria, 1985

tą samą nazwą. Była ona już całkiem inna; pojawili się też inni artyści:
Miklós Erdely pokazał przedmioty, które wykorzystywał w swoich happe-
ningach, Gyula Konkoly Pomnik, pomalowaną na czerwono bryłę lodu,
która topniejąc pozostawiała po sobie czerwoną kałużę jakby krwi,
Tamas Szentjóby zaś wystawił pochodzącą z 1965 roku ołowianą rurkę,
Nowy wzór miary (kol. prywatna) (ił. 27) oraz Stygnącą wodę z 1968 roku,
(kol. prywatna) (il. 28), pracę prezentującą po prostu słoik z wodą. Suge-
ruje ona, jak twierdzi Geza Parneczky, polityczne znaczenia. Odwołuje
się bowiem do symboliki „roztopów” i „odwilży”59. Niezależnie jednak od
tych sugestii prace Szentjóby’ego odwoływały się do tradycji Marcela Du-
champa, podobnie jak inna realizacja, nieco późniejszy Zeszłoroczny śnieg
(1970, Miklós Erdely Foundation, Budapest) Miklósa Erdely’ego, przed-
stawiająca „zwykły” termos oraz wazon z kwiatami (il. 29). Jednakże w
istocie rzeczy Szentjóby coraz wyraźniej w tym czasie sięga po polityczne
metafory: w 1968 roku powstaje jego praca Przenośny okop dla trzech
osób (Węgierska Galeria Narodowa, Budapeszt) (il. 30), który - podobnie
jak pochodząca z tego samego roku „cegła” zatytułowana Radio Czecho-
słowackie (kol. prywatna) (il. 31) - nawiązuje do inwazji państw Układu
Warszawskiego na Czechosłowację, kończącej okres tzw. praskiej wiosny.
59 G. Perneczky, Różnice i podobieństwa / Differnces and Similiraties, (w:) Obecność
Węgierska/ Hungarian Presence, red. K. Jerger, Warszawa: Galeria Sztuki Współczesnej
Zachęta, 1998, s. 18/ 24.