DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Leszkowicz, Paweł: Libidalne alegorie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.28180#0260
258
PAWEŁ LESZKOWICZ
Odziaływanie sztuki Helen Chadwick, a zwłaszcza serii „Meat Abs-
tracts” i rzeźby „Cacao” najczęściej opisywane jest w kategoriach estetyki
dwuznacznego ekscesu, przyciągania i odpychania, uwodzenia odbiorcy
i jego odrzucania przez zawartość kryjącą się pod estetyzującą powłoką
artystycznego medium. Artystka wyznaje, iż wywołuje podwójny efekt,
gdyż taka ambiwalencja jest podłożem seksualności, związanej zarazem
z pragnieniem i z niebezpieczeństwem. Seksualne impulsy i popędy
otwierają przeżycia, które wymykają się wszelkiej racjonalności, będąc
źródłem niezwykłych emocjonalnych i cielesnych doznań, ryzykownych,
a jednocześnie wyzwalających35.
OBIEKTY-POPĘDY
W latach 90. widoczna jest w sztuce zmiana w podejściu do przedsta-
wiania ciała, nasilone zostaje jego rozbicie, rozczłonkowanie oraz chirur-
giczna introspekcja. Fragmenty, organy i wnętrzności zastępują spójną
figurę, ciało staje się środkiem wyrażającym utratę czy zakłócenia w ob-
rębie tożsamości lub przekształca się w obraz śmierci lub rozpadu. Sztu-
ka zwraca się ku marginesom i częściom ciała, eksplorując nie tylko jego
przyjemności, ale także ból i lęki36. W odniesieniu do sztuki kobiet taka
tendencja jest interpretowana jako rozerwanie zewnętrznej powłoki i po-
wrót do popędów ujmowanych poza binarnym systemem płciowej róż-
nicy31. W psychoanalitycznym sensie oznacza to regresję od strukturalne-
go modelu Jacąuesa Lacana do koncepcji Melanie Klein, przesunięcie
dostrzegalne nie tylko w sztuce, ale i w aktualnej feministycznej teorii.
Jest to powrót do bardziej dosłownie, fizycznie, pierwotnie i prelingwis-
tycznie rozumianej cielesności, w opozycji do „tekstualnego ciała” w prak-
tyce artystycznej i teoretycznej lat 70. i 80. Jeśli chodzi o przedmiot zain-
teresowania, osłabieniu ulegają analizy pożądania i przyjemności,
a uwaga przesunięta zostaje na pomijane dotychczas zjawiska związane
z przemocą, nienawiścią, agresją i śmiercią. Inspirowana lub interpre-
35 M. Sanders, Interuiew with Helen Chadwick, „Dazed and Confused Magazine”
1994, London, s. 75.
36 Seria wystaw zorganizowanych w Wielkiej Brytanii w pierwszej połowie lat 90. od-
nosiła się w takiej perspektywie do problemu cielesności. Najważniejsze z nich to: „Bad
Girls”, London 1994, „Rites of Passage: Art for the End of the Century”, London 1995, „Fe-
tishism”, Brighton 1995 oraz indywidualne retrospektywy Kiki Smith, Rebeki Hom i He-
len Chadwick.
37 Por.: M. Nixon, Bad Enough Mother, „October” 1995, nr 71, s. 71-92. Autorka ana-
lizuje tę kleinowską tendencję na przykładzie pionierskiej w tym względzie twórczości
Louise Bourgeois i jej wpływu na sztukę Janinę Antoni i Rony Pondick.
PAWEŁ LESZKOWICZ
Odziaływanie sztuki Helen Chadwick, a zwłaszcza serii „Meat Abs-
tracts” i rzeźby „Cacao” najczęściej opisywane jest w kategoriach estetyki
dwuznacznego ekscesu, przyciągania i odpychania, uwodzenia odbiorcy
i jego odrzucania przez zawartość kryjącą się pod estetyzującą powłoką
artystycznego medium. Artystka wyznaje, iż wywołuje podwójny efekt,
gdyż taka ambiwalencja jest podłożem seksualności, związanej zarazem
z pragnieniem i z niebezpieczeństwem. Seksualne impulsy i popędy
otwierają przeżycia, które wymykają się wszelkiej racjonalności, będąc
źródłem niezwykłych emocjonalnych i cielesnych doznań, ryzykownych,
a jednocześnie wyzwalających35.
OBIEKTY-POPĘDY
W latach 90. widoczna jest w sztuce zmiana w podejściu do przedsta-
wiania ciała, nasilone zostaje jego rozbicie, rozczłonkowanie oraz chirur-
giczna introspekcja. Fragmenty, organy i wnętrzności zastępują spójną
figurę, ciało staje się środkiem wyrażającym utratę czy zakłócenia w ob-
rębie tożsamości lub przekształca się w obraz śmierci lub rozpadu. Sztu-
ka zwraca się ku marginesom i częściom ciała, eksplorując nie tylko jego
przyjemności, ale także ból i lęki36. W odniesieniu do sztuki kobiet taka
tendencja jest interpretowana jako rozerwanie zewnętrznej powłoki i po-
wrót do popędów ujmowanych poza binarnym systemem płciowej róż-
nicy31. W psychoanalitycznym sensie oznacza to regresję od strukturalne-
go modelu Jacąuesa Lacana do koncepcji Melanie Klein, przesunięcie
dostrzegalne nie tylko w sztuce, ale i w aktualnej feministycznej teorii.
Jest to powrót do bardziej dosłownie, fizycznie, pierwotnie i prelingwis-
tycznie rozumianej cielesności, w opozycji do „tekstualnego ciała” w prak-
tyce artystycznej i teoretycznej lat 70. i 80. Jeśli chodzi o przedmiot zain-
teresowania, osłabieniu ulegają analizy pożądania i przyjemności,
a uwaga przesunięta zostaje na pomijane dotychczas zjawiska związane
z przemocą, nienawiścią, agresją i śmiercią. Inspirowana lub interpre-
35 M. Sanders, Interuiew with Helen Chadwick, „Dazed and Confused Magazine”
1994, London, s. 75.
36 Seria wystaw zorganizowanych w Wielkiej Brytanii w pierwszej połowie lat 90. od-
nosiła się w takiej perspektywie do problemu cielesności. Najważniejsze z nich to: „Bad
Girls”, London 1994, „Rites of Passage: Art for the End of the Century”, London 1995, „Fe-
tishism”, Brighton 1995 oraz indywidualne retrospektywy Kiki Smith, Rebeki Hom i He-
len Chadwick.
37 Por.: M. Nixon, Bad Enough Mother, „October” 1995, nr 71, s. 71-92. Autorka ana-
lizuje tę kleinowską tendencję na przykładzie pionierskiej w tym względzie twórczości
Louise Bourgeois i jej wpływu na sztukę Janinę Antoni i Rony Pondick.