Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (12.2001)

LIBIDALNE ALEGORIE

261

walentny i kuriozalny artefakt. Wymienione dzieła swą formą nawiązują
do kształtu kwiatu, którego obecność nasilona zostaje przez narzucającą
się spojrzeniu serię fotografii „Bad Blooms”.
Kwiaty jako roślinne ciało są dla Chadwick esencją organicznej soma-
tyczności; jednocześnie jako biseksualne, reprodukcyjne organy roślin są
alegoriami hermafrodytycznej seksualności. Seks w jej wyobrażeniach
nawiązuje do tradycji floralnych przedstawień w sztuce Georgii 0’Keeffe,
Judy Chicago i Roberta Mapplethorpe’a, grając na łańcuchu asocjacji
związanych z kobiecością i androgynią. Alegorie te odnoszą się również
do konstrukcji znaczeń w systemie płciowej różnicy, odwracają bowiem
tradycyjny symbolizm kwiatów związany z naturą i kobiecością, przemie-
niając je w sztuczne układy obejmujące kobiecą i męską seksualność. Wy-
chodząc poza granice jednej płci i kreując wcielenia uwodzącego herma-
frodytyzmu, artystka problematyzuje orientowanie pożądania ze względu
na płeć, aby skonfrontować odbiorcę z wewnętrzną i wrodzoną biseksual-
nością43. Zarówno te dzieła, jak i ich działanie przesycone są erotyzmem
sączącym się z obrazu lub obiektu. Efekt ów wywołuje sama idea herma-
frodytyzmu, zgodnie z mitologią oznaczająca erotyczną pełnię, krańcowy
sensualny nadmiar rozkoszy44, jak i inspiracja literaturą Georges’a Bata-
ille’a, również zafascynowanego kwiatami, u którego w wyzwalającej ero-
tycznej konwulsji i miłosnym akcie zatraca się tożsamość, a dwie płci
splatają się w ekstatyczną jedność45. „Glossolalia”, kumulując wielość ze-
stawionych w przestrzeni płciowo ambiwalentnych obiektów, odsłania
proces przenikania i splatania.
Omawiane rzeźby Helen Chadwick „Cacao” 1994 i „Glossolalia” 1993
ukazują sygnalizowane teoretyczne przesunięcie od modelu lacanowskiego
do koncepcji o orientacji kleinowskiej, oznaczające zastąpienie logiki ob-
razu-spojrzenia (image-gaze) logiką obiektów-popędów46. Od dwóch dekad
w centrum zainteresowania psychoanalitycznej krytyki sztuki i związa-

43 J. Robson, Helen Chadwick. Trophies/ Ganzer Stolz, Galerie Eugen Lendl, Graz
1991.
44 Według Metamorfoz Owidiusza, syn Hermesa i Afrodyty, Hennafrodytos był pięk-
nym młodym bogiem, którego zwabiła do wody i uwiodła zakochana w nim nimfa źródła
Salmakis. Podczas aktu przeżyła z ukochanym tak intensywną rozkosz, iż wybłagała bo-
gów, aby na zawsze złączyli ich ciała w jedno. W ten sposób hennafrodytyzm ma zdecydo-
wanie seksualną wykładnię związaną z erotyczną i sensualną doskonałością obejmującą
obie płci. Por. Owidiusz, Poezje wybrane: metamorfozy, wstęp L. Winniczuk, wyb.
i przekł. z łac. J. Sękowski, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1986.
45 G. Bataille, Historia erotyzmu, Oficyna Literacka, Kraków, 1992, s. 146-162.
46 Por.: M. Nixon, After Images, „October” 1998, nr 83, s. 115-30. Przesunięcie to syg-
nalizowane jest w tekście Mignon Nixon, analizującej wystawę „Inside the Visible: An El-
liptical Traverse of 20th Century Art in, of, and from the Feminine” 1994-96 zorganizowa-
ną przez Catherine de Zegher.