DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Leszkowicz, Paweł: Libidalne alegorie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28180#0267
LIBIDALNE ALEGORIE
265
giem osiąga taką intensywność, iż niemożliwym staje się wyrażenie tego
doznania w języku pojęciowym, dlatego mistyk poddaje się słowom obcym
lub nieartykułowalnym0,3. Abstrakcyjnie tajemnicza i absurdalna oraz do-
słownie wielojęzyczna „Glossolalia” wydaje się zaskakującym fizycznym,
przełożonym w materię komentarzem na temat tego pojęcia. Paradoksal-
nie, biblijny termin i rzeźbę łączy problematyka lingwistyczna, związana
z kryzysem języka, z obsesją niemożliwości wypowiedzenia ekstremal-
nych stanów duchowości i nieświadomości, do których droga prowadzi po-
przez spazmy i marginesy ciała.
ABJECT
Wyłonienie i artykulacja kleinowskich obiektów częściowych (part-ob-
ject) stanowi jedną ze strategii stosowanych we współczesnej sztuce, dą-
żących do rozbicia lub podważenia lacanowskiej logiki obrazu-spojrzenia
(image-gaze) i związanych z nią obrazowych konwencji04. Najczęściej spo-
tykana rewizja kodu wizualnego przedstawienia, eksplorowanie jego kry-
zysu i sygnalizowanie granic, odbywa się jednak pod sztandarem pojęcia
„abject” przyjętego od Georges’a Bataille50, a wprowadzonego do współ-
czesnej kultury przez Julię Kristevą w jej książce Powers of Horror,
1982°6. Psychoanalityczna wykładnia koncepcji abjectu Kristevej0/ posłu-
53 J. Kudasiewicz, B. Szier, U. Szwarc, Glosolalia, (w:) Encyklopedia, katolicka,
Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1989, t. V, s. 1119-
1121.
54 Inne aktualne teorie interpretujące przemiany we współczesnej koncepcji image,
sygnalizujące eksces w obrazie, który wychodzi poza logikę image-gaze i freudowski model
wizualności, to powracająca koncepcja informe Georges’a Bataille’a oraz lacanowska teoria
traumatic real. Patrz: Y.-A. Bois, R. Krauss, Formless: A User’s Guide, 1997; H. Fos ter,
The Return ofthe Real, 1996.
55 Bataille używał terminu abjection w grupie tekstów z połowy lat 30. pod wspólnym
tytułem Abjection et les formes miserables, gdzie rozumiał go jako pewien rodzaj działania,
który ma miejsce w społeczeństwie. Aktywność abjection łączył z tym, czego system nie
może zasymilować i musi odrzucić jako odrażające odpadki. Jest to zatem u Bataille’a
termin odnoszący się do regulacyjnych mechanizmów socjalnych. Dla Bataille’a najpotęż-
niejszą siłą działającą w społeczeństwie było odpychanie, wstręt wobec zjawisk czy rzeczy,
które uznane za odrażające stały się sakralne poprzez swą moc obrzydzenia. Patrz: G. B a-
taille, Visions ofExcess, ed. A. Stoekl, Theory and History of Literaturę, vol. 14, Univer-
sity of Minnesota Press, Minneapolis, 1985, s. 91-102; Por. R. E. Krauss, The Destiny of
the Informe, (w:) Formless, op. cit., s. 236.
°(> Patrz: J. Kristeva, Powers of Horror. An Essay on Abjection, transl. L. S. Roudiez,
Columbia University Press, New York 1982. Pierwsze francuskie wydanie: J. Kristeva,
Pouooirs de l’horreur, Editions du Seuil 1980.
57 W psychoanalitycznym sensie abject jest pojęciem Kristevej, można jednak poszuki-
wać odpowiedników tego psychicznego zjawiska u ojca psychoanalizy Zygmunta Freuda.
265
giem osiąga taką intensywność, iż niemożliwym staje się wyrażenie tego
doznania w języku pojęciowym, dlatego mistyk poddaje się słowom obcym
lub nieartykułowalnym0,3. Abstrakcyjnie tajemnicza i absurdalna oraz do-
słownie wielojęzyczna „Glossolalia” wydaje się zaskakującym fizycznym,
przełożonym w materię komentarzem na temat tego pojęcia. Paradoksal-
nie, biblijny termin i rzeźbę łączy problematyka lingwistyczna, związana
z kryzysem języka, z obsesją niemożliwości wypowiedzenia ekstremal-
nych stanów duchowości i nieświadomości, do których droga prowadzi po-
przez spazmy i marginesy ciała.
ABJECT
Wyłonienie i artykulacja kleinowskich obiektów częściowych (part-ob-
ject) stanowi jedną ze strategii stosowanych we współczesnej sztuce, dą-
żących do rozbicia lub podważenia lacanowskiej logiki obrazu-spojrzenia
(image-gaze) i związanych z nią obrazowych konwencji04. Najczęściej spo-
tykana rewizja kodu wizualnego przedstawienia, eksplorowanie jego kry-
zysu i sygnalizowanie granic, odbywa się jednak pod sztandarem pojęcia
„abject” przyjętego od Georges’a Bataille50, a wprowadzonego do współ-
czesnej kultury przez Julię Kristevą w jej książce Powers of Horror,
1982°6. Psychoanalityczna wykładnia koncepcji abjectu Kristevej0/ posłu-
53 J. Kudasiewicz, B. Szier, U. Szwarc, Glosolalia, (w:) Encyklopedia, katolicka,
Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1989, t. V, s. 1119-
1121.
54 Inne aktualne teorie interpretujące przemiany we współczesnej koncepcji image,
sygnalizujące eksces w obrazie, który wychodzi poza logikę image-gaze i freudowski model
wizualności, to powracająca koncepcja informe Georges’a Bataille’a oraz lacanowska teoria
traumatic real. Patrz: Y.-A. Bois, R. Krauss, Formless: A User’s Guide, 1997; H. Fos ter,
The Return ofthe Real, 1996.
55 Bataille używał terminu abjection w grupie tekstów z połowy lat 30. pod wspólnym
tytułem Abjection et les formes miserables, gdzie rozumiał go jako pewien rodzaj działania,
który ma miejsce w społeczeństwie. Aktywność abjection łączył z tym, czego system nie
może zasymilować i musi odrzucić jako odrażające odpadki. Jest to zatem u Bataille’a
termin odnoszący się do regulacyjnych mechanizmów socjalnych. Dla Bataille’a najpotęż-
niejszą siłą działającą w społeczeństwie było odpychanie, wstręt wobec zjawisk czy rzeczy,
które uznane za odrażające stały się sakralne poprzez swą moc obrzydzenia. Patrz: G. B a-
taille, Visions ofExcess, ed. A. Stoekl, Theory and History of Literaturę, vol. 14, Univer-
sity of Minnesota Press, Minneapolis, 1985, s. 91-102; Por. R. E. Krauss, The Destiny of
the Informe, (w:) Formless, op. cit., s. 236.
°(> Patrz: J. Kristeva, Powers of Horror. An Essay on Abjection, transl. L. S. Roudiez,
Columbia University Press, New York 1982. Pierwsze francuskie wydanie: J. Kristeva,
Pouooirs de l’horreur, Editions du Seuil 1980.
57 W psychoanalitycznym sensie abject jest pojęciem Kristevej, można jednak poszuki-
wać odpowiedników tego psychicznego zjawiska u ojca psychoanalizy Zygmunta Freuda.