Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (12.2001)

BÓG NIE ZOSTAŁ STRĄCONY

337

na równi z inżynierem, agronomem i pracownikami wszystkich specjalistycznych
dziedzin9.
Albo autor znany nam tylko jako M. Kunin, który w tej samej publika-
cji pisze artykuł wstępny „Partijnost’ ” w sztuce:
Wszystkie te nowe zadania mogą zostać wykonane jedynie pod przywództwem
zorganizowanej i skonsolidowanej partii UNOWIS-u, która zburzy stare światy
sztuki i stworzy nowy świat, nową budowlę, nowe podstawy nowej kultury, kultu-
ry dla wszystkich, w zgodzie z nowymi formami komuny10.
Czy wreszcie ulotka UNOWIS-u z poprzedniego maja:
Na drogę jednolitego audytorium malarskiego!
My jesteśmy planem, systemem, organizacją!
Kierujcie waszą twórczość na pion ekonomii!1

9 Ł. Chidekel, UNOWIS w pracowniach, ,Almanach 2 UNOWIS-u”, styczeń 1921,
tłumaczenie angielskie w: Maleoich: Art and Design Profile, London and New York 1989, s. 29.
10 M. Kunin, „Partijnost’ ” w sztuce, ,Almanach 2 UNOWIS-u”, tłumaczenie angielskie
w: Art and Design Profile, s. 28-29. Pojęcie partyjności ukuł Lenin jeszcze przy okazji pod-
jętych w 1905 roku roztrząsań na temat sztuki i literatury, a znaczyło ono związanie się z
partią oraz „wolność od burżuazyjnego i anarchistycznego indywidualizmu”. Niezupełnie
jest prawdą, jak ujęła to Catherine Cooke w swej znakomitej pracy Maleoich: From Theory
into Teaching, także w: Art and Design Profile, że Kunin „nie jest poza tym wymieniany/a
w dostępnej literaturze na temat UNOWIS-u”. Marcade, t. 2, s. 180-181 zamieszcza zre-
dagowane tłumaczenie artykułu, który Kunin opublikował/a kilka miesięcy później,
O UNOWIS-ie, w „Iskusstwo”, nr 2-3, Witebsk, kwiecień-maj 1921, zaś John Bowlt w
swym tekście Maleoich and his Students, „Soviet Union/Union Sovietique”, 5, cz. 2, 1978,
s. 260-261, również go cytuje. Bowlt wydaje się sytuować Kunina/Kunin po prostu „poza
UNOWIS-em”, przez co nie ocenia stopnia jego/jej (normalnego) odstępstwa od grupy. Oto,
co rzeczony/a Kunin jako autor/ka tekstu ,Partijnost’ ” w sztuce ma do powiedzenia, przy-
kładowo, na temat malarstwa: „«Dla starych - cmentarz; dla nowych - życie», powiedział
K. Malewicz, i słusznie: estetyczne obrazy były ślicznie puste i opierały się na niczym, były
szkodliwe i bezużyteczne dla proletariatu. Stanowiły akcesoria starego, umarłego świata
burżuazji, nieco romantycznego sentymentalizmu, indywidualizmu, wszystkiego, z czego
zrodziła się psychologia sytej, otyłej klasy”. Zob. Art and Design Profile, s. 29. Do kwietnia
stało się i to: „UNOWIS odrzuca wszelką kulturę malarską; UNOWIS odrzuca estetykę, te-
atr, poezję, muzykę, słowem, sztukę we wszystkich aspektach; UNOWIS depcze i zabija
u swych adeptów wszelkie poczucie piękna i estetyczną percepcję, posługując się fantastycz-
nymi teoriami «rozproszenia przestrzeni» i «ruchu supremów w tej przestrzeni»”. Zob.
Marcade, t. 2, s. 181. Takie odstępstwo, jak mówię, jest rzeczą normalną. Bez wątpienia
tym, co Kunin widzi teraz na miejscu UNOWIS-u, w roli poręczyciela tej estetyki, jest czy-
sta i prosta partyjność. Wniosek, który w okolicznościach roku 1921 nie dziwi. Interesujący
jest natomiast fakt, że ktoś taki jak Kunin współpracował/a z UNOWIS-em albo wewnątrz
UNOWIS-u w ciągu wcześniejszych miesięcy. Mówi nam to coś o intensywności pertrakta-
cji UNOWIS-u z linią partyjną.
11 Ulotka „Od UNOWIS-u - My chcemy!”, maj albo czerwiec 1920, cyt. za: Ł. Żadowa,
Poszukiwania i eksperymenty. Z dziejów sztuki rosyjskiej i radzieckiej lat 1910-1930, przeł.
J. Derwojed i J. Tasarski, Warszawa 1982, s. 299.

22