446

MARIUSZ BRYL

Temat kongresu: Czym była historia sztuki w XX wieku? wymownie świadczy
o obrachunkowych ambicjach organizatorów, którzy na progu XXI wieku zapropono-
wali, by spojrzeć wstecz na minione stulecie i jednocześnie zastanowić się nad przy-
szłością naszej dyscypliny w obliczu wyzwań, jakie niesie ze sobą współczesność. O ile
na początku XX wieku historia sztuki była wiodącą nauką promieniującą na inne
dyscypliny humanistyczne, o tyle obecnie straciła ona tę swoją pozycję i walczy o od-
zyskanie „miejsca w koncercie nauk stosownego do jej intelektualnego potencjału” -
czytamy we wprowadzeniu do programu obrad. Sam kongres był sporym przedsię-
wzięciem organizacyjnym. Referatom wygłaszanym przez kilkudziesięciu referentów
przysłuchiwało się kilkaset osób. Kongresowi towarzyszyły targi książki o sztuce, na
których kilkudziesięciu najbardziej renomowanych wydawców prezentowało ofertę
wydawniczą z naciskiem rzecz jasna na nowości, by wymienić tylko dwa niewątpliwe
przeboje kongresu: Bild-Anthropologie Hansa Beltinga (Fink Verlag) oraz Tagebuch
der KBW Aby Warburga (Akademie Verlag; oprać. Karen Michels i Charlotte Scholl-
Glass). Wieczorami, po zakończeniu obrad, uczestnicy kongresu byli gośćmi kolejno:
władz miasta (przyjęcie w Ratuszu), Hamburger Kunsthalle (m.in. wystawa arcydzieł
ze zbiorów Działu Grafiki; wystawa czasowa Cezanne, Picasso, Nolde i sztuka nowo-
czesna z wczesnych kolekcji prywatnych w Hamburgu) oraz Museum fur Kunst und
Gewerbe (kilka ciekawych wystaw czasowych, m.in. Z pełną silą. Awangarda rosyjska
1910-1934). Trzydniowe obrady poprzedziła otwarta dyskusja nad projektem reformy
studiów historii sztuki (Baccalaureus ais erster Studienabschluss? Diskussionsforum
zur anstehenden Reform des Kunstgeschichtsstudiums) oraz zebranie członków VDK
(Verb and Deutscher Kunsthistoriker e. V.), zakończyło natomiast dziesięć (do wyboru
przez uczestników) niedzielnych objazdów zabytkoznawczych po Hamburgu i najbliż-
szej okolicy. Dodatkowo w drugim dniu obrad zorganizowano równoległą do dwóch se-
sji plenarnych konkursową „sekcję plakatową” (Postersektion), w ramach której trzy-
dzieścioro młodych adeptów i adeptek historii sztuki zaprezentowało wyniki swoich
badań w postaci obrazkowo-dyskursywnych „gazetek”, przy czym trzy prace wyróż-
nione przez specjalne jury uhonorowano niewysokimi nagrodami pieniężnymi.
Właściwe obrady rozpoczęła całodniowa sesja plenarna poświęcona niemieckiej
historii sztuki w łatach 1933-1945. Podzielona została ona na dwie części: Niemiecka
historia sztuki i narodowy socjalizm oraz Niemiecka historia sztuki na uchodźstwie.
W następnym dniu obradowano równolegle w dwóch sekcjach: Konstrukcje historii
sztuki - treści i instytucje oraz Turns and Terms: historia(e) sztuki i jej (ich) pojęcia na
przełomie XX i XXI wieku. Ta ostatnia sekcja podzielona została na trzy części: The
Iconic Tum - Historia sztuki jako historia obrazu i nauka o obrazie; The Spatial Tum
- Nowe zainteresowanie przestrzenią; The Anthropological Tum - Gender Studies ja-
ko historia sztuki. Obrady tej ostatniej części odbywały się następnego dnia równole-
gle do obrad kolejnej sekcji: Historia sztuki i krytyka artystyczna, która ze swej strony
była jedną z czterech „półdniowych sekcji równoległych pod wspólnym mottem: Wza-
jemne oświetlanie? Historia sztuki i dyscypliny sąsiednie. Przedmiotem trzech kolej-
nych sekcji, w tym kończącym obrady cyklu, były: Historia sztuki i historia; Historia
sztuki i estetyka - Praktyka artystyczna i refleksja filozoficzna; Historia sztuki i nauki
przyrodnicze.
Już samo wyliczenie podstawowych obszarów problemowych, wokół których toczy-
ła się debata w Hamburgu, uzasadnia twierdzenie, że obok wspomnianego rozmachu