54

PIOTR KORDUBA

Patrycjuszowski dom gdański jako budynek o jednoznacznie miesz-
kalnym przeznaczeniu nie podlegał analogicznym do domów innych
wielkich miast hanzeatyckich przemianom. Z jasnym podziałem prze-
strzeni publicznej i prywatnej mamy tu do czynienia już u progu epoki
nowożytnej, a być może nawet wcześniej. Ograniczenie funkcji domu do
mieszkania spowodowało, że przestrzeń publiczna jest w tym przypadku
jednoznaczna z reprezentacyjną i nie znikła z domu do końca jego funk-
cjonowania jako siedziby pojedynczej rodziny.


1. J. Ingber, projekt domu gdańskiego - widok ogólny, 1706-1707 r.

Rekonstrukcja funkcjonowania i przemian zachodzących w domu
gdańskim wymaga analizy dyspozycji pomieszczeń oraz ich wyposażenia,
a także precyzyjnego ustalenia miejsca poszczególnych wnętrz w funk-
cjonalnej strukturze siedziby i ich relacji względem siebie. W prezentacji
tych zagadnień posłużymy się dwoma archiwalnymi przekazami ikono-
graficznymi pochodzącymi z początku XVIII stulecia i przechowywanymi
w Bibliotece Gdańskiej PAN: projektem Jakuba Ingbera - miejskiego
budowniczego przedstawiającym nieznane założenie gdańskie65 (il. 1-3)
i rzutami również nieznanego domu gdańskiego66 (il. 4). Jako uzupełnie-
65 Sygn. Ms 2283, k. 64-67. Rysunki niepublikowane, jedynie wspomniane O. Giinther,
Katalog der Handschriften der Danziger Stadtbibliothek, t. III, Danzig 1909, s. 234-235.
66 Sygn. Z I 2303. W katalogu biblioteki błędne datowanie na XVII w., F. Schwarz,
Danzig im Bilde. Verzeichnis der in der Danziger Stadtbibliothek oorhandenen bildlichen
Darstellungen zur Geschichte und Topographie von Danzig und Umgegend, Katalog der
Danziger Stadtbibliothek, t. VI, Danzig 1913, s. 119. Przerysy rzutów oraz uproszczona
wersja przekroju znajdują się w tomie ilustracji dołączonej do niepublikowanej dysertacji
O. Rollenhagen, Untersuchung und Beschreibung der Danziger Biirgerhauser mit