DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Lubiak, Jarosław: O widmowości w sztuce: współczesna estetyka, etyka i polityka sztuk wizualnych w Polsce
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.28196#0234
232
JAROSŁAW LUB LAK
O ile u Lejmana napięcie między materialnością obrazu malarskiego
a zjawiskowością obrazu wideo uniemożliwia wzajemne przenikanie czy
pochłanianie mediów, zawieszając pozorną tożsamość obrazów, a tym
samym zakłócając przebieg ich cyrkulacji, o tyle w przypadku malarstwa
grupy „Ładnie” (m.in. Rafał Bujnowski, Marcin Maciejowski, Wilhelm
Sasnal; 1996-2001), czy dalszej już samodzielnej działalności jej człon-
ków, następuje dokładnie odwrotny proces. Malarstwo wchłania tele-
techno-medialne obrazy, uwewnętrzniwszy je, pozwala się im wyłonić z
malarskiej materii. Obraz Marcina Maciejowskiego polski, Polska, 1974
(2000), czy Michael Corleone, Al Pacino (2003) ujawnia jednak głęboki
paradoks tego pochłonięcia jednego medium przez drugie. Malarstwo, po
tym jak uwewnętrzniło estetykę i optykę tele-techno-mediów, wychło-
dziło się, stało się zimnym medium69. Jeszcze w 1990 roku Jean Baud-
rillard przeciwstawiał zimnym tele-techno-mediom gorące malarstwo,
zestawiając action painting z zimną wojną70. Teraz jednak malarstwo -
ta ostatnia enklawa pasji, patosu, bezpośredniej cielesności - wychłodzi-
ło się, stając się zdystansowane, indyferentne, bezcielesne. A jednak, jak
to pokazuje obraz Wilhelma Sasnala Wypadek, dokładnie w tym momen-
cie, w którym dystans, indyferentność czy bezcielesność zostają zintensy-
fikowane przez malarzy, to estetyka i optyka tele-techno-mediów zostają
wypaczone i może pojawić się cień ironii, który zakłóci czy nawet zawiesi
działanie spektakularno-symulacyjnej machiny, w której tryby zimne
malarstwo zdawałoby się być nieodwracalnie wciągnięte.
Robert Maciejuk wykorzystuje telewizyjne postaci np. Misia Kolar-
gola (trzy obrazy bez tytułu), koncentruje się raczej na intensyfikowaniu
i kumulowaniu efektów różnych mediów71. Dystans zostaje tu osiągnięty
przez nawarstwianie zapośredniczeń: świat przedstawiony bajki, w tym
występujące w niej postaci, stają się telewizyjnym obrazem, ten zostaje
sfotografowany i wreszcie zdjęcie zostaje przekształcone w obraz sztalu-
gowy. Maciejuk nie usuwa z malowanych przez siebie obrazów zanieczy-
szczeń czy zniekształceń, jakie pojawiających się przy kolejnych powtó-
rzeniach. Odkształcenia te wynikają po części z właściwości poszczegól-
nych mediów, ale również z zamierzonych niedokładności. Artysta nie
tylko nie czyści tych ubocznych efektów, ale przeciwnie - eksponuje je
tak, że kumulują się one w niezwykle malarskich obrazach. U Agaty
69 Pojęcie zimnych i gorących mediów wprowadził McLuhan; zob.: M. McLuhan,
Understandin media: The Extensions ofMan, Routledge & Kegan Paul Ltd, London 1964.
Fragmenty w: idem, Wybór tekstów, red. E. McLuhan, F. Zingrone, przeł. E. Różalska,
J.M. Stokłosa, Poznań 2001.
70 J. Baudrillard, Gorące malarstwo. Skazariy obraz, „Magazyn Sztuki” 1995, nr 2-3,
s. 250-259.
71 Malarstwo jako zimne medium, kat. wyst., Galeria Piekary, Poznań 2005.
JAROSŁAW LUB LAK
O ile u Lejmana napięcie między materialnością obrazu malarskiego
a zjawiskowością obrazu wideo uniemożliwia wzajemne przenikanie czy
pochłanianie mediów, zawieszając pozorną tożsamość obrazów, a tym
samym zakłócając przebieg ich cyrkulacji, o tyle w przypadku malarstwa
grupy „Ładnie” (m.in. Rafał Bujnowski, Marcin Maciejowski, Wilhelm
Sasnal; 1996-2001), czy dalszej już samodzielnej działalności jej człon-
ków, następuje dokładnie odwrotny proces. Malarstwo wchłania tele-
techno-medialne obrazy, uwewnętrzniwszy je, pozwala się im wyłonić z
malarskiej materii. Obraz Marcina Maciejowskiego polski, Polska, 1974
(2000), czy Michael Corleone, Al Pacino (2003) ujawnia jednak głęboki
paradoks tego pochłonięcia jednego medium przez drugie. Malarstwo, po
tym jak uwewnętrzniło estetykę i optykę tele-techno-mediów, wychło-
dziło się, stało się zimnym medium69. Jeszcze w 1990 roku Jean Baud-
rillard przeciwstawiał zimnym tele-techno-mediom gorące malarstwo,
zestawiając action painting z zimną wojną70. Teraz jednak malarstwo -
ta ostatnia enklawa pasji, patosu, bezpośredniej cielesności - wychłodzi-
ło się, stając się zdystansowane, indyferentne, bezcielesne. A jednak, jak
to pokazuje obraz Wilhelma Sasnala Wypadek, dokładnie w tym momen-
cie, w którym dystans, indyferentność czy bezcielesność zostają zintensy-
fikowane przez malarzy, to estetyka i optyka tele-techno-mediów zostają
wypaczone i może pojawić się cień ironii, który zakłóci czy nawet zawiesi
działanie spektakularno-symulacyjnej machiny, w której tryby zimne
malarstwo zdawałoby się być nieodwracalnie wciągnięte.
Robert Maciejuk wykorzystuje telewizyjne postaci np. Misia Kolar-
gola (trzy obrazy bez tytułu), koncentruje się raczej na intensyfikowaniu
i kumulowaniu efektów różnych mediów71. Dystans zostaje tu osiągnięty
przez nawarstwianie zapośredniczeń: świat przedstawiony bajki, w tym
występujące w niej postaci, stają się telewizyjnym obrazem, ten zostaje
sfotografowany i wreszcie zdjęcie zostaje przekształcone w obraz sztalu-
gowy. Maciejuk nie usuwa z malowanych przez siebie obrazów zanieczy-
szczeń czy zniekształceń, jakie pojawiających się przy kolejnych powtó-
rzeniach. Odkształcenia te wynikają po części z właściwości poszczegól-
nych mediów, ale również z zamierzonych niedokładności. Artysta nie
tylko nie czyści tych ubocznych efektów, ale przeciwnie - eksponuje je
tak, że kumulują się one w niezwykle malarskich obrazach. U Agaty
69 Pojęcie zimnych i gorących mediów wprowadził McLuhan; zob.: M. McLuhan,
Understandin media: The Extensions ofMan, Routledge & Kegan Paul Ltd, London 1964.
Fragmenty w: idem, Wybór tekstów, red. E. McLuhan, F. Zingrone, przeł. E. Różalska,
J.M. Stokłosa, Poznań 2001.
70 J. Baudrillard, Gorące malarstwo. Skazariy obraz, „Magazyn Sztuki” 1995, nr 2-3,
s. 250-259.
71 Malarstwo jako zimne medium, kat. wyst., Galeria Piekary, Poznań 2005.