250

NICHOLAS MIRZOEFF

wroga lub w epicentrum trwających właśnie rozruchów. W rzeczywisto-
ści, punkt widzenia kamery CNN jest w dużym stopniu ograniczony, co
w tym przypadku stworzyło telewizji serbskiej okazję do odegrania włas-
nej gry owymi logo. Przełączenie między jednym logo i drugim pokazało,
że obrazy nie są czystą wizualnością, ale wysoce zapośredniczoną repre-
zentacją. Samo logo jest wyrazem łańcucha obrazów, dyskursów i mate-
rialnej rzeczywistości; to znaczy: ono jest ikoną, reprezentującą zarów-
no wcześniejszą, jak i późniejszą od Panoptikonu formę wizualności -
wcześniejszą w postaci chrześcijańskiej ikony, późniejszą w postaci kom-
puterowej ikony software. I w końcu, nagła zmiana obrazu z telewizji
serbskiej na CNN i z powrotem do studio, akcentuje, że domena współ-
czesnego obrazu jest - literalnie i metaforycznie - elektryczna. Siły
NATO kierowały wojną, używając obrazów i fotografii satelitarnych jako
precyzyjnego narzędzia do wyznaczania rakietom celu uderzenia. Jednak
efektywność tej strategii nadal zależała od właściwej interpretacji obra-
zu, co stało się jasne, gdy w sposób niezamierzony zbombardowano am-
basadę chińską w Belgradzie - wziętą omyłkowo przez wywiad USA za
instalacje serbskie. Pilotów wykonujących misję kształcono na symulato-
rach lotniczych, jednak - zgodnie z przepisami - wyłącznie przy dobrej
pogodzie, co gwarantowało dobrą widoczność i możliwość precyzyjnego
rozpoznania terenu.
To była wojna mediów we wszelkich znaczeniach tego słowa.
21 kwietnia 1999 samoloty NATO zaatakowały stację telewizyjną nale-
żącą do Mariji Milośevic, córki prezydenta Serbii Slobodana Milośevica,
niszcząc jednak zarazem dwie inne stacje telewizyjne nadające z tego
samego budynku. W ogniu zniszczeniu uległy 123 odcinki The Simpsons,
a także nowe odcinki Chicago Hope i Friends, ustawiając amerykańskie
siły zbrojne przeciw ich własnym sieciom telewizyjnym. Wiedząc, że za-
chodnie media pokażą relację z rezultatów tego bombardowania, rząd
serbski polecił umieścić plakat z napisem w języku angielskim na bil-
boardzie ustawionym bezpośrednio przed zniszczonym budynkiem Usce,
który mieścił wspomniane stacje telewizyjne. Plakat ukazywał wygene-
rowany komputerowo obraz wieży Eiffela w Paryżu rozpadającej się
w ogniach militarnego ataku. Wyobrażona w filmie science-fiction Inde-
pendence Day (1996) destrukcja globalnego symbolu turystycznego zosta-
ła tutaj rozwinięta w coś, co tylko wtedy można by się było wahać na-
zwać „rzeczywistością”, gdyby nie istniały aż zanadto realne konsekwen-
cje broni używanych po obu stronach. Agence France Presse niezawodnie
zagwarantowała, że obraz ten widziany był na całym świecie („New York
Times” 22 April-1999: A 15). Napis głosił Just Imagine! Stop The Bombs
(Po prostu wyobraź sobie! Zatrzymaj bomby), pięknie łącząc mantrę Nike
Just Do It z obserwacją Arjuma Appaduraia, że w epoce globalizacji wy-