Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (19.2008)

Magd at,en a Moskalewicz

PLASTIKOWE ARTONY WŁODZIMIERZA BOROWSKIEGO"

Artony Włodzimierza Borowskiego tworzone przez artystę w latach
1961-1963 to jedne z niewielu w Polsce przykładów sztuki przedmiotu,
neoawangardowego przetworzenia koncepcji kubistycznego montażu
i duchampiańskiego ready-made, które na Zachodzie Europy oraz w USA
miało ogromny wpływ na pozamalarskie myślenie o sztuce w latach
pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. W Polsce, nie posiadającej dadaistycz-
nej tradycji artystycznej i pozostającej znacznie dłużej w kręgu moderni-
stycznych wartości, wykorzystanie przedmiotu gotowego w sztuce było
niewielkie i jest to temat wciąż marginalnie traktowany w historii pol-
skiej sztuki powojennej. Plastikowe Artony Borowskiego były opisywane
dotychczas wyłącznie w ogólnych opracowaniach sztuki polskiej drugiej
połowy dwudziestego wieku bądź przy okazji analizy całej twórczości ar-
tysty, najczęściej wyłącznie pobieżnie wzmiankowane* 1. Badacze najczę-
* Niniejszy artykuł powstał na podstawie fragmentu mojej pracy magisterskiej pt.
Szczerząc się przeciw wszelkim formom. Artony Włodzimierza Borowskiego, napisanej pod
kierunkiem prof. dra hab. Piotra Juszkiewicza w Instytucie Historii Sztuki UAM w 2007
roku.
1 U. Czartoryska, Od pop-artu do sztuki konceptualnej, Warszawa 1973; A. Wojcie-
chow-ski, Młode malarstwo polskie 1944-1974, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-
Łódź 1983 (wyd. I, 1975); B. Kowalska, Polska awangarda malarska 1945-1980. Szanse
i mity, Warszawa 1988 (wyd. I, 1975); eadem, Twórcy-postawy. Artyści mojej galerii, Kraków
1981; A. Kępińska, Nowa Sztuka. Sztuka polska w latach 1945-1978, Warszawa 1981; J.
Bogucki, Sztuka Polski Ludowej, Warszawa 1983; A.K. Olszewski, Dzieje sztuki polskiej
1890-1980 w zarysie, Warszawa 1988. Najwięcej miejsca Artonom poświęciła Luiza Nader
w swojej niepublikowanej pracy magisterskiej: eadem, Monografia twórczości Włodzimie-
rza Borowskiego w latach 1956-1976, maszynopis pracy magisterskiej napisanej pod
kierunkiem prof. dr. hab. Marii Poprzęckiej w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu
Warszawskiego, Warszawa 2001. Fragmenty dotyczące Artonów zostały opublikowane
w artykule Poza przedmiot. Problem obiektu w twórczości Jeana Tinguely’ego i Włodzimie-
rza Borowskiego, „Ikonotheka”, nr 16, 2003; a wnioski z analiz znalazły się (w wersji
znacznie skróconej) w: eadem, Słownik terminów, (w:) Grupa Zamek Lublin 1956-1960.
Włodzimierz Borowski: Metamorfozy, kat. wystawy Muzeum Sztuki, Łódź 2002, s. 108.