DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Haake, Michał: Sztuka w zaścianku: o obrazowej funkcji fauna w malarstwie Jacka Malczewskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29070#0157
SZTUKA W ZAŚCIANKU. O OBRAZOWEJ FUNKCJI FAUNA W MALARSTWIE J. MALCZEWSKIEGO 155
części pola. O ile na lewej części płotu znajdują się Jeszcze" naczynia ak-
centujące ukierunkowanie pionowe, o tyle prawa część jest „już pusta",
i przez poziome sztachety odnosi ptaki do struktury pasmowej.
Ale również będące przedmiotem ożywienia indyków postaci dziew-
czynki i zwłaszcza fauna zostają poddane integracji ze strukturą pa-
smową. W stosunku do dziewczynki dokonuje się to za sprawą uszerego-
wania indyków, ponieważ w ich ciąg wpisana jest prawa ręka, którą
dziecko trzyma kijek, tworząc z grupą sąsiadujących z nią indyków for-
mę wachlarzową, do której włączona jest także głowa postaci. Uszerego-
wanie indyków obejmuje także postać fauna, ponieważ indyki po jego
prawej stronie sięgają mu szyjami do głowy i pozwalają spojrzeniu prze-
nieść się na dalsze sylwetki stada. Ptaki w tej partii, mimo prób dorów-
nania, przez wyciągnięcie szyi, wysokości postaci fauna, są jednocześnie
stopniowo poddane takiemu uszeregowaniu, w którym kolejne zwierzęta
ulegają optycznemu „skurczeniu", aż po kolistą, bez wyodrębnionej szyi
formę, jaką przybiera ostatni z indyków. Podobnie jak dla indyków ze
środkowej grupy, również dla fauna zostaje ustanowiony kontrapunkt,
którego rolę pełni potężny pień drzewa wyłaniający się z zarośli na pra-
wo od fauna i przy końcu domu. Przesłonięcie drzewa krzewami, jak
również umiejscowienie obok niego kolejnego, które jest zakryte przez
krzewy w jeszcze większym stopniu, a pozbawione gałęzi wchodzi w ko-
respondencję z brzegiem obrazu, osłabia możliwość utrwalenia wyzna-
czonej przez indyki i fauna orientacji pionowej.
Przeciwstawność postaci fauna wobec struktury pasmowej jest osta-
tecznie przełamana przez to, że jego sylwetka nie przekracza granicy
górnej strefy, nie zakłóca jej przebiegu, lecz jest do niej „podwieszona"
i jednocześnie usytuowana równolegle do lewej krawędzi obrazu. Górna
strefa, lekko opadając w dół, zbiega się przy tym z rzędem indyków, a do
niej z kolei przyjmuje równoległe ułożenie granica strefy dolnej, co prze-
kłada się na przywrócenie pełnej zgodności z rozciągłością obrazowej
płaszczyzny.
Powyższa charakterystyka obrazowej funkcji faunika w Azńmg za-
ściunAa znajduje potwierdzenie w niewielkiej pracy należącej do trypty-
ku Bo/U 7 z 1902 r., przedstawiającej dwa fauny krzątające się przed
dworkiem [il. 8]. Również ta, bez mała rodzajowa, scenka została ujęta
w strukturę pasową: różowawego gruntu u dołu i fasady budynku z wi-
docznym fragmentem ganku po lewej i oknem po prawej. Faunik siedzi
na stopniach prowadzących do dworku, czyszcząc buty, natomiast jego
starszy towarzysz przytrzymuje zawieszony na krzewie szynel z zamia-
rem jego wytrzepania. Jednocześnie obie postacie są ściśle powiązane ze
strukturą ściany dworku. Kilkanaście par butów tworzy przed faunikiem
części pola. O ile na lewej części płotu znajdują się Jeszcze" naczynia ak-
centujące ukierunkowanie pionowe, o tyle prawa część jest „już pusta",
i przez poziome sztachety odnosi ptaki do struktury pasmowej.
Ale również będące przedmiotem ożywienia indyków postaci dziew-
czynki i zwłaszcza fauna zostają poddane integracji ze strukturą pa-
smową. W stosunku do dziewczynki dokonuje się to za sprawą uszerego-
wania indyków, ponieważ w ich ciąg wpisana jest prawa ręka, którą
dziecko trzyma kijek, tworząc z grupą sąsiadujących z nią indyków for-
mę wachlarzową, do której włączona jest także głowa postaci. Uszerego-
wanie indyków obejmuje także postać fauna, ponieważ indyki po jego
prawej stronie sięgają mu szyjami do głowy i pozwalają spojrzeniu prze-
nieść się na dalsze sylwetki stada. Ptaki w tej partii, mimo prób dorów-
nania, przez wyciągnięcie szyi, wysokości postaci fauna, są jednocześnie
stopniowo poddane takiemu uszeregowaniu, w którym kolejne zwierzęta
ulegają optycznemu „skurczeniu", aż po kolistą, bez wyodrębnionej szyi
formę, jaką przybiera ostatni z indyków. Podobnie jak dla indyków ze
środkowej grupy, również dla fauna zostaje ustanowiony kontrapunkt,
którego rolę pełni potężny pień drzewa wyłaniający się z zarośli na pra-
wo od fauna i przy końcu domu. Przesłonięcie drzewa krzewami, jak
również umiejscowienie obok niego kolejnego, które jest zakryte przez
krzewy w jeszcze większym stopniu, a pozbawione gałęzi wchodzi w ko-
respondencję z brzegiem obrazu, osłabia możliwość utrwalenia wyzna-
czonej przez indyki i fauna orientacji pionowej.
Przeciwstawność postaci fauna wobec struktury pasmowej jest osta-
tecznie przełamana przez to, że jego sylwetka nie przekracza granicy
górnej strefy, nie zakłóca jej przebiegu, lecz jest do niej „podwieszona"
i jednocześnie usytuowana równolegle do lewej krawędzi obrazu. Górna
strefa, lekko opadając w dół, zbiega się przy tym z rzędem indyków, a do
niej z kolei przyjmuje równoległe ułożenie granica strefy dolnej, co prze-
kłada się na przywrócenie pełnej zgodności z rozciągłością obrazowej
płaszczyzny.
Powyższa charakterystyka obrazowej funkcji faunika w Azńmg za-
ściunAa znajduje potwierdzenie w niewielkiej pracy należącej do trypty-
ku Bo/U 7 z 1902 r., przedstawiającej dwa fauny krzątające się przed
dworkiem [il. 8]. Również ta, bez mała rodzajowa, scenka została ujęta
w strukturę pasową: różowawego gruntu u dołu i fasady budynku z wi-
docznym fragmentem ganku po lewej i oknem po prawej. Faunik siedzi
na stopniach prowadzących do dworku, czyszcząc buty, natomiast jego
starszy towarzysz przytrzymuje zawieszony na krzewie szynel z zamia-
rem jego wytrzepania. Jednocześnie obie postacie są ściśle powiązane ze
strukturą ściany dworku. Kilkanaście par butów tworzy przed faunikiem