DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Miscellanea
DOI article:Kwiatkowska, Maria Irena: Hebanowa konsola z Zamku Królewskiego w Warszawie i zagadnienie stylu "à la grecque"
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.47894#0089
HEBANOWA KONSOLA Z ZAMKU KRÓLEWSKIEGO W WARSZAWIE
II. 1. Konsola z Pokoju Marmurowego, stan obecny. (Fot. J. Noyszewski)
to, urządzone w latach 1770—71, było dziełem pierw-
szego architekta królewskiego, Jakuba Fontany. Cha-
rakter Pokoju Marmurowego odbiegał zdecydowanie
od apartamentów powstałych w kilka lat później, już
pod kierunkiem Dominika Merliniego, utrzymanych
w kolorycie bieli i złota, jak na przykład Sala Ba-
lowa z 1777 r. czy Sala (Rycerska z. lat 1782—86. Po-
kój Marmurowy różnił się także od stylu wnętrz zdo-
bionych drobną, „migotliwą” dekoracją, które repre-
zentowały projekty Victora Louisa i Jean-Louis
Prieura, nadsyłane do Warlszawy już w 2. połowie
lat 60. XVIII w.
Omawiana konsola, jako jednostkowy obiekt, ze
względu na swój koloryt i formę, stanowiła na tle
ówczesnego wyposażenia Zamku Warszawskiego —
wyjątek. Nie wykazuje żadnych analogii z meblami
odnotowanymi w projektach Louisa i Prieura. Nie
mieści się także w popularnym typie mebla w stylu
Ludwika XIV, który kojarzy się z formą delikatną,
kolorytem — białym i złotym.
Poszukiwania wzoru, jeśli chodzi o konsolę, do-
prowadziły do zidentyfikowania jej ze stylem mebli
francuskich, określanych a la grecąue, wykonanych
w 2. poł. lat 50. XVIII w. na zamówienie finan-
7 S. LORENTZ, Prace architekta Louis’a dla Zamku
Warszawskiego, „Biul. Hist. Sztuki” XIII, 1951, nr 4, s. 50 1 inn.
s F. KIMBALL, The beginnings of the style Pompadour
1751—1759, „Gazette des Beaux-Arts” 6 periode t. XLIV, 1954
(juillet-aout), s. 57—64; przy kompozycji i dekoracji aparta-
mentu a la grecgue La Live de Jully brali udział ponadto:
architekt Barreau de Chefdeyill, złotnik Philippe Caffierl
(który wykonał brązy zdobiące meble) i zegarmistrz Jullien
slera paryskiego Lalive de Jully. Projekty rysunkowe
tych mebli „bien lourds pour tous les ornamens” spo-
rządził malarz Louis Joseph Le Lorrain8. Ich prosta,
masywna forma i ciężkie ozdoby stanowiły olbrzymi
kontrast z typowymi pracami tego czasu, jakie pro-
dukował Jean-Franęoise Oóben, gdzie każda linia mu-
siała być krzwa, każde oiskrzynienie ■— wybrzuszone.
Niektórzy uczeni, jak Fiske Kiimbal czy Louis
Hautecoeurt9 nie znając materiału porównawczego
w zrealizowanych obiektach wysuwali sugestie, że
meble Lalive’a były zjawiskiem ekstrawaganckim,
odosobnionym na tle ogólnej produkcji w duchu ro-
koka i nie odegrały poważniejszej roli, pozostając
bez echa co najmniej przez dziesięć lat.
Meble La(live’a de Jully przez' dłuższy czas uwa-
żano za zaginione. Dopiero w r. 19i61 Sven Ericksen
identyfikuje na podstawie istniejących przekazów
meble znajdujące się do dziś w Musee de Conde
w Chantilly jako oryginalne meble paryskiego fi-
nansieira 10 (ii. 3).
Oglądając publikowane przez Eiriaksena meble
Lalive’a nie możemy mieć wątpliwości, że hebanowa
konsola z Pokoju Marmurowego powstać musiała pod
wpływem panującego we Francji stylu a la gecgue.
Lercy; — por. S. ERICKSEN, Early Neo-Classicism in French
Furniture, „Apollo”, nov. 1963.
9 KIMBALL, jw.; - L. HAUTECOUERT, Histoire de
1'architecturs classigue en France, t. IV, Paryż 1950, s. 473.
to S. ERICKSEN, Laliue de Jully’s furniture ,,it la
grecgue”, „The Burlington Magazine” 1961, nr 701 (august),
s. 340-347.
81
II. 1. Konsola z Pokoju Marmurowego, stan obecny. (Fot. J. Noyszewski)
to, urządzone w latach 1770—71, było dziełem pierw-
szego architekta królewskiego, Jakuba Fontany. Cha-
rakter Pokoju Marmurowego odbiegał zdecydowanie
od apartamentów powstałych w kilka lat później, już
pod kierunkiem Dominika Merliniego, utrzymanych
w kolorycie bieli i złota, jak na przykład Sala Ba-
lowa z 1777 r. czy Sala (Rycerska z. lat 1782—86. Po-
kój Marmurowy różnił się także od stylu wnętrz zdo-
bionych drobną, „migotliwą” dekoracją, które repre-
zentowały projekty Victora Louisa i Jean-Louis
Prieura, nadsyłane do Warlszawy już w 2. połowie
lat 60. XVIII w.
Omawiana konsola, jako jednostkowy obiekt, ze
względu na swój koloryt i formę, stanowiła na tle
ówczesnego wyposażenia Zamku Warszawskiego —
wyjątek. Nie wykazuje żadnych analogii z meblami
odnotowanymi w projektach Louisa i Prieura. Nie
mieści się także w popularnym typie mebla w stylu
Ludwika XIV, który kojarzy się z formą delikatną,
kolorytem — białym i złotym.
Poszukiwania wzoru, jeśli chodzi o konsolę, do-
prowadziły do zidentyfikowania jej ze stylem mebli
francuskich, określanych a la grecąue, wykonanych
w 2. poł. lat 50. XVIII w. na zamówienie finan-
7 S. LORENTZ, Prace architekta Louis’a dla Zamku
Warszawskiego, „Biul. Hist. Sztuki” XIII, 1951, nr 4, s. 50 1 inn.
s F. KIMBALL, The beginnings of the style Pompadour
1751—1759, „Gazette des Beaux-Arts” 6 periode t. XLIV, 1954
(juillet-aout), s. 57—64; przy kompozycji i dekoracji aparta-
mentu a la grecgue La Live de Jully brali udział ponadto:
architekt Barreau de Chefdeyill, złotnik Philippe Caffierl
(który wykonał brązy zdobiące meble) i zegarmistrz Jullien
slera paryskiego Lalive de Jully. Projekty rysunkowe
tych mebli „bien lourds pour tous les ornamens” spo-
rządził malarz Louis Joseph Le Lorrain8. Ich prosta,
masywna forma i ciężkie ozdoby stanowiły olbrzymi
kontrast z typowymi pracami tego czasu, jakie pro-
dukował Jean-Franęoise Oóben, gdzie każda linia mu-
siała być krzwa, każde oiskrzynienie ■— wybrzuszone.
Niektórzy uczeni, jak Fiske Kiimbal czy Louis
Hautecoeurt9 nie znając materiału porównawczego
w zrealizowanych obiektach wysuwali sugestie, że
meble Lalive’a były zjawiskiem ekstrawaganckim,
odosobnionym na tle ogólnej produkcji w duchu ro-
koka i nie odegrały poważniejszej roli, pozostając
bez echa co najmniej przez dziesięć lat.
Meble La(live’a de Jully przez' dłuższy czas uwa-
żano za zaginione. Dopiero w r. 19i61 Sven Ericksen
identyfikuje na podstawie istniejących przekazów
meble znajdujące się do dziś w Musee de Conde
w Chantilly jako oryginalne meble paryskiego fi-
nansieira 10 (ii. 3).
Oglądając publikowane przez Eiriaksena meble
Lalive’a nie możemy mieć wątpliwości, że hebanowa
konsola z Pokoju Marmurowego powstać musiała pod
wpływem panującego we Francji stylu a la gecgue.
Lercy; — por. S. ERICKSEN, Early Neo-Classicism in French
Furniture, „Apollo”, nov. 1963.
9 KIMBALL, jw.; - L. HAUTECOUERT, Histoire de
1'architecturs classigue en France, t. IV, Paryż 1950, s. 473.
to S. ERICKSEN, Laliue de Jully’s furniture ,,it la
grecgue”, „The Burlington Magazine” 1961, nr 701 (august),
s. 340-347.
81