DOI Artikel:
Miscellanea
DOI Artikel:Domański, Michał: Z zagadnień treści i formy rzeźby Bolesława Biegasa do 1964 roku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47895#0340
MICHAŁ DOMAŃSKI
II. 8. Piąć tajemnic, 1902, repr. wg „Boleslas
Biegas...”, jw., s. 59
U. 9. Ostatni zachód słońca, 1902, repr. wg „Bo-
leslas Biegas...”, jw., s. 41
śmierci” wyróżniająca się swoją makabrycznością i
nazbyt pełnym afektaćji symbolizmem jest niepowta-
rzalnym wyobrażeniem w całej twórczości Biegasa
do 1914 r. Jedynie „Ziemia” pochodząca z tego samego
1902 ir., przejmie wiele z Itej rewii grozy i okropności
reżyserowanej z emfazą dla wzmocnienia swojego, po-
dobnego w gatunku i wyrazie dziwacznego klimatu.
Coś z tych koncepcji, wedle których treść niepodziel-
nie zapanowała nad formą, zachowuje w sobie i „Cho-
pin” datowany także na 11902 r., chociaż bardziej pod-
dany rygorom stylistyki secesyjnej.
Twórczość Bolesława Biegasa w pierwszym dzie-
sięcioleciu XX w. przedstawia dość dużą różnorodność
formalną. Pewna stabilizacja owej twórczości i ujed-
nolicenie zarysują się dopiero około 1910 r. Nie zmie-
nione jednak pozostało w niej wyrażanie treści sym-
bolami nawet wówczas, gdy dawna przedmiotowa
symbolika ustąpiła ekspresji: mimice bądź gestowi
jako podstawowym oznakom personifikacji oderwa-
nych pojęć, co już widoczne jest po 1905 r. Tematyka
prac artysty wywodzi się z jego fantazji i niepoha-
mowanej wyobraźni o wyraźnym nachyleniu ku po-
jęciom abstrakcyjnym, zjawiskom przyrody i ku baś-
niowoiści, co potwierdzają już same tytuły rzeźb: „Fa-
le złudzeń”, „Nastrój”, „Opatrzność”, „Szczyt skały”,
„Wierzba zaczarowana”31, „Wicher”, „Ostatni zachód
37 W posiadaniu Tow. Hist. Liter, w Paryżu.
słońca”, „Świat”, „Wiosna”, „Zycie”, „Wieczność”,
„Król grzechów”, „Przeczucie”, „Piastunka ksiągi wy-
roków”, „Śpiący Bóg”, „Wyspa miłości”, cykl „Pałace
zaczarowane” itp. Nieustannie atoli przewija się w
tej rzeźbie pojęcie „twórczości i tworzenia” wplecio-
ne przez Biegasa w takie tytuły, jak „Linie Twórczo-
ści”, „Płomienie Twórczości”, „Początek Twórczości”,
„Refleksje Tworzenia” (1904) i „Na Globie Tworze-
nia” (1905) 38. Z treści wyszczególnionych prac można
wnosić, że Biegas, jak improwizator-wizjoner nie pod-
dający się żadnym nakazom ani regułom, poniesiony
jakgdyby sztormem wyobraźni — z uporem nasycał
różnymi ideami proponowane przez siebie formy
plastyczne, zrywając przy tym z tradydją rzeźbiarską.
Chyba wszystkie bez wyjątku rzeźby Biegasa to wi-
zualne dopełnienie swoistego myślenia artysty; to de-
sygnaty ijego marzeń, rojeń i snów. „Sen” („Marze-
nie”) to nie tylko tytuł jednej z rzeźb Biegasa, lecz
podług niego stan inspirujący twórczość. Kompozy-
cja — osoba dramatu Biegasa (Lechit) tak mówi do
artysty: „zaśnij słodko snem spokoju, a ja wszystko
w śnie opowiem, jak masz kształty moje rzeźbić”39.
To wyznanie, które jest zapewne głosem samego ar-
tysty, i rzeźby, w których często jak w śnie lunatycz-
nym figury kroczą obok siebie zamyślone i niepewne
(„Wyspa miłości”, „Wiosna”), czasem gubią swoje za-
38 Tamże.
330
II. 8. Piąć tajemnic, 1902, repr. wg „Boleslas
Biegas...”, jw., s. 59
U. 9. Ostatni zachód słońca, 1902, repr. wg „Bo-
leslas Biegas...”, jw., s. 41
śmierci” wyróżniająca się swoją makabrycznością i
nazbyt pełnym afektaćji symbolizmem jest niepowta-
rzalnym wyobrażeniem w całej twórczości Biegasa
do 1914 r. Jedynie „Ziemia” pochodząca z tego samego
1902 ir., przejmie wiele z Itej rewii grozy i okropności
reżyserowanej z emfazą dla wzmocnienia swojego, po-
dobnego w gatunku i wyrazie dziwacznego klimatu.
Coś z tych koncepcji, wedle których treść niepodziel-
nie zapanowała nad formą, zachowuje w sobie i „Cho-
pin” datowany także na 11902 r., chociaż bardziej pod-
dany rygorom stylistyki secesyjnej.
Twórczość Bolesława Biegasa w pierwszym dzie-
sięcioleciu XX w. przedstawia dość dużą różnorodność
formalną. Pewna stabilizacja owej twórczości i ujed-
nolicenie zarysują się dopiero około 1910 r. Nie zmie-
nione jednak pozostało w niej wyrażanie treści sym-
bolami nawet wówczas, gdy dawna przedmiotowa
symbolika ustąpiła ekspresji: mimice bądź gestowi
jako podstawowym oznakom personifikacji oderwa-
nych pojęć, co już widoczne jest po 1905 r. Tematyka
prac artysty wywodzi się z jego fantazji i niepoha-
mowanej wyobraźni o wyraźnym nachyleniu ku po-
jęciom abstrakcyjnym, zjawiskom przyrody i ku baś-
niowoiści, co potwierdzają już same tytuły rzeźb: „Fa-
le złudzeń”, „Nastrój”, „Opatrzność”, „Szczyt skały”,
„Wierzba zaczarowana”31, „Wicher”, „Ostatni zachód
37 W posiadaniu Tow. Hist. Liter, w Paryżu.
słońca”, „Świat”, „Wiosna”, „Zycie”, „Wieczność”,
„Król grzechów”, „Przeczucie”, „Piastunka ksiągi wy-
roków”, „Śpiący Bóg”, „Wyspa miłości”, cykl „Pałace
zaczarowane” itp. Nieustannie atoli przewija się w
tej rzeźbie pojęcie „twórczości i tworzenia” wplecio-
ne przez Biegasa w takie tytuły, jak „Linie Twórczo-
ści”, „Płomienie Twórczości”, „Początek Twórczości”,
„Refleksje Tworzenia” (1904) i „Na Globie Tworze-
nia” (1905) 38. Z treści wyszczególnionych prac można
wnosić, że Biegas, jak improwizator-wizjoner nie pod-
dający się żadnym nakazom ani regułom, poniesiony
jakgdyby sztormem wyobraźni — z uporem nasycał
różnymi ideami proponowane przez siebie formy
plastyczne, zrywając przy tym z tradydją rzeźbiarską.
Chyba wszystkie bez wyjątku rzeźby Biegasa to wi-
zualne dopełnienie swoistego myślenia artysty; to de-
sygnaty ijego marzeń, rojeń i snów. „Sen” („Marze-
nie”) to nie tylko tytuł jednej z rzeźb Biegasa, lecz
podług niego stan inspirujący twórczość. Kompozy-
cja — osoba dramatu Biegasa (Lechit) tak mówi do
artysty: „zaśnij słodko snem spokoju, a ja wszystko
w śnie opowiem, jak masz kształty moje rzeźbić”39.
To wyznanie, które jest zapewne głosem samego ar-
tysty, i rzeźby, w których często jak w śnie lunatycz-
nym figury kroczą obok siebie zamyślone i niepewne
(„Wyspa miłości”, „Wiosna”), czasem gubią swoje za-
38 Tamże.
330