Zitierlink:
https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bhs1987/0165
GOTYCKA ARCHITEKTURA SAKRALNA NA MAZOWSZU
II. 30. Giżyce, kościół paraf., ok. 1439, widok od wschodu.
Fot. S. Deptuszewski.
11. 31. Dzierzgowo, kościół paraf., pocz. XVI w., widok od
zachodu. Fot. M. Bronarski.
ich planów i brył — ■ nasuwa myśl o istnieniu warsztatów
specjalizujących się w szczytach. Istnieją przy tym przykłady
bezpośredniej recepcji wzorów północnych72.
Fryzy
W systemie dekoracji ważną rolę odgrywały fryzy — - naj-
częściej mające formę wgłębnego tynkowanego pasa pod-
okapowego tak charakterystycznego dla gotyckiej architek-
tury sakralnej Mazowsza, a zapożyczonego z kościołów ziem
północnych i zachodnich. Występują również fryzy z ozdobnie
ułożonych cegieł: „harmonijkowe", „konsolkowe" czy „zę-
bate", a sporadycznie także z kształtek ceramicznych o mo-
tywie czwórliścia73.
Podsumowanie
Nawet przy powierzchownym oglądzie gotyckich kościołów
mazowieckich konstatuje się ich silną zależność od sakralnej
architektury ziem północnych i zachodnich, zwłaszcza Ziemi
Chełmińskiej, Warmińskiej, Pomorza Gdańskiego i Wielko-
polski. Wpływy toj architektury były niezaprzeczalne, chociaż
przyjmowane z bardzo dużym opóźnieniem. W czasie, gdy na
Mazowszu panuje największy rozmach budowlany, tj. w wieku
XVI, na terenach Warmii i Ziemi Chełmińskiej minął już
dawno okres dynamicznego rozwoju, który największe swoje
nasilenie osiągnął w latach 1290—1340 i praktycznie skoń-
czył się wraz z XIV stuleciem. W drugiej połowie wieku XV
i w wieku XVI nie ma tam już aktywnych warsztatów, upra-
wiających gotycką architekturę (z wyjątkiem sklepień krysz-
tałowych), które mogłyby zatrudnić swoich rzemieślników na
terenach sąsiednich. Natomiast niemal pewny udział torunian
w dziele budowy murowanej Warszawy w wieku XIV mógł dać
początek tradycji budowlanej i kształceniu sił miejscowych,
wspomaganych rzemieślnikami-budowniczymi, przybywają-
cymi w ciągu wieku XV z terenów północnych, gdzie skutkiem
zanikania ruchu budowlanego brak było zajęcia. W ciągu XV
i XVI stulecia wyrosła niewątpliwie na Mazowszu kadra miej-
scowa, o czym świadczą przechowane w źródłach polskie imio-
159
II. 30. Giżyce, kościół paraf., ok. 1439, widok od wschodu.
Fot. S. Deptuszewski.
11. 31. Dzierzgowo, kościół paraf., pocz. XVI w., widok od
zachodu. Fot. M. Bronarski.
ich planów i brył — ■ nasuwa myśl o istnieniu warsztatów
specjalizujących się w szczytach. Istnieją przy tym przykłady
bezpośredniej recepcji wzorów północnych72.
Fryzy
W systemie dekoracji ważną rolę odgrywały fryzy — - naj-
częściej mające formę wgłębnego tynkowanego pasa pod-
okapowego tak charakterystycznego dla gotyckiej architek-
tury sakralnej Mazowsza, a zapożyczonego z kościołów ziem
północnych i zachodnich. Występują również fryzy z ozdobnie
ułożonych cegieł: „harmonijkowe", „konsolkowe" czy „zę-
bate", a sporadycznie także z kształtek ceramicznych o mo-
tywie czwórliścia73.
Podsumowanie
Nawet przy powierzchownym oglądzie gotyckich kościołów
mazowieckich konstatuje się ich silną zależność od sakralnej
architektury ziem północnych i zachodnich, zwłaszcza Ziemi
Chełmińskiej, Warmińskiej, Pomorza Gdańskiego i Wielko-
polski. Wpływy toj architektury były niezaprzeczalne, chociaż
przyjmowane z bardzo dużym opóźnieniem. W czasie, gdy na
Mazowszu panuje największy rozmach budowlany, tj. w wieku
XVI, na terenach Warmii i Ziemi Chełmińskiej minął już
dawno okres dynamicznego rozwoju, który największe swoje
nasilenie osiągnął w latach 1290—1340 i praktycznie skoń-
czył się wraz z XIV stuleciem. W drugiej połowie wieku XV
i w wieku XVI nie ma tam już aktywnych warsztatów, upra-
wiających gotycką architekturę (z wyjątkiem sklepień krysz-
tałowych), które mogłyby zatrudnić swoich rzemieślników na
terenach sąsiednich. Natomiast niemal pewny udział torunian
w dziele budowy murowanej Warszawy w wieku XIV mógł dać
początek tradycji budowlanej i kształceniu sił miejscowych,
wspomaganych rzemieślnikami-budowniczymi, przybywają-
cymi w ciągu wieku XV z terenów północnych, gdzie skutkiem
zanikania ruchu budowlanego brak było zajęcia. W ciągu XV
i XVI stulecia wyrosła niewątpliwie na Mazowszu kadra miej-
scowa, o czym świadczą przechowane w źródłach polskie imio-
159