Citation link:
https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bhs1987/0379
MARCIN FABIAŃSKI
Konstanty Kalinowski, Rzeźba barokowa na Śląsku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Warszawa 1986.
Książka Konstantego Kalinowskiego o rzeźbie ba-
rokowej ma Śląsku jest pierwszym całościowym uję-
ciem tej rozległej problematyki. Autor był bardzo
dobrze przygotowany do podjęcia tak obszernego te-
matu co najmniej z dwóch powodów: sam od dłuż-
szego czasu bada nowożytną sztukę Śląska, czego
owocem są liczne prace publikowane w kraju i za-
granicą i, po drugie, kieruje w Poznaniu Instytutem
Historii Sztuki, w którym od roku 1978 powstaje
katalog rzeźby barokowej na Śląsku. W regularnych
odstępach czasu Kalinowski organizuje ponadto mię-
dzynarodowe sesje naukowe poświęcone rzeźbie wie-
ku XVII i XVIII w Europie Środkowej. Wyniki
dwóch takich konferencji opublikowano w osobnych
tomach l
Dotychczasowy skromny stan badań zmusił Au-
tora do bardzo obszernej prezentacji faktów arty-
stycznych, a lnie tylko do syntetycznego omówienia
problemów ogólnych. Dzięki temu i mimo „uproszczeń
czy luk materiałowych" (s. 9) książka może stanowić
podstawę do dalszych, pogłębionych i wzbogaconych
interpretacyjnie studiów poświęconych śląskim dzie-
łom i rzeźbiarzom doby baroku (s. 11). Praca składa
się więc z syntetyzującego Wstępu (s. 9—36), trzech
analitycznych części (I: Rzeźba lat 1650—1700 —
s. 39—111, II: Rzeźba lat 1700—1750 — s. 115—232,
III: Rzeźba lat 1750—1780 — s. 235—257) oraz zawie-
rającej podsumowanie Części IV: Rzeźba barokowa
Śląska jako język epoki (s. 261—304), a także Zakoń-
czenia (s. 305—315) z ogólnymi uwagami. Materiało-
wy charakter książki podkreślają rozbudowane przy-
pisy (z bardzo obszerną i prawie kompletną literaturą
przedmiotu), indeksy oraz VIII tablic barwnych i aż
376 ilustracji czarno-białych, a także osobno załączo-
na mapa.
Ważnym i budzącym szacunek osiągnięciem
Autora jest przede wszystkim systematyczne przed-
stawienie na tle sztuki środkowo-europejskiej tak
ogromnego zespołu dzieł, po części znanych bardzo
słabo i przeważnie ferie omówionych wyczerpująco
w literaturze fachowej.
Należy też zwrócić uwagę na to, że praca zawie-
ra wiele nowych przekonujących ustaleń szczegóło-
wych. I tak w sferze atrybucyjnej wymieńmy np.
powtórne przypisanie Janowi Urbańskiemu rzeźb
w kościele Łaski w Jeleniej Górze (s. 131), wbrew
stanowisku E. Różyckiej i J. Rozpędowskiego 2, wpro-
wadzenie do obiegu naukowego wyników pracy
J. Piotrowskiego o Mauzoleum św. Jadwigi w Trzeb-
nicy, wykonanym z marmuru dębnickiego zapewne
przez kamieniarzy małopolskich oraz przypisanie oł-
tarza kościoła w Starej Wsi k. Brzozowa warsztatowi
Franciszka J. Mangoldta 3; w sferze interpretacji sty-
listycznej — bardziej od dotychczasowych prac kon-
sekwentne omówienie i rzeczową ocenę tzw. „śląskiej
maniery barokowej"; w sferze zaś rozważań nad tech-
niką — np. dyskusja dotycząca kwestii warsztatowych
i wynikających stąd trudności atrybucyjnych, a także
problem roli koloru w rzeźbie (s. 21 i n.) 4. Praca
Kalinowskiego stanie się więc niewątpliwie, tak jak
tego chciał jej Autor, pobudką i wielką pomocą do
dalszych badań historyczno-artystycznych.
Przechodząc do uwag krytycznych od razu pod-
kreślam, że zdecydowałem się poświęcić im znacznie
więcej miejsca, niżby to wynikało z obiektywnego
osądu całości pracy. Uważam bowiem zarzuty za bar-
dziej pouczające i ciekawe niż pochwały sprowadza-
jące się do powtarzania tez Autora.
I tak zastrzeżenie budzi kompozycja niektórych
fragmentów książki. W części II materiał został po-
dzielony wg niejednorodnych kryteriów: topograficz-
nych (rozdz. II, V—VII) i stylistyczno-osobowych
(rozdz. III—IV). Spowodowało to niekonsekwentne
zaszeregowanie rzeźbiarzy obcych: otóż Karol Józef
Hiernle i Antoni Dorazil zostali omówieni w rozdzia-
le III: Czescy rzeźbiarze działający na Śląsku (s. 145—
371
Konstanty Kalinowski, Rzeźba barokowa na Śląsku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Warszawa 1986.
Książka Konstantego Kalinowskiego o rzeźbie ba-
rokowej ma Śląsku jest pierwszym całościowym uję-
ciem tej rozległej problematyki. Autor był bardzo
dobrze przygotowany do podjęcia tak obszernego te-
matu co najmniej z dwóch powodów: sam od dłuż-
szego czasu bada nowożytną sztukę Śląska, czego
owocem są liczne prace publikowane w kraju i za-
granicą i, po drugie, kieruje w Poznaniu Instytutem
Historii Sztuki, w którym od roku 1978 powstaje
katalog rzeźby barokowej na Śląsku. W regularnych
odstępach czasu Kalinowski organizuje ponadto mię-
dzynarodowe sesje naukowe poświęcone rzeźbie wie-
ku XVII i XVIII w Europie Środkowej. Wyniki
dwóch takich konferencji opublikowano w osobnych
tomach l
Dotychczasowy skromny stan badań zmusił Au-
tora do bardzo obszernej prezentacji faktów arty-
stycznych, a lnie tylko do syntetycznego omówienia
problemów ogólnych. Dzięki temu i mimo „uproszczeń
czy luk materiałowych" (s. 9) książka może stanowić
podstawę do dalszych, pogłębionych i wzbogaconych
interpretacyjnie studiów poświęconych śląskim dzie-
łom i rzeźbiarzom doby baroku (s. 11). Praca składa
się więc z syntetyzującego Wstępu (s. 9—36), trzech
analitycznych części (I: Rzeźba lat 1650—1700 —
s. 39—111, II: Rzeźba lat 1700—1750 — s. 115—232,
III: Rzeźba lat 1750—1780 — s. 235—257) oraz zawie-
rającej podsumowanie Części IV: Rzeźba barokowa
Śląska jako język epoki (s. 261—304), a także Zakoń-
czenia (s. 305—315) z ogólnymi uwagami. Materiało-
wy charakter książki podkreślają rozbudowane przy-
pisy (z bardzo obszerną i prawie kompletną literaturą
przedmiotu), indeksy oraz VIII tablic barwnych i aż
376 ilustracji czarno-białych, a także osobno załączo-
na mapa.
Ważnym i budzącym szacunek osiągnięciem
Autora jest przede wszystkim systematyczne przed-
stawienie na tle sztuki środkowo-europejskiej tak
ogromnego zespołu dzieł, po części znanych bardzo
słabo i przeważnie ferie omówionych wyczerpująco
w literaturze fachowej.
Należy też zwrócić uwagę na to, że praca zawie-
ra wiele nowych przekonujących ustaleń szczegóło-
wych. I tak w sferze atrybucyjnej wymieńmy np.
powtórne przypisanie Janowi Urbańskiemu rzeźb
w kościele Łaski w Jeleniej Górze (s. 131), wbrew
stanowisku E. Różyckiej i J. Rozpędowskiego 2, wpro-
wadzenie do obiegu naukowego wyników pracy
J. Piotrowskiego o Mauzoleum św. Jadwigi w Trzeb-
nicy, wykonanym z marmuru dębnickiego zapewne
przez kamieniarzy małopolskich oraz przypisanie oł-
tarza kościoła w Starej Wsi k. Brzozowa warsztatowi
Franciszka J. Mangoldta 3; w sferze interpretacji sty-
listycznej — bardziej od dotychczasowych prac kon-
sekwentne omówienie i rzeczową ocenę tzw. „śląskiej
maniery barokowej"; w sferze zaś rozważań nad tech-
niką — np. dyskusja dotycząca kwestii warsztatowych
i wynikających stąd trudności atrybucyjnych, a także
problem roli koloru w rzeźbie (s. 21 i n.) 4. Praca
Kalinowskiego stanie się więc niewątpliwie, tak jak
tego chciał jej Autor, pobudką i wielką pomocą do
dalszych badań historyczno-artystycznych.
Przechodząc do uwag krytycznych od razu pod-
kreślam, że zdecydowałem się poświęcić im znacznie
więcej miejsca, niżby to wynikało z obiektywnego
osądu całości pracy. Uważam bowiem zarzuty za bar-
dziej pouczające i ciekawe niż pochwały sprowadza-
jące się do powtarzania tez Autora.
I tak zastrzeżenie budzi kompozycja niektórych
fragmentów książki. W części II materiał został po-
dzielony wg niejednorodnych kryteriów: topograficz-
nych (rozdz. II, V—VII) i stylistyczno-osobowych
(rozdz. III—IV). Spowodowało to niekonsekwentne
zaszeregowanie rzeźbiarzy obcych: otóż Karol Józef
Hiernle i Antoni Dorazil zostali omówieni w rozdzia-
le III: Czescy rzeźbiarze działający na Śląsku (s. 145—
371