Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (52.1990)

PRZEGLĄD LITERATURY

siała w ratuszu ryskim, a w niej m.in. wize-
runki Chrystiana II (nr 44) króla duńskiego w
latach 1520—1521, Gustawa I Wazy (1497—
1560) (nr 45) czy Eryka XIV (1533—1577) (nr
46).
Ilościowo największą grupę stanowią w ka-
talogu popiersiowe portrety ryskich patrycju-
szy oraz duchownych protestanckich. Więk-
szość z nich charakteryzuje się zbliżoną pozą
modela z wykorzystaniem dwóch atrybutów
trzymanych przez portretowanego: kwiatu,
najczęściej goździka (nr 5, 6, 16, 18, 19 i 42)
lub książki (nr 33—37). Reprezentują więc
sobą typ portretu popularnego zarówno w
sztuce holenderskiej, jak ulegającym jej wpły-
wom malarstwie niemieckim. Są to w przewa-
żającej mierze dzieła anonimowych artystów
a ich nazwiska występują tylko wyjątkowo, jak
to ma miejsce przy wizerunku Hansa Wielsza
(nr 10) dziele Matthiasa Everdta czynnego w
Rydze w latach 1633—1646, czy łączonym z
nazwiskiem S. Faujarta zbiorowym portretem
rodziny Johanna Kokena von Grinnblatte
(nr 17) w centralnej części ich epitafium. Por-
tret zbiorowy jest stosunkowo dobrze repre-
zentowany gdyż poza epitafiami (nr 2, 11, 12,
25, 26 i 30) eksponowane są trzy obrazy uka-
zujące posiedzenie członków akcyzy (Accise-
burle) (nr 20), następnie Rady Miejskiej Rygi
(nr 21) oraz członków kasy miejskiej (nr 22).
Wizerunki sztychowane ukazują w pierw-
szym rzędzie książąt kurlandzkich i ich rodzi-
ny (nr 1—9) oraz szwedzkich dowódców woj-
skowych (nr 10, 12, i 14) rzadziej natomiast
przedstawicieli patrycjatu i duchowieństwa.
Są to ryciny zarówno anonimowych rytowni-
ków jak artystów niderlandzkich i niemiec-
kich.
Skromny dział rzeźby daje przykłady por-
tretu w rzeźbie nagrobnej (nr 1), epitafijnej
(nr 3) jako dekoracji portalu (nr 5) a także po-
lichromowanego drewnianego popiersia o nie-

zbyt jasnym jego pierwotnym przeznaczeniu
(nr 2).
Jeżeli chodzi o medale to jest rzeczą oczy-
wistą iż przeważają wizerunki książąt kurlan-
dzkich. Mamy jednak i tu medal burmistrza
Rygi Mikołaja Ecke (nr 1), szwedzkiego gene-
rała Johanna Bannera (nr 13) a także, przeby-
wającego kilka lat w Inflantach, wybitnego
szwedzkiego lekarza i fizyka Urbana lernie
(nr 14).
Wystawa zaprezentowała monety książąt
kurlandzkich o różnych nominałach, poczyna-
jąc od 1600 do 1696 roku.
Zgromadzone na wystawie i opracowane
katalogowo obiekty stanowią interesujący ma-
teriał nie tylko dla badaczy łotewskich, którzy
zorganizowali w związku z wystawą trzydnio-
wą konferencję naukową w dniach 13—15.10.
1988 roku z udziałem kolegów z Białorusi i
Moskwy, lecz także i dla polskich historyków
sztuki. Dotyczy to szczególnie uczonych zaj-
mujących się pozostającym w orbicie tych sa-
mych wpływów holendersko-niemieckich ma-
larstwem gdańskim, stosującym zbliżone roz-
wiązania formalne by tylko wspomnieć Por-
tret mężczyzny z goździkiem pędzla Andrzeja
Stecha. Nie można wykluczyć, że niektóre por-
trety figurujące w katalogu jako dzieła nie-
znanych malarzy, mogły powstać w pracow-
niach mistrzów gdańskich, bowiem wśród wie-
lu dosyć stereotypowych wizerunków spotyka-
my także dzieła o wysokich walorach artys-
tycznych, jak chociażby Portret nieznanego
mężczyzny (nr 39). Opracowaną przez Janinę
Ruszczyć ikonografię Zygmunta III winien u-
zupełnić wizerunek z ratusza w Rydze (nr 48)
zaś wśród numizmatów wskazać należy nie no-
towaną w literaturze polskiej odmianę trojaka
księcia kurlandzkiego Fryderyka z 1606 roku
(nr 5).
MIECZYSŁAW MORKA

421