DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Morka, Mieczysław: Kaplica Zygmuntowska: król Salomon - princeps fundator
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49519#0086
80
Mieczysław Morka
21. Zygmunt I, plakieta na predelli,
fot. S. Stępniewski
22. Zygmunt August, plakieta na predelli,
fot. Muzeum Narodowe w Krakowie
Ogólnie możemy powiedzieć, że król jako „nowy Dawid" i „nowy Salomon" uosabia
bitewne męstwo Dawida, który zwyciężył Goliata, oraz mądrość Salomona - króla sędziego
i prawodawcy. W ten sposób określony jako virfortis, uzbrojony mądrością (sapientia) Sa-
lomona staje się vir fortis et sapiens - prawdziwym herosem, nie tylko obrońcą, lecz także
prawodawcą powierzonego mu ludu, a więc władcą idealnym w pokoju i w wojnie87.
Nagrobek Zygmunta I
Monarcha został na nim przedstawiony nie jako zmarły, lecz wsparty na łokciu, wpółś-
piący, leżący na sarkofagu. Ubrany jest w tzw. maksymilańską zbroję, na głowie ma koro-
nę, pierwotnie dzierżył insygnia: berło i jabłko, a odpasany miecz leżał wzdłuż ciała.
Nowatorstwo pozy wywołało wśród badaczy spory interpretacyjne co do treści takiego
przedstawienia. W iclr reasumpcji można powiedzieć, że mamy tu do czynienia z prze-
mianą średniowiecznego pomnika „prospektywnego" w renesansowy, orientowany
w przyszłość w sensie eschatologicznym, w pomnik „retrospektywny" - na sposób pogań-
ski wychwalający przeszłość, a więc gloryfikujący zmarłego88. Niezbyt określony charakter
ma natomiast tkanina przewijająca się wzdłuż bioder, częściowo widoczna także na plecach.
Umowa zawarta z Berreccim na odkucie rzeźb figuralnych, w tym wyobrażenia monarchy,
87 E.R. CURTIUS, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tłum. A. Borowski, Kraków 1997, s. 173 i 178-179.
88 Termin „retrospektywny" i „prospektywny" w odniesieniu do dwóch typów pomników nagrobnych wprowadził
E. PANOFSKY, Tomb Sculpture. Its Changing Aspect from Ancient Egypt to Bernini, London 1964, s. 24 i przejął
M. ZLAT, Leżące figury zmarłych w polskich nagrobkach XVI w., [w:] Treści dzieła sztuki. Materiały Sesji Stowarzysze-
nia Historyków Sztuki, Gdańsk, grudzień 1966, Warszawa 1969, s. 106.
Mieczysław Morka
21. Zygmunt I, plakieta na predelli,
fot. S. Stępniewski
22. Zygmunt August, plakieta na predelli,
fot. Muzeum Narodowe w Krakowie
Ogólnie możemy powiedzieć, że król jako „nowy Dawid" i „nowy Salomon" uosabia
bitewne męstwo Dawida, który zwyciężył Goliata, oraz mądrość Salomona - króla sędziego
i prawodawcy. W ten sposób określony jako virfortis, uzbrojony mądrością (sapientia) Sa-
lomona staje się vir fortis et sapiens - prawdziwym herosem, nie tylko obrońcą, lecz także
prawodawcą powierzonego mu ludu, a więc władcą idealnym w pokoju i w wojnie87.
Nagrobek Zygmunta I
Monarcha został na nim przedstawiony nie jako zmarły, lecz wsparty na łokciu, wpółś-
piący, leżący na sarkofagu. Ubrany jest w tzw. maksymilańską zbroję, na głowie ma koro-
nę, pierwotnie dzierżył insygnia: berło i jabłko, a odpasany miecz leżał wzdłuż ciała.
Nowatorstwo pozy wywołało wśród badaczy spory interpretacyjne co do treści takiego
przedstawienia. W iclr reasumpcji można powiedzieć, że mamy tu do czynienia z prze-
mianą średniowiecznego pomnika „prospektywnego" w renesansowy, orientowany
w przyszłość w sensie eschatologicznym, w pomnik „retrospektywny" - na sposób pogań-
ski wychwalający przeszłość, a więc gloryfikujący zmarłego88. Niezbyt określony charakter
ma natomiast tkanina przewijająca się wzdłuż bioder, częściowo widoczna także na plecach.
Umowa zawarta z Berreccim na odkucie rzeźb figuralnych, w tym wyobrażenia monarchy,
87 E.R. CURTIUS, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tłum. A. Borowski, Kraków 1997, s. 173 i 178-179.
88 Termin „retrospektywny" i „prospektywny" w odniesieniu do dwóch typów pomników nagrobnych wprowadził
E. PANOFSKY, Tomb Sculpture. Its Changing Aspect from Ancient Egypt to Bernini, London 1964, s. 24 i przejął
M. ZLAT, Leżące figury zmarłych w polskich nagrobkach XVI w., [w:] Treści dzieła sztuki. Materiały Sesji Stowarzysze-
nia Historyków Sztuki, Gdańsk, grudzień 1966, Warszawa 1969, s. 106.