DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Janicki, Marek A.: Inskrypcje fryzów Kaplicy Zygmuntowskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49519#0143
Inskrypcje fryzów Kaplicy Zygmuntowskiej
137
tak istotnej dla zrozumienia intencji i wymowy całej fundacji, wskazać powód i źródło zmia-
ny brzmienia dokonanej najprawdopodobniej, w trakcie prac rekonstrukcyjnych w 2. poło-
wie XVIII w. Wyjaśnienie jej wymagajeszcze dokładniejszego oglądu konserwatorskiego, a
także szerszej kwerendy filologicznej.
W trakcie ostatnicli kompleksowych prac konserwatorskich we wnętrzu Kaplicy Zyg-
muntowskiej, zakończonych w grudniu 2004 r., zdecydowano się na usunięcie tych spo-
śród uzupełnień materii rzeźbiarskiej, które szczególnie raziły swą nieudatnością, bądź
też, jako rekonstrukcje okazały się po analizach porównawczych kompozycyjnie i arty-
stycznie nieprzekonywające24. Łatwo dostrzegalną zmianą w dolnej przestrzeni budowli,
jest rekonstrukcja grafii napisu na fryzie ściany ołtarzowej wraz z korektąjego brzmienia.
Jak wspomniałem na wstępie, napisy na fryzach wewnętrznych wykonał Berrecci
w 1533 r. zapewne jako jedną z ostatnich prac wykończeniowych25. Akcentują one w
wymowie dekoracji kaplicy odpowiedni religijny ton przepojony eschatologiczną fiducjąi
w pewnej mierze także myślą dynastyczno-polityczną26.
Ze względu na biblijne źródła tych napisów, na ścianie wejściowej mamy do czynienia
z kontaminacją wersetów psalmów 137, 4; 66, 4,6 oraz 65, 8; 116, 1 (jak również 98, 3; 144,
10; 95, 3); na ścianie ołtarzowej z przytoczeniem wersetu 10 psalmu 143 (por. 17, 50-51
łączący się wymową z psalmem cytowanym na ścianie tronowej)27; na ścianie tronowej
z przytoczeniem wersetu 2 psalmu 71 In Salomonem; na ścianie nagrobkowej z przytocze-
niem początku wersetu 13 z XIV rozdziału Apokalipsy.
Inskrypcje na fryzach wewnętrznych wykute zostały kapitałą o wysokości ok. 11 cm,
zbliżoną do antycznego wzorca capitalis quadrata. Najbardziej jest to widoczne w partii
napisu wykonanej w czerwonym marmurze obudowy wnęki nagrobkowej i dzięki użyciu
tego materiału najlepiej zachowanej spośród wszystkich omawianych tu inskrypcji. Zwra-
ca uwagę umiejętność nie tylko wykreślenia liter, ale i odkucia ich z zachowaniem regu-
larnej i szlachetnej bruzdy literniczej. Pewne uwagi można by zgłosić jedynie miejscami
do równomierności rozłożenia znaków. Warto przy tym zastanowić się, czy ta partia fryzu
nie została wykonana wcześniej, wraz z obudową wnęki, ukończoną w 1522 r., jak głosi
inskrypcja na jej obramieniu28. Oznaczałoby to, że cytat z Apokalipsy przeznaczono
do wnętrza Kaplicy niemal w tym samym czasie, co wersety psalmów na fryzy ze-
wnętrzne.
Cytowana wyżej dokumentacja drezdeńska zawiera nie tylko najdawniejszy przekaz
inskrypcji również z fryzów wewnętrznych, ale podobnie jak w przypadku zewnętrznych,
podaje także informacje o stanie ich zachowania. Po przytoczeniu inskrypcji z fryzów
ściany nagrobkowej i tronowej, o pozostałych - ze ściany wejściowej i ołtarzowej stwier-
dza, że są nieczytelne ponieważ odpadły (Die anderen Zwei sind nicht mehr zu lesen weil
sie abgefallen sind)29.
24 Zob. I. PLUSKA, A. MAMON, Konserwacja Kaplicy Zygmuntowskiej przy Katedrze Wawelskiej, „Renowacje
i Zabytki", 2005, 1 (13), s.110.
25 Por. przyp. 5.
26 Osobno na temat tych inskrypcji w kontekście poglądów eschatologicznych Zygmunta I, zob. M. JANICKI, Zgon...,
s. 82-83 i przyp. 138. Zob. także w niniejszym tekście przyp. 8.
27 W cytowanej pracy L. Kalinowskiego błędnie podano, że w przypadku napisów ze ściany wejściowej i ołtarzowej
źródłami są wersety: 137, 1 oraz 143, 1 (są to zapewne błędy drukarskie).
28 Zob. MOSSAKOWSKI, Kiedy..., s. 93.
29 SZABŁOWSKI, op. cit., s. 398.
137
tak istotnej dla zrozumienia intencji i wymowy całej fundacji, wskazać powód i źródło zmia-
ny brzmienia dokonanej najprawdopodobniej, w trakcie prac rekonstrukcyjnych w 2. poło-
wie XVIII w. Wyjaśnienie jej wymagajeszcze dokładniejszego oglądu konserwatorskiego, a
także szerszej kwerendy filologicznej.
W trakcie ostatnicli kompleksowych prac konserwatorskich we wnętrzu Kaplicy Zyg-
muntowskiej, zakończonych w grudniu 2004 r., zdecydowano się na usunięcie tych spo-
śród uzupełnień materii rzeźbiarskiej, które szczególnie raziły swą nieudatnością, bądź
też, jako rekonstrukcje okazały się po analizach porównawczych kompozycyjnie i arty-
stycznie nieprzekonywające24. Łatwo dostrzegalną zmianą w dolnej przestrzeni budowli,
jest rekonstrukcja grafii napisu na fryzie ściany ołtarzowej wraz z korektąjego brzmienia.
Jak wspomniałem na wstępie, napisy na fryzach wewnętrznych wykonał Berrecci
w 1533 r. zapewne jako jedną z ostatnich prac wykończeniowych25. Akcentują one w
wymowie dekoracji kaplicy odpowiedni religijny ton przepojony eschatologiczną fiducjąi
w pewnej mierze także myślą dynastyczno-polityczną26.
Ze względu na biblijne źródła tych napisów, na ścianie wejściowej mamy do czynienia
z kontaminacją wersetów psalmów 137, 4; 66, 4,6 oraz 65, 8; 116, 1 (jak również 98, 3; 144,
10; 95, 3); na ścianie ołtarzowej z przytoczeniem wersetu 10 psalmu 143 (por. 17, 50-51
łączący się wymową z psalmem cytowanym na ścianie tronowej)27; na ścianie tronowej
z przytoczeniem wersetu 2 psalmu 71 In Salomonem; na ścianie nagrobkowej z przytocze-
niem początku wersetu 13 z XIV rozdziału Apokalipsy.
Inskrypcje na fryzach wewnętrznych wykute zostały kapitałą o wysokości ok. 11 cm,
zbliżoną do antycznego wzorca capitalis quadrata. Najbardziej jest to widoczne w partii
napisu wykonanej w czerwonym marmurze obudowy wnęki nagrobkowej i dzięki użyciu
tego materiału najlepiej zachowanej spośród wszystkich omawianych tu inskrypcji. Zwra-
ca uwagę umiejętność nie tylko wykreślenia liter, ale i odkucia ich z zachowaniem regu-
larnej i szlachetnej bruzdy literniczej. Pewne uwagi można by zgłosić jedynie miejscami
do równomierności rozłożenia znaków. Warto przy tym zastanowić się, czy ta partia fryzu
nie została wykonana wcześniej, wraz z obudową wnęki, ukończoną w 1522 r., jak głosi
inskrypcja na jej obramieniu28. Oznaczałoby to, że cytat z Apokalipsy przeznaczono
do wnętrza Kaplicy niemal w tym samym czasie, co wersety psalmów na fryzy ze-
wnętrzne.
Cytowana wyżej dokumentacja drezdeńska zawiera nie tylko najdawniejszy przekaz
inskrypcji również z fryzów wewnętrznych, ale podobnie jak w przypadku zewnętrznych,
podaje także informacje o stanie ich zachowania. Po przytoczeniu inskrypcji z fryzów
ściany nagrobkowej i tronowej, o pozostałych - ze ściany wejściowej i ołtarzowej stwier-
dza, że są nieczytelne ponieważ odpadły (Die anderen Zwei sind nicht mehr zu lesen weil
sie abgefallen sind)29.
24 Zob. I. PLUSKA, A. MAMON, Konserwacja Kaplicy Zygmuntowskiej przy Katedrze Wawelskiej, „Renowacje
i Zabytki", 2005, 1 (13), s.110.
25 Por. przyp. 5.
26 Osobno na temat tych inskrypcji w kontekście poglądów eschatologicznych Zygmunta I, zob. M. JANICKI, Zgon...,
s. 82-83 i przyp. 138. Zob. także w niniejszym tekście przyp. 8.
27 W cytowanej pracy L. Kalinowskiego błędnie podano, że w przypadku napisów ze ściany wejściowej i ołtarzowej
źródłami są wersety: 137, 1 oraz 143, 1 (są to zapewne błędy drukarskie).
28 Zob. MOSSAKOWSKI, Kiedy..., s. 93.
29 SZABŁOWSKI, op. cit., s. 398.