DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Król-Kaczorowska, Barbara: Sala balowa dworu w Świerznie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49519#0251
241
BARBARA KRÓL-KACZOROWSKA
Warszawa
Sala balowa dworu w Świerznie
Wpołowie drogi z Kamienia Pomorskiego do Gryfic leży miejscowość Świerzno
(niem. Schwirsen) z zabytkowym dworem myśliwskim Bogusława Bodo Fle-
minga (1671-1732), zbudowanym w 1. ćwierci XVIII w. Rodzina pochodzenia
holenderskiego osiadła w Brandenburgii i związała się najpierw z saskim elektorskim
a potem z polskim królewskim dworem Augusta II. Rezydencja Fleminga to zespół budyn-
ków mieszkalnych i gospodarczych oraz bram z lat 1718-1728. Otaczał je geometryczny
park1. Całość należy do klasycyzującego nurtu baroku podlegającego bezpośrednim zależ-
nościom od sztuki holenderskiej2.
We dworze w Świerznie znajduje się sala balowa o wymiarach ok. 6 x 12 m. Ma ona
6 okien, dwoje drzwi i dwa kominki. Z zewnątrz prowadzi wejście na balkon-lożę dla
muzyków. Nad nią widnieje herb Flemingów3, a pod nim następujący tekst:
„Bogislaff Bodo R/eichs/ Graff v/on/ Fleming Erb/e/ Schloss u/nd/ Burg gesessen auf
Markulln u/nd/ Bock Herrn Hoff u/nd/ Schwirssen u/nd/ General Leutn/ant/ von Cavall/
erie/ unther Ihre Kónigl/iche/ Maj/estat/ v/on/ Pohlen Churfurst Durchl/aucht/ zu Sach-
sen"4.
Wnętrze sali zdobi fryz z iluzjonistyczną malowaną dekoracją. Przedstawia ona obie-
gający salę balkon z balustradą, która przechodzi w rzeczywistą, drewnianą chroniącą
lożę muzyków. Na malowanym balkonie umieszczono 16 osób w barwnych karnawało-
wych kostiumach. Stroje są albo fantastyczne, albo wzorowane na scenicznych ubiorach
aktorów komedii dell 'arte, albo wręcz je kopiują. Widowiska komedii włoskiej cieszyły
się w Europie Zachodniej powodzeniem od XVI do XVIII w. Także na dworze elektorów
1 K. KORMAN, Barokowy dwór myśliwski w Świerznie, nieukończona rezydencja Flemingów, [w:] Badania nad sztuką
Pomorza. Materiały z sesji naukowej Oddziału Szczecińskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki „Sztuka Pomorza
Zachodniego w świetle najnowszych badań". Kamień Pomorski 20-21 maja 1988 r., Szczecin 1998, s. 149-156; il. 93-
101. W Świerznie po raz pierwszy byłam w r. 1955 r. w czasie objazdu Pomorza Zachodniego zorganizowanego przez
Warszawski Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki, w czerwcu.
2 J. Z. ŁOZIŃSKI i A. MIŁOBĘDZKI, Atlas zabytków architektury w Polsce, Warszawa 1967, s. 23, 208.
3 Fleming herbu własnego. „Wilk powinien być w koronie na dwuch łapach stojący, całym sobą w prawą stronę obróco-
ny, ogon u niego zadarty, w łapach trzyma kamień bogaty." K. NIESIECKI, Herbarz Polski, Lipsk 1859, t. IV., s. 42.
W Świerznie tarcza czteropolowa z wilkiem w środku, zwieńczona hełmem w koronie ozdobionym pióropuszem. Trzy-
macze to: po lewej stronie - Herkules z maczugą, po prawej — rycerz w zbroi.
4 „Bogusław Bodo hrabia Rzeszy v. Fleming Dziedzic Zamku i Miasta osiadły na Mierzęcinie (?) i Buku Pan Dworu
i Świerzna i generał kawalerii przy Jego Królewskim Polskim Majestacie Jaśnie Oświeconego Elektora Saskiego".
Tłum. BKK. Krystyna Korman opublikowała niepełny tekst tego napisu (op. cit., s. 150).
BARBARA KRÓL-KACZOROWSKA
Warszawa
Sala balowa dworu w Świerznie
Wpołowie drogi z Kamienia Pomorskiego do Gryfic leży miejscowość Świerzno
(niem. Schwirsen) z zabytkowym dworem myśliwskim Bogusława Bodo Fle-
minga (1671-1732), zbudowanym w 1. ćwierci XVIII w. Rodzina pochodzenia
holenderskiego osiadła w Brandenburgii i związała się najpierw z saskim elektorskim
a potem z polskim królewskim dworem Augusta II. Rezydencja Fleminga to zespół budyn-
ków mieszkalnych i gospodarczych oraz bram z lat 1718-1728. Otaczał je geometryczny
park1. Całość należy do klasycyzującego nurtu baroku podlegającego bezpośrednim zależ-
nościom od sztuki holenderskiej2.
We dworze w Świerznie znajduje się sala balowa o wymiarach ok. 6 x 12 m. Ma ona
6 okien, dwoje drzwi i dwa kominki. Z zewnątrz prowadzi wejście na balkon-lożę dla
muzyków. Nad nią widnieje herb Flemingów3, a pod nim następujący tekst:
„Bogislaff Bodo R/eichs/ Graff v/on/ Fleming Erb/e/ Schloss u/nd/ Burg gesessen auf
Markulln u/nd/ Bock Herrn Hoff u/nd/ Schwirssen u/nd/ General Leutn/ant/ von Cavall/
erie/ unther Ihre Kónigl/iche/ Maj/estat/ v/on/ Pohlen Churfurst Durchl/aucht/ zu Sach-
sen"4.
Wnętrze sali zdobi fryz z iluzjonistyczną malowaną dekoracją. Przedstawia ona obie-
gający salę balkon z balustradą, która przechodzi w rzeczywistą, drewnianą chroniącą
lożę muzyków. Na malowanym balkonie umieszczono 16 osób w barwnych karnawało-
wych kostiumach. Stroje są albo fantastyczne, albo wzorowane na scenicznych ubiorach
aktorów komedii dell 'arte, albo wręcz je kopiują. Widowiska komedii włoskiej cieszyły
się w Europie Zachodniej powodzeniem od XVI do XVIII w. Także na dworze elektorów
1 K. KORMAN, Barokowy dwór myśliwski w Świerznie, nieukończona rezydencja Flemingów, [w:] Badania nad sztuką
Pomorza. Materiały z sesji naukowej Oddziału Szczecińskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki „Sztuka Pomorza
Zachodniego w świetle najnowszych badań". Kamień Pomorski 20-21 maja 1988 r., Szczecin 1998, s. 149-156; il. 93-
101. W Świerznie po raz pierwszy byłam w r. 1955 r. w czasie objazdu Pomorza Zachodniego zorganizowanego przez
Warszawski Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki, w czerwcu.
2 J. Z. ŁOZIŃSKI i A. MIŁOBĘDZKI, Atlas zabytków architektury w Polsce, Warszawa 1967, s. 23, 208.
3 Fleming herbu własnego. „Wilk powinien być w koronie na dwuch łapach stojący, całym sobą w prawą stronę obróco-
ny, ogon u niego zadarty, w łapach trzyma kamień bogaty." K. NIESIECKI, Herbarz Polski, Lipsk 1859, t. IV., s. 42.
W Świerznie tarcza czteropolowa z wilkiem w środku, zwieńczona hełmem w koronie ozdobionym pióropuszem. Trzy-
macze to: po lewej stronie - Herkules z maczugą, po prawej — rycerz w zbroi.
4 „Bogusław Bodo hrabia Rzeszy v. Fleming Dziedzic Zamku i Miasta osiadły na Mierzęcinie (?) i Buku Pan Dworu
i Świerzna i generał kawalerii przy Jego Królewskim Polskim Majestacie Jaśnie Oświeconego Elektora Saskiego".
Tłum. BKK. Krystyna Korman opublikowała niepełny tekst tego napisu (op. cit., s. 150).