DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Kuchtówna, Lidia: O wystrzygankach Karola Frycza
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49519#0304
294
Lidia Kuchtówna
2. Kazimierz Sichulski, Kabaret szalony, Jama
Michalikowa 1908
Obraz został wykonany z kawałków barwnych introligatorskich papierów, głównie
marmurków, w tonacjach granatowo-brązowo-fioletowych, naklejanych w taki sposób, że
wywołują wrażenie mozaiki. Na brązowym tle do skrzydeł kwoki tulą się żółtawe kurcza-
ki. Gama kolorystyczna obrazu i układ barwnych plam wywołuje skojarzenia z drzewory-
tem japońskim.
Kwokę podarował Frycz Izie z Madeyskich Żeleńskiej, żonie Stanisława Gabriela, i w jej
salonie przy ulicy Swoboda 2 (dziś al. Krasińskiego 23) wisiał aż do śmierci właścicielki w
1956 roku. Obraz odziedziczył syn Adam, a po jego śmierci w roku 1965 został sprzedany
przez córkę Żeleńskich Walerię Sroczyńską, Muzeum Narodowemu w Krakowie4. Tutaj
błędnie odczytano rok powstania obrazu jako (1)9135, co skłoniło krytyków do łączenia
techniki wystrzyganek Frycza z kubistycznymi collage'ami. „Czyżby wpływ kubistycznych
«papier colle»?"- pytał Zenobiusz Strzelecki6. Podobnie sądził Jerzy Madeyski7 i Tadeusz
Kantor, który mówił o Fryczu: „byłjednym z pierwszych, którzy stworzyli collage"8. Przy-
woływali technikę collage'u, wprowadzoną do malarstwa około roku 1912 przez kubistów -
Picassa i Braque'a. A więc niemal dziesięć lat późniejszą niż prace Frycza i polegającą na
zestawianiu fragmentów różnych materiałów - kawałków gazet, tapet, kart do gry, często
połączonych z malarstwem lub rysunkiem. Collage kubistów składał się z bardzo różnorod-
nych materiałów w odróżnieniu od prac Frycza. By nie łączyć ich także ze sztuką ludową
najodpowiedniejszym określeniem wydaje się słowo wystrzyganka.
Frycz tworzył wystrzyganki na początku swojej działalności malarskiej, rozpoczętej w
1904 roku w Krakowie. „Bawił się komponowaniem obrazków, wykonanych bez użycia
jakichkolwiek farb - wspominał Teofil Trzciński - swoistą techniką, doprowadzoną do
4 Informacji o dziejach obrazów Frycza Kwoka z pisklętami oraz Perliczki na tle ogrodu udzielił mi Zbigniew Sroczyń-
ski, wnuk Izy Madeyskiej-Żeleńskiej.
5 Zob. Katalogi Zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie. Nowa Seria. Nowoczesne malarstwo polskie. Katalog
zbiorów. Red. Z. Gołubiew, cz.2: S. KOZAKOWSKA, B. MAŁKIEWICZ, Malarstwo polskie od około 1890 do 1945
roku, Kraków 1997, s. 143.
6 Z. STRZELECKI, Karol Frycz - pierwszy scenograf polski, „Teatr" 1963, nr 20, s. 8.
7 J. MADEYSKI, Wokół jubileuszu krakowskiej ASP, „Życie Literackie" 1969, nr 24, s. 7.
8 T. KANTOR, Takim go pamiętam, [w:] Władysław Krzemiński, red. E. Orzechowski, Kraków 1991, s. 175.
Lidia Kuchtówna
2. Kazimierz Sichulski, Kabaret szalony, Jama
Michalikowa 1908
Obraz został wykonany z kawałków barwnych introligatorskich papierów, głównie
marmurków, w tonacjach granatowo-brązowo-fioletowych, naklejanych w taki sposób, że
wywołują wrażenie mozaiki. Na brązowym tle do skrzydeł kwoki tulą się żółtawe kurcza-
ki. Gama kolorystyczna obrazu i układ barwnych plam wywołuje skojarzenia z drzewory-
tem japońskim.
Kwokę podarował Frycz Izie z Madeyskich Żeleńskiej, żonie Stanisława Gabriela, i w jej
salonie przy ulicy Swoboda 2 (dziś al. Krasińskiego 23) wisiał aż do śmierci właścicielki w
1956 roku. Obraz odziedziczył syn Adam, a po jego śmierci w roku 1965 został sprzedany
przez córkę Żeleńskich Walerię Sroczyńską, Muzeum Narodowemu w Krakowie4. Tutaj
błędnie odczytano rok powstania obrazu jako (1)9135, co skłoniło krytyków do łączenia
techniki wystrzyganek Frycza z kubistycznymi collage'ami. „Czyżby wpływ kubistycznych
«papier colle»?"- pytał Zenobiusz Strzelecki6. Podobnie sądził Jerzy Madeyski7 i Tadeusz
Kantor, który mówił o Fryczu: „byłjednym z pierwszych, którzy stworzyli collage"8. Przy-
woływali technikę collage'u, wprowadzoną do malarstwa około roku 1912 przez kubistów -
Picassa i Braque'a. A więc niemal dziesięć lat późniejszą niż prace Frycza i polegającą na
zestawianiu fragmentów różnych materiałów - kawałków gazet, tapet, kart do gry, często
połączonych z malarstwem lub rysunkiem. Collage kubistów składał się z bardzo różnorod-
nych materiałów w odróżnieniu od prac Frycza. By nie łączyć ich także ze sztuką ludową
najodpowiedniejszym określeniem wydaje się słowo wystrzyganka.
Frycz tworzył wystrzyganki na początku swojej działalności malarskiej, rozpoczętej w
1904 roku w Krakowie. „Bawił się komponowaniem obrazków, wykonanych bez użycia
jakichkolwiek farb - wspominał Teofil Trzciński - swoistą techniką, doprowadzoną do
4 Informacji o dziejach obrazów Frycza Kwoka z pisklętami oraz Perliczki na tle ogrodu udzielił mi Zbigniew Sroczyń-
ski, wnuk Izy Madeyskiej-Żeleńskiej.
5 Zob. Katalogi Zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie. Nowa Seria. Nowoczesne malarstwo polskie. Katalog
zbiorów. Red. Z. Gołubiew, cz.2: S. KOZAKOWSKA, B. MAŁKIEWICZ, Malarstwo polskie od około 1890 do 1945
roku, Kraków 1997, s. 143.
6 Z. STRZELECKI, Karol Frycz - pierwszy scenograf polski, „Teatr" 1963, nr 20, s. 8.
7 J. MADEYSKI, Wokół jubileuszu krakowskiej ASP, „Życie Literackie" 1969, nr 24, s. 7.
8 T. KANTOR, Takim go pamiętam, [w:] Władysław Krzemiński, red. E. Orzechowski, Kraków 1991, s. 175.