DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Faryna-Paszkiewicz, Hanna: Janina Wiercińska (1922-2003)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49519#0407
In Memoriam
397
i podjęła pracę w Bibliotece Sejmowej, gdzie jako bi-
bliotekarka zatrudniona była do listopada 1950 r.
W roku akademickim 1948/49 adeptkę kursu biblio-
tecznego przyjęto na Wydział Humanistyczny Uni-
wersytetu Warszawskiego, do sekcji historii sztuki.
Studia ukończyła w roku akademickim 1952/53,
otrzymując tytuł magistra na podstawie pracy Michał
Elwiro Andriolli jako ilustrator Mickiewicza, napisa-
nej pod kierunkiem prof. dr. Juliusza Starzyńskiego.
Podczas studiów pracowała w bibliotece Instytutu
Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR, przez
rok była także zastępcą asystenta w Instytucie Historii
Sztuki UW. Od października 1952 zatrudniono ją,
początkowo na zlecenia, w Państwowym Instytucie
Sztuki przy pierwszych pracach nad Polską Biblio-
grafią Sztuk Plastycznych. Od tego czasu współpra-
cowała z prof. Andrzejem Ryszkiewiczem. Zawsze
podkreślała, że to on nauczył Ją zawodu bibliografa
historii sztuki i zachęcał do pracy w tym kierunku.
Był dla Niej autorytetem i inspiratorem w instytuto-
wej pracy. Z czasem zawodowe zainteresowania prze-
istoczyły się w przyjaźń, przeniesioną także na
dobrosąsiedzkie kontakty. Specyfiką bowiem pewnej,
dość licznej grupy zatrudnionych w Instytucie pra-
cowników był fakt mieszkania w jednym domu przy-
legającym do murów Instytutu.
Do końca lat pracy w Instytucie Sztuki PAN, gdzie
formalnie zatrudniona była od stycznia 1953 r.
do końca grudnia 1992 r., pozostawała kierownikiem
(od 1976 r.) Pracowni Bibliograficznej. Wespół
z Marią Liczbińską wypracowały system stopniowej
publikacji fiszek zebranych w czasie wieloletnich
kwerend przeprowadzonych przez kilkadziesiąt osób,
dokumentujących zespół polskich druków zwartych i
czasopiśmiennictwa o sztuce. W ten sposób powstała
jedna z wielu kontynuowanych do dziś serii wydaw-
niczych Instytutu: Polska Bibliografia Sztuki. I choć
prof. Ryszkiewicz był inicjatorem całego przedsię-
wzięcia, to już pod kierownictwem Janiny Wierciń-
skiej ukazały się kolejno tomy poświecone
bibliografii malarstwa, rysunku i grafiki, rzeźby oraz
ogólny tom dotyczący zagadnień z teorii architektu-
ry. W czasie, kiedy przechodziła na emeryturę, Jej
zespół jeszcze pracował nad najobszerniejszym wo-
luminem z tej serii, tj. Architekturą w ujęciu topo-
graficznym. Ręcznie sporządzane fiszki, dziś mocno
wyblakłe, przechowywane w drewnianych szuflad-
kach i ułożone według tradycyjnego systemu dziesięt-
nego, przedwojenna, skrzynkowa maszyna do pisania
„Urania" i niekończące się coraz to nowsze wersje
maszynopisów pracowicie wystukiwane przez Ma-
rię Liczbińską - taki obraz zapamiętałam z mojego
pierwszego kontaktu z tą pracownią w 1969 r. Jani-
na Wiercińska i Maria Liczbińska tworzyły wówczas
dwuosobowy, znakomicie uzupełniający się zespół.
Ich mrówcza praca, systematycznie zmierzająca do
Około 1952 r.
pożądanego efektu, przyniosła w sumie tomy, które
są stale poszukiwaną, potrzebną badaczom pomocą.
W macierzystym Instytucie Sztuki stopniowo
zdobywała tytuły naukowe. W grudniu 1965 r. obro-
niła pracę doktorską (Towarzystwo Zachęty Sztuk
Pięknych w Warszawie, 1861-1914. Zarys działalno-
ści), dzięki której stała się jedyną monografistką
i znawczynią złożonej problematyki historii profesjo-
nalnego wystawiennictwa i handlu dziełami sztuki.
Dwutomowe opracowanie dziejów Zachęty, szcze-
gólne zaś tom Katalogu prac wystawionych w To-
warzystwie Zachęty..., należy do nieustannie wyko-
rzystywanych źródeł wiedzy z zakresu dziejów
nowoczesnego malarstwa. W październiku 1982 r. w
Instytucie Sztuki PAN miało miejsce Jej kolokwium
habilitacyjne. Znakomicie wydana przez PWN, przy
graficznej współpracy z Krzysztofem Racinowskim,
Sztuka i książka stała się podstawowym kompendium
wiedzy o historii zdobnictwa i grafice książkowej.
Latami zbierane materiały, tak teksty, jak i materiał
ilustracyjny, tu znalazły wspólny mianownik.
W swojej pracy zawodowej Janina Wiercińska
wiązała kilka pasji. Była historykiem sztuki łączą-
cym wiedzę o sztuce z praktyczną znajomością pro-
blemów bibliograficznych. Umiejętnościwyniesione
z wcześniejszych kursów przy Bibliotece Publicznej
i studia na historii sztuki zostały w pełni wykorzy-
stane. Jednak w codziennym obcowaniu z Panią Pro-
fesor przy kolejnych etapach budowania tomów
Polskiej Bibliografii Sztuki nietrudno było poznać
397
i podjęła pracę w Bibliotece Sejmowej, gdzie jako bi-
bliotekarka zatrudniona była do listopada 1950 r.
W roku akademickim 1948/49 adeptkę kursu biblio-
tecznego przyjęto na Wydział Humanistyczny Uni-
wersytetu Warszawskiego, do sekcji historii sztuki.
Studia ukończyła w roku akademickim 1952/53,
otrzymując tytuł magistra na podstawie pracy Michał
Elwiro Andriolli jako ilustrator Mickiewicza, napisa-
nej pod kierunkiem prof. dr. Juliusza Starzyńskiego.
Podczas studiów pracowała w bibliotece Instytutu
Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR, przez
rok była także zastępcą asystenta w Instytucie Historii
Sztuki UW. Od października 1952 zatrudniono ją,
początkowo na zlecenia, w Państwowym Instytucie
Sztuki przy pierwszych pracach nad Polską Biblio-
grafią Sztuk Plastycznych. Od tego czasu współpra-
cowała z prof. Andrzejem Ryszkiewiczem. Zawsze
podkreślała, że to on nauczył Ją zawodu bibliografa
historii sztuki i zachęcał do pracy w tym kierunku.
Był dla Niej autorytetem i inspiratorem w instytuto-
wej pracy. Z czasem zawodowe zainteresowania prze-
istoczyły się w przyjaźń, przeniesioną także na
dobrosąsiedzkie kontakty. Specyfiką bowiem pewnej,
dość licznej grupy zatrudnionych w Instytucie pra-
cowników był fakt mieszkania w jednym domu przy-
legającym do murów Instytutu.
Do końca lat pracy w Instytucie Sztuki PAN, gdzie
formalnie zatrudniona była od stycznia 1953 r.
do końca grudnia 1992 r., pozostawała kierownikiem
(od 1976 r.) Pracowni Bibliograficznej. Wespół
z Marią Liczbińską wypracowały system stopniowej
publikacji fiszek zebranych w czasie wieloletnich
kwerend przeprowadzonych przez kilkadziesiąt osób,
dokumentujących zespół polskich druków zwartych i
czasopiśmiennictwa o sztuce. W ten sposób powstała
jedna z wielu kontynuowanych do dziś serii wydaw-
niczych Instytutu: Polska Bibliografia Sztuki. I choć
prof. Ryszkiewicz był inicjatorem całego przedsię-
wzięcia, to już pod kierownictwem Janiny Wierciń-
skiej ukazały się kolejno tomy poświecone
bibliografii malarstwa, rysunku i grafiki, rzeźby oraz
ogólny tom dotyczący zagadnień z teorii architektu-
ry. W czasie, kiedy przechodziła na emeryturę, Jej
zespół jeszcze pracował nad najobszerniejszym wo-
luminem z tej serii, tj. Architekturą w ujęciu topo-
graficznym. Ręcznie sporządzane fiszki, dziś mocno
wyblakłe, przechowywane w drewnianych szuflad-
kach i ułożone według tradycyjnego systemu dziesięt-
nego, przedwojenna, skrzynkowa maszyna do pisania
„Urania" i niekończące się coraz to nowsze wersje
maszynopisów pracowicie wystukiwane przez Ma-
rię Liczbińską - taki obraz zapamiętałam z mojego
pierwszego kontaktu z tą pracownią w 1969 r. Jani-
na Wiercińska i Maria Liczbińska tworzyły wówczas
dwuosobowy, znakomicie uzupełniający się zespół.
Ich mrówcza praca, systematycznie zmierzająca do
Około 1952 r.
pożądanego efektu, przyniosła w sumie tomy, które
są stale poszukiwaną, potrzebną badaczom pomocą.
W macierzystym Instytucie Sztuki stopniowo
zdobywała tytuły naukowe. W grudniu 1965 r. obro-
niła pracę doktorską (Towarzystwo Zachęty Sztuk
Pięknych w Warszawie, 1861-1914. Zarys działalno-
ści), dzięki której stała się jedyną monografistką
i znawczynią złożonej problematyki historii profesjo-
nalnego wystawiennictwa i handlu dziełami sztuki.
Dwutomowe opracowanie dziejów Zachęty, szcze-
gólne zaś tom Katalogu prac wystawionych w To-
warzystwie Zachęty..., należy do nieustannie wyko-
rzystywanych źródeł wiedzy z zakresu dziejów
nowoczesnego malarstwa. W październiku 1982 r. w
Instytucie Sztuki PAN miało miejsce Jej kolokwium
habilitacyjne. Znakomicie wydana przez PWN, przy
graficznej współpracy z Krzysztofem Racinowskim,
Sztuka i książka stała się podstawowym kompendium
wiedzy o historii zdobnictwa i grafice książkowej.
Latami zbierane materiały, tak teksty, jak i materiał
ilustracyjny, tu znalazły wspólny mianownik.
W swojej pracy zawodowej Janina Wiercińska
wiązała kilka pasji. Była historykiem sztuki łączą-
cym wiedzę o sztuce z praktyczną znajomością pro-
blemów bibliograficznych. Umiejętnościwyniesione
z wcześniejszych kursów przy Bibliotece Publicznej
i studia na historii sztuki zostały w pełni wykorzy-
stane. Jednak w codziennym obcowaniu z Panią Pro-
fesor przy kolejnych etapach budowania tomów
Polskiej Bibliografii Sztuki nietrudno było poznać