DOI issue:
Nr. 3
DOI article:[Inhaltsverzeichnis]
DOI chapter:Artykuły
DOI article:Polanowska, Jolanta: Powązki - „Un jardin de plaisance, à la mode ou coutume anglaise”*
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0554
544
Jolanta Polanowska
18. Richard Wilson,
Zrujnowany Łuk
w Kew Gardens,
ok. 1761-1762
nawiązywał do ruin świątyni Wespazjana i Tytusa na Forum Romanum145,
a Amfiteatr - do rzymskiego Teatru Marcelusa146. Ruina łuku triumfalnego mogła być
zaczerpnięta z Kew Gardens (1759, William Chambers)147 (il. 18), ajego leżące fragmen-
ty były częstą wtedy formą lapidarium.
W pawilonach na wschodnim brzegu Rudawki nawiązano do obiektów nowożytnych.
Zespół zrujnowanego zameczku i ruiny krytego mostu (oba wymienił Moszyński) mógł
nawiązywać do podobnego układu w Stowe: Gothic Temple i kopia Palladian Bridge
z Wilton House148. Dla identyfikacji wzoru zrujnowanego zameczku pomocna jest
wzmianka Augusta Fryderyka Moszyńskiego o zamku w Olesku koło Lwowa149. Porów-
nanie brył obu budowli wskazuje ich dość dalekie analogie, jako zameczku-fortecy
o dwóch częściach połączonych czworoboczną wieżą (il. 19). Przejawem mody na neogo-
tyk była też przebudowa domu księstwa na orientalno-gotycki („mauretański") pałacyk,
architektonicznych z Kazimierza (za B.Czart., rkps 6137, list księżnej do córki Marii, z 19 IV 1784, pewnie dotyczy
Puław). MOSZYŃSKI, op. cit., k. 49: „Tyle mamy rysunków świątyń w książkach traktujących o starożytnościach tego
rodzaju, że każdy może wybierać wedle swego gustu". Pamiątki, to w kręgu księstwa m.in.: rysunek Tadeusza Kościusz-
ki, Krajobraz architektoniczny, ok. 1769-73, Muzeum XX. Czartoryskich Kraków; Maria Ludwika BERNHARD, „Za-
bytki architektury Rzymu na rysunkach T. Kościuszki", Zeszyty Naukowe UJ. Prace Archeologiczne, 14:1972, s. 116,
127; Anton Maron, Portret Franciszka i Kazimierza Rzewuskich, 1772, Zamek Królewski w Warszawie; zob. Andrzej
ROTTERMUND, „Portret dwóch braci", Folia Historiae Artium, Seria Nowa, 4:1998, s. 61-66.
145 Opis drogi przez polankę, którą dekorowały: „trzy kolumny porządku doryckiego o jednej trzeciej wysokości
w ziemię zapadłe podtrzymują kawałek belkowania i frontu, na którym dostrzec można resztki reliefu przedstawiające-
go dzieje Merkurego i Hersji": MOSZYŃSKI, op. cit., k. 102.
146 Teatr Marcellusa w XVIII w., przerobiony na rezydencję Orsinich. Budowa „na kształt [ruiny] cyrku z południową
wystawą. Pozostałości stopni służą do siedzenia": MOSZYŃSKI, op. cit., k. 68.
147 Za: William CHAMBERS, Elevations, Sections, and Perspective Views of the Garden Buildings at Kew in Surrey,
London 1763.
148 MOSZYŃSKI, op. cit., k. 55, 77. Wilton, rezydencja znanej Czartoryskim rodziny Pembroke. Ponadto Zug wspo-
mniał tam starą, bliżej nieznaną wieżę.
149 Roman AFTANAZY, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. 7, Wrocław 1995. Bryła przypomi-
nała Zameczek z Mokotowa (1780, Zug): POLANOWSKA, „Mokotów...", s. 456.
Jolanta Polanowska
18. Richard Wilson,
Zrujnowany Łuk
w Kew Gardens,
ok. 1761-1762
nawiązywał do ruin świątyni Wespazjana i Tytusa na Forum Romanum145,
a Amfiteatr - do rzymskiego Teatru Marcelusa146. Ruina łuku triumfalnego mogła być
zaczerpnięta z Kew Gardens (1759, William Chambers)147 (il. 18), ajego leżące fragmen-
ty były częstą wtedy formą lapidarium.
W pawilonach na wschodnim brzegu Rudawki nawiązano do obiektów nowożytnych.
Zespół zrujnowanego zameczku i ruiny krytego mostu (oba wymienił Moszyński) mógł
nawiązywać do podobnego układu w Stowe: Gothic Temple i kopia Palladian Bridge
z Wilton House148. Dla identyfikacji wzoru zrujnowanego zameczku pomocna jest
wzmianka Augusta Fryderyka Moszyńskiego o zamku w Olesku koło Lwowa149. Porów-
nanie brył obu budowli wskazuje ich dość dalekie analogie, jako zameczku-fortecy
o dwóch częściach połączonych czworoboczną wieżą (il. 19). Przejawem mody na neogo-
tyk była też przebudowa domu księstwa na orientalno-gotycki („mauretański") pałacyk,
architektonicznych z Kazimierza (za B.Czart., rkps 6137, list księżnej do córki Marii, z 19 IV 1784, pewnie dotyczy
Puław). MOSZYŃSKI, op. cit., k. 49: „Tyle mamy rysunków świątyń w książkach traktujących o starożytnościach tego
rodzaju, że każdy może wybierać wedle swego gustu". Pamiątki, to w kręgu księstwa m.in.: rysunek Tadeusza Kościusz-
ki, Krajobraz architektoniczny, ok. 1769-73, Muzeum XX. Czartoryskich Kraków; Maria Ludwika BERNHARD, „Za-
bytki architektury Rzymu na rysunkach T. Kościuszki", Zeszyty Naukowe UJ. Prace Archeologiczne, 14:1972, s. 116,
127; Anton Maron, Portret Franciszka i Kazimierza Rzewuskich, 1772, Zamek Królewski w Warszawie; zob. Andrzej
ROTTERMUND, „Portret dwóch braci", Folia Historiae Artium, Seria Nowa, 4:1998, s. 61-66.
145 Opis drogi przez polankę, którą dekorowały: „trzy kolumny porządku doryckiego o jednej trzeciej wysokości
w ziemię zapadłe podtrzymują kawałek belkowania i frontu, na którym dostrzec można resztki reliefu przedstawiające-
go dzieje Merkurego i Hersji": MOSZYŃSKI, op. cit., k. 102.
146 Teatr Marcellusa w XVIII w., przerobiony na rezydencję Orsinich. Budowa „na kształt [ruiny] cyrku z południową
wystawą. Pozostałości stopni służą do siedzenia": MOSZYŃSKI, op. cit., k. 68.
147 Za: William CHAMBERS, Elevations, Sections, and Perspective Views of the Garden Buildings at Kew in Surrey,
London 1763.
148 MOSZYŃSKI, op. cit., k. 55, 77. Wilton, rezydencja znanej Czartoryskim rodziny Pembroke. Ponadto Zug wspo-
mniał tam starą, bliżej nieznaną wieżę.
149 Roman AFTANAZY, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. 7, Wrocław 1995. Bryła przypomi-
nała Zameczek z Mokotowa (1780, Zug): POLANOWSKA, „Mokotów...", s. 456.