DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Artykuły
DOI article:Jurkowlaniec, Tadeusz: Historie Krzyża Świętego na portalu kaplicy ¬św. Anny w Malborku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0032
30
Tadeusz Jurkowlaniec
18. Jerozolima, Bazylika Grobu Chrystusa.
Rzut: 1. Grób Chrystusa, 2. Golgota, 3. Grota Znalezienia Krzyża,
4. Kaplica Adama / Kaplica Ukrzyżowania, 5. Kaplica św. Heleny.
Rys. wg Corbo, 11 Santo Sepolcro di Gerusalemme, jak przyp. 95, t. 2, Pl. 1 oprac. autor
lub Grobu Chrystusa (il. 18) i zarazem skrytki Krzyża, jak sądziła Helena. Wprawdzie
zdaniem Sokratesa Scholastyka (ok. 380-ok. 450) narzędzie kaźni Zbawiciela znaleziono
w miejscu pogrzebania Jego ciała90, jednakże na Zachodzie w XIII i w 1. połowie XIV w.
Grób Pański, jako schowek Relikwii poszukiwanej przez cesarzową, bodaj nie występuje
ani w ikonografii91, ani w tekstach Legendy. Ich autorzy nie precyzowali położenia kry-
jówki Krzyża. Informowali natomiast, że Judasz dokopał się do narzędzi męki Chrystusa
i łotrów na głębokości 20 kroków92, ale tej sytuacji nie ukazano na tympanonie. Według
90 SOKRATES SCHOLASTYK, Historia Kościoła, tłum, z języka greckiego Stefan KAZIKOWSKI, [Warszawa] 1972,
s. 64.
91 M. in.: Lieselotte KÓTZSCHE-BREITENBRUCH, „Das Heilige Grab in Jerusalem und seine Nachfolge",Akten des
XII. Internationalen Kongresses fur Christliche Archdologie, 1, Munster 1995 (Jahrbuch fur Antike und Christentum.
Erganzungsband 20, 1), s. 272-290 i wersja skrócona [w:] Die Reise nach Jerusalem. Eine kulturhistorische Exkursion
in die Stadt der Stddte 3000 Jahre Davidstadt. Eine Ausstellung der 9. Jiidischen Kulturtage in der Groden Orangerie
Schlofi Charlottenburg Berlin, hg. Hendrik BUDDE, Andreas NACHAMA, [Berlin 1995], s. 64-75; Martin BIDDLE,
The Tomb of Christ, [Stroud 2000], s. 20-40; Anastasia KESHMAN WASSERMAN, „The Cross and the Tomb. The
Crusader Contribution to Crucifixion Iconography", [w:] Between Jerusalem and Europe. Essays in Honour of Bianca
Kiihnel, ed. Renana BARTAL, Anna VORHOLT, Leiden / Boston [2015] (Visualising the Middle Ages, 11), s. 18-24.
92 Zob. wyżej przyp. 72. Miara rzymska - 1 passus = 5 pes (1 stopa = 0,296 m) = 1,478 m. Zob. też m.in.: Karl
SCHMALTZ, Mater ecclesiarum, die Grabeskirche in Jerusalem. Studien zur Geschichte der kirchlichen Baukunst und
Ikonographie in Antike und Mittelalter, Strassburg 1918 (Zur Kunstgeschichte des Auslandes, 120), s. 52, 53, 332-333.
Wciąż nie ustalono czasu powstania i funkcji szybu (100x170x660 cm; il. 1) w słabo rozpoznanej komorze grobowej
(280x360x230-200 cm) wielkich mistrzów u św. Anny - zob. np.: JURKOWLANIEC, Nagrobki jak przyp. 4, il. 228 na
s. 286. Głębokość szybu w przeliczeniu na stopy stosowane w architekturze (1 stopa rzymska oraz paryska = ok. 32,5
cm) wynosi nieco ponad 20 stóp. Czy liczba jednostek (20) jest przypadkowa, czy też upoważnia do łączenia szybu
(o ile nie jest on efektem poszukiwań skarbów krzyżaków) z relacją o odkopaniu krzyży przez Judasza?
Tadeusz Jurkowlaniec
18. Jerozolima, Bazylika Grobu Chrystusa.
Rzut: 1. Grób Chrystusa, 2. Golgota, 3. Grota Znalezienia Krzyża,
4. Kaplica Adama / Kaplica Ukrzyżowania, 5. Kaplica św. Heleny.
Rys. wg Corbo, 11 Santo Sepolcro di Gerusalemme, jak przyp. 95, t. 2, Pl. 1 oprac. autor
lub Grobu Chrystusa (il. 18) i zarazem skrytki Krzyża, jak sądziła Helena. Wprawdzie
zdaniem Sokratesa Scholastyka (ok. 380-ok. 450) narzędzie kaźni Zbawiciela znaleziono
w miejscu pogrzebania Jego ciała90, jednakże na Zachodzie w XIII i w 1. połowie XIV w.
Grób Pański, jako schowek Relikwii poszukiwanej przez cesarzową, bodaj nie występuje
ani w ikonografii91, ani w tekstach Legendy. Ich autorzy nie precyzowali położenia kry-
jówki Krzyża. Informowali natomiast, że Judasz dokopał się do narzędzi męki Chrystusa
i łotrów na głębokości 20 kroków92, ale tej sytuacji nie ukazano na tympanonie. Według
90 SOKRATES SCHOLASTYK, Historia Kościoła, tłum, z języka greckiego Stefan KAZIKOWSKI, [Warszawa] 1972,
s. 64.
91 M. in.: Lieselotte KÓTZSCHE-BREITENBRUCH, „Das Heilige Grab in Jerusalem und seine Nachfolge",Akten des
XII. Internationalen Kongresses fur Christliche Archdologie, 1, Munster 1995 (Jahrbuch fur Antike und Christentum.
Erganzungsband 20, 1), s. 272-290 i wersja skrócona [w:] Die Reise nach Jerusalem. Eine kulturhistorische Exkursion
in die Stadt der Stddte 3000 Jahre Davidstadt. Eine Ausstellung der 9. Jiidischen Kulturtage in der Groden Orangerie
Schlofi Charlottenburg Berlin, hg. Hendrik BUDDE, Andreas NACHAMA, [Berlin 1995], s. 64-75; Martin BIDDLE,
The Tomb of Christ, [Stroud 2000], s. 20-40; Anastasia KESHMAN WASSERMAN, „The Cross and the Tomb. The
Crusader Contribution to Crucifixion Iconography", [w:] Between Jerusalem and Europe. Essays in Honour of Bianca
Kiihnel, ed. Renana BARTAL, Anna VORHOLT, Leiden / Boston [2015] (Visualising the Middle Ages, 11), s. 18-24.
92 Zob. wyżej przyp. 72. Miara rzymska - 1 passus = 5 pes (1 stopa = 0,296 m) = 1,478 m. Zob. też m.in.: Karl
SCHMALTZ, Mater ecclesiarum, die Grabeskirche in Jerusalem. Studien zur Geschichte der kirchlichen Baukunst und
Ikonographie in Antike und Mittelalter, Strassburg 1918 (Zur Kunstgeschichte des Auslandes, 120), s. 52, 53, 332-333.
Wciąż nie ustalono czasu powstania i funkcji szybu (100x170x660 cm; il. 1) w słabo rozpoznanej komorze grobowej
(280x360x230-200 cm) wielkich mistrzów u św. Anny - zob. np.: JURKOWLANIEC, Nagrobki jak przyp. 4, il. 228 na
s. 286. Głębokość szybu w przeliczeniu na stopy stosowane w architekturze (1 stopa rzymska oraz paryska = ok. 32,5
cm) wynosi nieco ponad 20 stóp. Czy liczba jednostek (20) jest przypadkowa, czy też upoważnia do łączenia szybu
(o ile nie jest on efektem poszukiwań skarbów krzyżaków) z relacją o odkopaniu krzyży przez Judasza?