DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Wasik, Bogusz: Zamek, koś¬ciół i mury miejskie w Kowalewie Pomorskim - kwestia XIV-wiecznych warsztatów budowlanych
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0078
76
Bogusz Wasik
4. Kościół św. Mikołaja w Kowalewie Pomorskim - elewacja
zachodnia (po lewej) i wschodnia po prawej (po prawej). U góry
stan sprzed regotycyzacji (inwentaryzacja Johannesa Heisego;
Heise 1889, s. 188), u dołu widok obecny (fot. autor). Strzałkami
oznaczono poziom zmiany profilowań blend
o przekroju trójkątnym i ostrołukowymi blendami pozbawionymi profilowań20. Budowę
kościoła datuje się na ogół na 1. lub 2. ćwierć XIV w., wskazując jednocześnie, że mógł on
powstać w dwóch fazach - szersza o delikatny uskok część zachodnia miałaby powstać
nieco później21. Analiza murów świątyni wykazuje rzeczywiście pewną zmianę warsztato-
wą, ale nie potwierdza przypuszczenia, jakoby część zachodnia budynku powstała później.
Przechodząc do rozwarstwienia i analizy formalno-stylistycznej murów kościoła
w pierwszej kolejności należy zauważyć, że górne partie elewacji północnej i południo-
wej22, włącznie z zamknięciami części blend i okien, zostały całkowicie przemurowane
na początku XVIII w. i częściowo też około 1900 r. W wyniku XVIII-wiecznego remon-
tu usunięto gotycki fryz kordonowy23, a przy ścianie północnej dostawiono przypory;
20 Teresa MROCZKO, Architektura gotycka na ziemi chełmińskiej, Warszawa 1980, s. 292.
21 Johannes Heise, na podstawie ogólnych przesłanek, datuje budowę kościoła między 1286 a 1330, z naciskiem na
pierwsze dziesięciolecia XIV w. Początek XIV w. jako czas pierwszego etapu budowy kościoła przyjęto także w Kata-
logu Zabytków Sztuki w Polsce. Christofer Hermann przesuwa natomiast datowanie kościoła na 2. ćwierć XIV w.;
HEISE, op. cit., s. 187-189; Christofer HERRMANN, Mittelalterliche Architekturim Preussenland. Untersuchungen
zur Frage der Kunstlandschaft and -Geographie, Petersberg-Olsztyn 2007, s. 716; Katalog zabytków sztuki w Pol-
sce..., s. 31-32.
22 W rzeczywistości północno-zachodniej i południowo-wschodniej, gdyż kościół nie jest dokładnie orientowany. Dla
uproszczenia w tekście kierunki określono zgodnie z zasadą, iż chór wskazuje kierunek wschodni.
23 Na to, że poza ścianą zachodnią obejmował także północną i południową wskazują zachowane jego odcinki na
narożnikach.
Bogusz Wasik
4. Kościół św. Mikołaja w Kowalewie Pomorskim - elewacja
zachodnia (po lewej) i wschodnia po prawej (po prawej). U góry
stan sprzed regotycyzacji (inwentaryzacja Johannesa Heisego;
Heise 1889, s. 188), u dołu widok obecny (fot. autor). Strzałkami
oznaczono poziom zmiany profilowań blend
o przekroju trójkątnym i ostrołukowymi blendami pozbawionymi profilowań20. Budowę
kościoła datuje się na ogół na 1. lub 2. ćwierć XIV w., wskazując jednocześnie, że mógł on
powstać w dwóch fazach - szersza o delikatny uskok część zachodnia miałaby powstać
nieco później21. Analiza murów świątyni wykazuje rzeczywiście pewną zmianę warsztato-
wą, ale nie potwierdza przypuszczenia, jakoby część zachodnia budynku powstała później.
Przechodząc do rozwarstwienia i analizy formalno-stylistycznej murów kościoła
w pierwszej kolejności należy zauważyć, że górne partie elewacji północnej i południo-
wej22, włącznie z zamknięciami części blend i okien, zostały całkowicie przemurowane
na początku XVIII w. i częściowo też około 1900 r. W wyniku XVIII-wiecznego remon-
tu usunięto gotycki fryz kordonowy23, a przy ścianie północnej dostawiono przypory;
20 Teresa MROCZKO, Architektura gotycka na ziemi chełmińskiej, Warszawa 1980, s. 292.
21 Johannes Heise, na podstawie ogólnych przesłanek, datuje budowę kościoła między 1286 a 1330, z naciskiem na
pierwsze dziesięciolecia XIV w. Początek XIV w. jako czas pierwszego etapu budowy kościoła przyjęto także w Kata-
logu Zabytków Sztuki w Polsce. Christofer Hermann przesuwa natomiast datowanie kościoła na 2. ćwierć XIV w.;
HEISE, op. cit., s. 187-189; Christofer HERRMANN, Mittelalterliche Architekturim Preussenland. Untersuchungen
zur Frage der Kunstlandschaft and -Geographie, Petersberg-Olsztyn 2007, s. 716; Katalog zabytków sztuki w Pol-
sce..., s. 31-32.
22 W rzeczywistości północno-zachodniej i południowo-wschodniej, gdyż kościół nie jest dokładnie orientowany. Dla
uproszczenia w tekście kierunki określono zgodnie z zasadą, iż chór wskazuje kierunek wschodni.
23 Na to, że poza ścianą zachodnią obejmował także północną i południową wskazują zachowane jego odcinki na
narożnikach.