DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Wasik, Bogusz: Zamek, koś¬ciół i mury miejskie w Kowalewie Pomorskim - kwestia XIV-wiecznych warsztatów budowlanych
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0085
Zamek, kościół i mury miejskie w Kowalewie Pomorskim
83
10. Kowalewo Pomorskie - zestawienie wątków kamiennych muru obronnego przedzamcza
południowego (A) i wieży murów miejskich (B). Fot. autor
wskazać na 2. ćwierć lub ewentualnie połowę XIV w.34jako na czas ukończenia budowy
kościoła św. Mikołaja.
Analizując drugi warsztat należy zwrócić jeszcze uwagę na datowany na 1. połowę
XIV w. kościół w położonych 4 km na południe Chełmoniach35. Do budowy wiejskiej
świątyni parafialnej p.w. św. Bartłomieja wykorzystano cegły o ewidentnie „kowalew-
skich" formatach, co potwierdza, że znajdowała się ona w zasięgu oddziaływania sąsied-
niego miasta. Cechy formalno-stylistyczne architektury kościoła wskazują na to, że był on
najpewniej dziełem warsztatu wznoszącego dom konwentu i kończącego budowę kościo-
ła w Kowalewie (il. 8). Pozbawione przypór elewacje rozczłonkowane zostały horyzon-
talnie przez cokół, pas gładkiego muru z dekoracją wzorem z zendrówek i pas okienny
z blendami. Rytmiczna alternacja blend i okien równoważy akcenty horyzontalne podzia-
łem pionowym. W przeciwieństwie do kościoła farnego w Kowalewie, w Chełmoniach
blendy i okna są mniejsze i posadowione wyżej, co zmienia proporcje elewacji. Cechuje
go też większa konsekwencja i dopracowanie w stosowaniu rytmicznego podziału naprze-
miennie blendami i oknami. Pamiętać jednak trzeba, że w kościele św. Mikołaja przyzie-
mie z dolnymi partiami blend było dziełem pierwszego warsztatu, a po jego zmianie,
warsztat drugi musiał dostosować się do istniejących już elementów. Wysoka partia przy-
ziemna ze staranną dekoracją z zendrówek i proporcje blend wskazują na związek formal-
ny z filarem gdaniska z Kowalewa. Oba kościoły łączy natomiast ożywienie artykulacji
przez zastosowanie różnych profilowań. W Chełmoniach okna mają ościeża z profilem l
wałka, natomiast blendy naprzemiennie - z * wałka, sfazowanymi cegłami lub bez profi-
lu (ze zwykłej cegły). Zakrystię wieńczy trójkątny szczyt tego samego typu co zachodni
kościoła w Kowalewie (il. 9).
34 HERRMANN, op. cit., s. 92.
35 Ibid., s. 382.
83
10. Kowalewo Pomorskie - zestawienie wątków kamiennych muru obronnego przedzamcza
południowego (A) i wieży murów miejskich (B). Fot. autor
wskazać na 2. ćwierć lub ewentualnie połowę XIV w.34jako na czas ukończenia budowy
kościoła św. Mikołaja.
Analizując drugi warsztat należy zwrócić jeszcze uwagę na datowany na 1. połowę
XIV w. kościół w położonych 4 km na południe Chełmoniach35. Do budowy wiejskiej
świątyni parafialnej p.w. św. Bartłomieja wykorzystano cegły o ewidentnie „kowalew-
skich" formatach, co potwierdza, że znajdowała się ona w zasięgu oddziaływania sąsied-
niego miasta. Cechy formalno-stylistyczne architektury kościoła wskazują na to, że był on
najpewniej dziełem warsztatu wznoszącego dom konwentu i kończącego budowę kościo-
ła w Kowalewie (il. 8). Pozbawione przypór elewacje rozczłonkowane zostały horyzon-
talnie przez cokół, pas gładkiego muru z dekoracją wzorem z zendrówek i pas okienny
z blendami. Rytmiczna alternacja blend i okien równoważy akcenty horyzontalne podzia-
łem pionowym. W przeciwieństwie do kościoła farnego w Kowalewie, w Chełmoniach
blendy i okna są mniejsze i posadowione wyżej, co zmienia proporcje elewacji. Cechuje
go też większa konsekwencja i dopracowanie w stosowaniu rytmicznego podziału naprze-
miennie blendami i oknami. Pamiętać jednak trzeba, że w kościele św. Mikołaja przyzie-
mie z dolnymi partiami blend było dziełem pierwszego warsztatu, a po jego zmianie,
warsztat drugi musiał dostosować się do istniejących już elementów. Wysoka partia przy-
ziemna ze staranną dekoracją z zendrówek i proporcje blend wskazują na związek formal-
ny z filarem gdaniska z Kowalewa. Oba kościoły łączy natomiast ożywienie artykulacji
przez zastosowanie różnych profilowań. W Chełmoniach okna mają ościeża z profilem l
wałka, natomiast blendy naprzemiennie - z * wałka, sfazowanymi cegłami lub bez profi-
lu (ze zwykłej cegły). Zakrystię wieńczy trójkątny szczyt tego samego typu co zachodni
kościoła w Kowalewie (il. 9).
34 HERRMANN, op. cit., s. 92.
35 Ibid., s. 382.