DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Żukowski, Jacek: Infantka Anna Katarzyna Konstancja i kultura artystyczno-kolekcjonerska dworu wazowskiego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0255
Infantka Anna Katarzyna Konstancja i kultura dworu wazowskiego
247
Nieprzypadkowo za główną oprawę Reali Nozze (celesti Hymenei dei sovran semidei)
wybrano opisane powyżej parateatralne, zrytualizowane balety dworskie. Jednak na za-
kończenie uroczystości weselnych, 23 czerwca na zamku zaprezentowano przedstawienie
stricte teatralne: włoską komedię w stylu burlesco, con intermedii di musica, odegraną
przez muzyków Jego Królewskiej Mości. Widowisko operowe (określone jako comedia
seria) tworzyło cykl interludiów zatytułowanych kolejno: Apollo festante - Tancredi dolente
-Achille ritrovato - Europa rapita -jak potwierdza zachowne w Szwecji libretto pod zbior-
czym tytułem Akty sceniczne (datowany na 16 czerwca), które literacko opracował Wirgi-
liusz Puccitelli71. W prologu pt. Apollo świętujący tytułowy bohater konsultował z muzami
najstosowniejszy sposób uczczenia zamążpójścia polskiej królewny, zarządzając przed-
stawienie komiczno-heroiczne, w którym Amor zstępuje z nieba śpiewając arię, a chór
bogiń sztuki i nauki składa nowożeńcom życzenia wiecznej szczęśliwości. Zapowiedział
cuda teatralne, w ramach których Wisła złączy swe wody z Renem, a unia dwóch drzew,
ich szczepienie dokonane przez samego Amora, zrodzi młode pędy. Na końcu powoli
wyłoniła się Góra Parnas, na której zasiadał wspomniany bóg z lirą na czele chóru muz,
otoczony zastępem poetów. Pierwsze intermezzo pt. Tankred bolejący było utworem zain-
spirowanym II combattimento di Tancredi e Clorinda Monteverdiego, dramatem muzycz-
nym opublikowanym cztery lata wcześniej. Kurtyna teatru odsłaniała arkadyjską scenerię
(la scena in aspetto di boschereccia e amena Campagna), w tle zaś zaprezentowano Klo-
ryndę bohatersko broniącą Jerozolimy, która wraz z Argantem podpalała wieżę oblężni-
czą, po czym ginęła z rąk Tankreda. Główną scenę Achillesa odnalezionego
zaprezentowano zaśs w bogatym pałacu królewskim, w sali zaaranżowanej na kształt gar-
deroby księżniczki, gdzie skrył się heros przebrany w kobiece suknie. Być może to inter-
mezzo przepełnione odniesieniami do „wielkiego dworu" miało stanowić zawoalowane
wezwanie skierowane do Filipa Wilhelma, aby wraz ze swym ojcem zgłosił akces do
Władysławowych planów militarnych. Ostatni utwór sceniczny - Porwana Europa, pełen
efektownych figur stylistycznych (oksymorony) i scenograficznych (Amor płynący na
muszli; muczący byk w girlandzie z szarłatu, jaśminu, lilii, hiacyntów, narcyzów i róż;
Wenus zawieszona na chmurze etc.), był oczywistą ewokacją nieoczywistego (bo nie per
procura) sposobu zawarcia małżeństwa między Filipem-Zeusem a córką Zygmunta-Age-
nora. Finałową partię pochwalną wykonały połączone chóry bóstw niebiańskich, mor-
skich oraz dziewic fenickich, kończąc operę słowami: „Wilhelmie i Katarzyno w złotych
węzłach wniebowzięci, Amor was związał węzłami rozkoszy i to samo uczynił sercom
w waszych piersiach; raduj się wschodzące Słońce!". 24 czerwca dwór ponownie bawił
w dworku królewicza Jana Kazimierza w Nieporęcie; po uczcie „król wyszedł do tańczą-
cych i przyglądał się aż do dziewiątej w nocy"72.
Po zakończeniu uroczystości weselnych73 Władysław IV odprowadził siostrę poprzez
Radziejowice i Częstochowę do Krakowa. Na rozmaite nocturnaepompae przygotowane
71 Attioni sceniche, rappresentate nelle Reali Nozze della serenissima infanta Anna Catherina Constanza, prencipessa
di Polonia e Suecia, col serenissimo Filipo Guglielmo, conte Palatino del Rheno, duca di Neoburg, etc. etc. di Virgilio
Puccitelli, Biblioteka Zamku Skokloster, sygn. Pol. 67, EDER, op. cit., s. 114-115, poz. 171; Polonika ze zbiorów
Zamku Skokloster..., s. 77, poz. 127; PRZYBYSZEWSKA-JARMIŃSKA, op. cit., s. 14.
72 RADZIWIŁŁ, op. cit., t. 2, s. 312.
73 Zaślubiny 1642 r. wspominano jeszcze po latach, także kiedy Filip Wilhelm Neuburg ubiegał się o polską koronę:
Inotuit haesitque memoriae multorum, personae dignitas, comitas, prudentia, vigor neoburgici, Varsaviensibus nuptiis,
cum principe nostra anni tamen jam cis triginta lapsi, grande mortalis aevi spatium, multum demutavere.[...] Vladislai
regis iudicium supremis tabulis Neoburgicum laudantis, potentemque regnandi commonstrantis, prudens illo temporis,
247
Nieprzypadkowo za główną oprawę Reali Nozze (celesti Hymenei dei sovran semidei)
wybrano opisane powyżej parateatralne, zrytualizowane balety dworskie. Jednak na za-
kończenie uroczystości weselnych, 23 czerwca na zamku zaprezentowano przedstawienie
stricte teatralne: włoską komedię w stylu burlesco, con intermedii di musica, odegraną
przez muzyków Jego Królewskiej Mości. Widowisko operowe (określone jako comedia
seria) tworzyło cykl interludiów zatytułowanych kolejno: Apollo festante - Tancredi dolente
-Achille ritrovato - Europa rapita -jak potwierdza zachowne w Szwecji libretto pod zbior-
czym tytułem Akty sceniczne (datowany na 16 czerwca), które literacko opracował Wirgi-
liusz Puccitelli71. W prologu pt. Apollo świętujący tytułowy bohater konsultował z muzami
najstosowniejszy sposób uczczenia zamążpójścia polskiej królewny, zarządzając przed-
stawienie komiczno-heroiczne, w którym Amor zstępuje z nieba śpiewając arię, a chór
bogiń sztuki i nauki składa nowożeńcom życzenia wiecznej szczęśliwości. Zapowiedział
cuda teatralne, w ramach których Wisła złączy swe wody z Renem, a unia dwóch drzew,
ich szczepienie dokonane przez samego Amora, zrodzi młode pędy. Na końcu powoli
wyłoniła się Góra Parnas, na której zasiadał wspomniany bóg z lirą na czele chóru muz,
otoczony zastępem poetów. Pierwsze intermezzo pt. Tankred bolejący było utworem zain-
spirowanym II combattimento di Tancredi e Clorinda Monteverdiego, dramatem muzycz-
nym opublikowanym cztery lata wcześniej. Kurtyna teatru odsłaniała arkadyjską scenerię
(la scena in aspetto di boschereccia e amena Campagna), w tle zaś zaprezentowano Klo-
ryndę bohatersko broniącą Jerozolimy, która wraz z Argantem podpalała wieżę oblężni-
czą, po czym ginęła z rąk Tankreda. Główną scenę Achillesa odnalezionego
zaprezentowano zaśs w bogatym pałacu królewskim, w sali zaaranżowanej na kształt gar-
deroby księżniczki, gdzie skrył się heros przebrany w kobiece suknie. Być może to inter-
mezzo przepełnione odniesieniami do „wielkiego dworu" miało stanowić zawoalowane
wezwanie skierowane do Filipa Wilhelma, aby wraz ze swym ojcem zgłosił akces do
Władysławowych planów militarnych. Ostatni utwór sceniczny - Porwana Europa, pełen
efektownych figur stylistycznych (oksymorony) i scenograficznych (Amor płynący na
muszli; muczący byk w girlandzie z szarłatu, jaśminu, lilii, hiacyntów, narcyzów i róż;
Wenus zawieszona na chmurze etc.), był oczywistą ewokacją nieoczywistego (bo nie per
procura) sposobu zawarcia małżeństwa między Filipem-Zeusem a córką Zygmunta-Age-
nora. Finałową partię pochwalną wykonały połączone chóry bóstw niebiańskich, mor-
skich oraz dziewic fenickich, kończąc operę słowami: „Wilhelmie i Katarzyno w złotych
węzłach wniebowzięci, Amor was związał węzłami rozkoszy i to samo uczynił sercom
w waszych piersiach; raduj się wschodzące Słońce!". 24 czerwca dwór ponownie bawił
w dworku królewicza Jana Kazimierza w Nieporęcie; po uczcie „król wyszedł do tańczą-
cych i przyglądał się aż do dziewiątej w nocy"72.
Po zakończeniu uroczystości weselnych73 Władysław IV odprowadził siostrę poprzez
Radziejowice i Częstochowę do Krakowa. Na rozmaite nocturnaepompae przygotowane
71 Attioni sceniche, rappresentate nelle Reali Nozze della serenissima infanta Anna Catherina Constanza, prencipessa
di Polonia e Suecia, col serenissimo Filipo Guglielmo, conte Palatino del Rheno, duca di Neoburg, etc. etc. di Virgilio
Puccitelli, Biblioteka Zamku Skokloster, sygn. Pol. 67, EDER, op. cit., s. 114-115, poz. 171; Polonika ze zbiorów
Zamku Skokloster..., s. 77, poz. 127; PRZYBYSZEWSKA-JARMIŃSKA, op. cit., s. 14.
72 RADZIWIŁŁ, op. cit., t. 2, s. 312.
73 Zaślubiny 1642 r. wspominano jeszcze po latach, także kiedy Filip Wilhelm Neuburg ubiegał się o polską koronę:
Inotuit haesitque memoriae multorum, personae dignitas, comitas, prudentia, vigor neoburgici, Varsaviensibus nuptiis,
cum principe nostra anni tamen jam cis triginta lapsi, grande mortalis aevi spatium, multum demutavere.[...] Vladislai
regis iudicium supremis tabulis Neoburgicum laudantis, potentemque regnandi commonstrantis, prudens illo temporis,