DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Artykuły
DOI article:Żukowski, Jacek: Infantka Anna Katarzyna Konstancja i kultura artystyczno-kolekcjonerska dworu wazowskiego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0256
248
Jacek Żukowski
na Jasnej Górze składały się oracje, salwy i pieśni, ale przede wszystkim pokaz wyszuka-
nych ogni „artificjalnych" („przyprawnych"), puszczanych m.in. ze zbiornika wodnego
oraz z okazjonalnej bramy powitalnej. Wśród komet i sypiących iskrami węży zaprezento-
wano pokaz walki na ogniste miecze, w wykonaniu gladiatorów i żołnierzy strzelających ze
swoistych „miotaczy ognia". Końcowy wybuch fajerwerków przy akompaniamencie kon-
certu muzycznego rozświetlił cały klasztor jasnogórski, wywołując aplauz zgromadzo-
nych widzów74. W Łobzowie czterystuosobowy dwór króla, hojnie nagrodzony przez
księcia Filipa Wilhelma i jego małżonkę, pożegnał królewnę75; oficjalne rozstanie z pol-
skim władcą miało miejsce na rynku kazimierskim76. Przez Węgry, w asyście królewicza
Jana Kazimierza, witany z okolicznościowymi darami w miejscowościach znajdujących
się na trasie przejazdu77, w tym osobiście przez cesarza w Laxenburgu koło Wiednia78,
orszak dotarł w końcu do Neuburga i Dusseldorfu79.
Gody siostry Władysława IV hucznie świętowało także Wilno. W okolicznościowym
epitalamium określanym jako „akademickie konfekty" (bellaria), zamówionym przez
smakosza intelektualnego, za jakiego uchodził król Władysław, Michael Ottonius Beca-
nus szkicował obraz sojuszu polskiego Orła i palatyńskich Lwów. Przy tym nie zapomniał
o austriackiej krwi królewny - chwały wszystkich Sarmatów (Sarmatidum decus) po mie-
czu wywodzącej się z jagiellońskiego rodu (splendor Jagelonius), spłodzonej przez Pol-
skiego Marsa, wykarmionej pośród triumfów i pogromów wrogów80. Na frontyspisie
et tanto Rege dignum non abnuerim, sed tempestate moderna, hic si esset aliter sentiret neque (quo amore et cura erga
Poloniam fuit) tam facilem calculum poneret, in principem sorore sua orbatum, liberis Regii sanguinis destitutum,
Reipulicae gravem, libertati metuendum.[...] Iura, linguam nostram addiscat, uxore ex voto Reipublicae sumpta illustri
et laeto nos matrimonio ornet, firmetque. Zob. Florian DE GURRY GURSKY, Examen Sarmaticum seu unamine
suffragium quod periculosa interregni tempestate celebrandum regni primati, senatui, proceribus, ac terrestribus nun-
ciis datur..., [Poznań?] 1669, s. Al, A4v.
74 Dionizy ŁOBŻYNSKI, Triumphus quern Divae suae Częstochoviensi Caenobium Claromontanum... in augustum
Łubienscianae Liberalitatis Sacrarium deductione..., [Kraków] 1644, s. 22-23. Por. Jacek ŻUKOWSKI, Robota ognio-
wa, czyli o królewskich fajerwerkach w XVII wieku, http://www.wilanow-palac.pl/robota_ogniowa_czyli_o_krolew-
skich_fajerwerkach_w_xvii_wieku.html - [dostęp 19 X 2016 r.]
75 Książę obdarował królową i pokojowych prezentami w postaci roztruchanów, infantka rozdawała zaś m.in. portugały
i stroje, Maciej VORBEK-LETTOW, Skarbnica pamięci. Pamiętnik lekarza króla Władysława IV, oprac. Ewa GALOS
i Franciszek MINCER, Wrocław-Warszawa-Kraków 1968, s. 121-122.
76 Michał ROŻEK, Uroczystości w barokowym Krakowie, Kraków 1976, s. 69.
77 Przykładowo, 25 listopada burmistrzowie miast Lauingen oraz Gundelfingen wręczyli księżnej w darze puchar oraz
trzysta florenów, Monachium, BayHStA, Pfalz-Neuburg Akten nr 24, k. 10-11.
78 Hier le jeune Duc de Neubourg, sa nouvelle espouse, et le Prince Casimir de Pologne arriverent d Laxenbourg; oh le
Roy de Hongrie leurfit un sumptueux festin; et la Reine de Hongrie donna de beaux presens d cette nouvelle mariee. Ils
partiront aujourd'huy pour Neubourg dans le haut Palatinat, oh ils feront leur residence, „Nouvelles Ordinaires" z 30
sierpnia 1642, „De Vienne, le 6 Aoust 1642", Gazette de France, 1642, nr 112, s. 787. Por. Theatri Europei Vierdter
Theil..., Frankfurt am Mayn 1643, s. 740.
79 Brat towarzyszył siostrze do Dusseldorfu na koszt domu neuburskiego. Jan Kazimierz zrzekł się roszczeń do sum
neapolitańskich, siostra pozostawiła zaś w jego rękach zarząd nad swymi dobrami w Żywcu i Błotkowie, Jan Kazimierz
Waza do Filipa Wilhelma, Rzym, 28 X 1643, Monachium, BayHStA, Kasten blau, 82/8, k. 17r oraz ibid., Pfalz-Neu-
burg Akten, nr 22/9, II część, k. Ir-llr; Cessio de pensione neapolitana Serenissimae Dominae Annae Catharinae
Constantiae Poloniae et Sueciae Principi, Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie, Teki Naruszewicza 138, poz.
122, s. 497-498; Tadeusz WASILEWSKI, Ostatni Waza na polskim tronie, Katowice 1984, s. 38.
80 Michael Ottonius BECANUS, Bellaria academica ad serenissimorum Principium Philippi Wilhelmi... et Annae
Catharinae... festas, fortunatas, auspicatissimasque nuptias, summo gratulandi studio ab Academia Vilnensi Soc. lesu
oblata, Vilnae 1642. Pod koniec panegiryku Becanus wymalował obraz zaślubin królewskiej siostry: „Niech wielkie
pałace zapłoną złotem [...] Spójrzcie na to poruszenie! Oby lęk pierzchnął przed gośćmi, skoro odlane brązy odpowia-
dają artyście piorunem!", ibid., s. 01v.
Jacek Żukowski
na Jasnej Górze składały się oracje, salwy i pieśni, ale przede wszystkim pokaz wyszuka-
nych ogni „artificjalnych" („przyprawnych"), puszczanych m.in. ze zbiornika wodnego
oraz z okazjonalnej bramy powitalnej. Wśród komet i sypiących iskrami węży zaprezento-
wano pokaz walki na ogniste miecze, w wykonaniu gladiatorów i żołnierzy strzelających ze
swoistych „miotaczy ognia". Końcowy wybuch fajerwerków przy akompaniamencie kon-
certu muzycznego rozświetlił cały klasztor jasnogórski, wywołując aplauz zgromadzo-
nych widzów74. W Łobzowie czterystuosobowy dwór króla, hojnie nagrodzony przez
księcia Filipa Wilhelma i jego małżonkę, pożegnał królewnę75; oficjalne rozstanie z pol-
skim władcą miało miejsce na rynku kazimierskim76. Przez Węgry, w asyście królewicza
Jana Kazimierza, witany z okolicznościowymi darami w miejscowościach znajdujących
się na trasie przejazdu77, w tym osobiście przez cesarza w Laxenburgu koło Wiednia78,
orszak dotarł w końcu do Neuburga i Dusseldorfu79.
Gody siostry Władysława IV hucznie świętowało także Wilno. W okolicznościowym
epitalamium określanym jako „akademickie konfekty" (bellaria), zamówionym przez
smakosza intelektualnego, za jakiego uchodził król Władysław, Michael Ottonius Beca-
nus szkicował obraz sojuszu polskiego Orła i palatyńskich Lwów. Przy tym nie zapomniał
o austriackiej krwi królewny - chwały wszystkich Sarmatów (Sarmatidum decus) po mie-
czu wywodzącej się z jagiellońskiego rodu (splendor Jagelonius), spłodzonej przez Pol-
skiego Marsa, wykarmionej pośród triumfów i pogromów wrogów80. Na frontyspisie
et tanto Rege dignum non abnuerim, sed tempestate moderna, hic si esset aliter sentiret neque (quo amore et cura erga
Poloniam fuit) tam facilem calculum poneret, in principem sorore sua orbatum, liberis Regii sanguinis destitutum,
Reipulicae gravem, libertati metuendum.[...] Iura, linguam nostram addiscat, uxore ex voto Reipublicae sumpta illustri
et laeto nos matrimonio ornet, firmetque. Zob. Florian DE GURRY GURSKY, Examen Sarmaticum seu unamine
suffragium quod periculosa interregni tempestate celebrandum regni primati, senatui, proceribus, ac terrestribus nun-
ciis datur..., [Poznań?] 1669, s. Al, A4v.
74 Dionizy ŁOBŻYNSKI, Triumphus quern Divae suae Częstochoviensi Caenobium Claromontanum... in augustum
Łubienscianae Liberalitatis Sacrarium deductione..., [Kraków] 1644, s. 22-23. Por. Jacek ŻUKOWSKI, Robota ognio-
wa, czyli o królewskich fajerwerkach w XVII wieku, http://www.wilanow-palac.pl/robota_ogniowa_czyli_o_krolew-
skich_fajerwerkach_w_xvii_wieku.html - [dostęp 19 X 2016 r.]
75 Książę obdarował królową i pokojowych prezentami w postaci roztruchanów, infantka rozdawała zaś m.in. portugały
i stroje, Maciej VORBEK-LETTOW, Skarbnica pamięci. Pamiętnik lekarza króla Władysława IV, oprac. Ewa GALOS
i Franciszek MINCER, Wrocław-Warszawa-Kraków 1968, s. 121-122.
76 Michał ROŻEK, Uroczystości w barokowym Krakowie, Kraków 1976, s. 69.
77 Przykładowo, 25 listopada burmistrzowie miast Lauingen oraz Gundelfingen wręczyli księżnej w darze puchar oraz
trzysta florenów, Monachium, BayHStA, Pfalz-Neuburg Akten nr 24, k. 10-11.
78 Hier le jeune Duc de Neubourg, sa nouvelle espouse, et le Prince Casimir de Pologne arriverent d Laxenbourg; oh le
Roy de Hongrie leurfit un sumptueux festin; et la Reine de Hongrie donna de beaux presens d cette nouvelle mariee. Ils
partiront aujourd'huy pour Neubourg dans le haut Palatinat, oh ils feront leur residence, „Nouvelles Ordinaires" z 30
sierpnia 1642, „De Vienne, le 6 Aoust 1642", Gazette de France, 1642, nr 112, s. 787. Por. Theatri Europei Vierdter
Theil..., Frankfurt am Mayn 1643, s. 740.
79 Brat towarzyszył siostrze do Dusseldorfu na koszt domu neuburskiego. Jan Kazimierz zrzekł się roszczeń do sum
neapolitańskich, siostra pozostawiła zaś w jego rękach zarząd nad swymi dobrami w Żywcu i Błotkowie, Jan Kazimierz
Waza do Filipa Wilhelma, Rzym, 28 X 1643, Monachium, BayHStA, Kasten blau, 82/8, k. 17r oraz ibid., Pfalz-Neu-
burg Akten, nr 22/9, II część, k. Ir-llr; Cessio de pensione neapolitana Serenissimae Dominae Annae Catharinae
Constantiae Poloniae et Sueciae Principi, Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie, Teki Naruszewicza 138, poz.
122, s. 497-498; Tadeusz WASILEWSKI, Ostatni Waza na polskim tronie, Katowice 1984, s. 38.
80 Michael Ottonius BECANUS, Bellaria academica ad serenissimorum Principium Philippi Wilhelmi... et Annae
Catharinae... festas, fortunatas, auspicatissimasque nuptias, summo gratulandi studio ab Academia Vilnensi Soc. lesu
oblata, Vilnae 1642. Pod koniec panegiryku Becanus wymalował obraz zaślubin królewskiej siostry: „Niech wielkie
pałace zapłoną złotem [...] Spójrzcie na to poruszenie! Oby lęk pierzchnął przed gośćmi, skoro odlane brązy odpowia-
dają artyście piorunem!", ibid., s. 01v.