DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Polanowska, Jolanta: Mokotów (część górna) maison de plaisance à goût champêtre w tonacji malowniczej*
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0502
490
Jolanta Polanowska
16. Simon Gottlieb Zug, wieża z gołębnikiem i bramą wjazdową, rzuty, przekrój, elewacje
od strony drogi i od ogrodu, projekt, ok. 1780, Gab. Ryc. BUW, Inw. G.R. 189. Fot. BUW
o funkcji belwederu i budynku bramnego85, którą Zug określił: „wieża okrągła, do której
przybudowano skrzydło i bramę w stylu flamandzkim"86 (il. 13-15). Był to niewielki (całość
10x4,20 m) piętrowy budynek na planie kwadratu z wieżą w kształcie walca w narożu.
Wejście od ogrodu prowadziło do otwartego na przestrzał lokum (otwory wsparte doryc-
kimi kolumnami), a kręcone schody w wieży - do bogato urządzonego saloniku piętra
(kominek z lustrem, ujętym scenami plenerowymi)87 i na taras widokowy na płaskim da-
chu obramiony uszkodzoną balustradą. Przylegała doń brama i stróżówka. Zróżnicowana
faktura - wielka rustyka parteru, ceglane płyciny piętra, odmienne rustyki wieży - podkre-
ślała złożoność bryły, sugerując jej przebudowę, a balustrada - początek rujnacji. Pawilon
wjazdowy na folwark, określony jako: „Wieża gotycka wysoka a kwadratowa, służąca za
gołębnik" (Zug), lub „bastion z wieżą i zegarem" (Wielądko), z przystawioną przeskle-
pioną bramą88, powstał w roku 1780 (il. 16). Mieścił: „mieszkanie dla szwajcara"89, po-
85 Zespół dziewięciu rysunków: Gab. Ryc. BUW, Inw. G.R. 175 - G.R. 183: SULERZYSKA, SAWICKA, op. cit., poz.
1074-1082. Rysunek Inw. G.R. 175 oznaczony: „Execute apres Ce Plan a Mokotów 1'an 1776 pour Md. [Madame]
La Princesse Grande Mareschale”.
86 ZUG, op. cit. s. 8; WIELĄDKO, op. cit., s. 110: „w ogrodzie salon murowany, / A w nim pokój przedziwnie gustow-
nie przybrany. / Z galeryji pod widok oczu miasto wpada" - z tarasem widokowym.
87 Przekrój: Gab. Ryc. BUW, Inw. G.R. 179, bogatszy niż projekty: Gab. Ryc. BUW, Inw. G.R. 333 i G.R. 334: SULE-
RZYSKA, SAWICKA, op. cit., poz. 1094-1095. ZUG, op. cit, s. 8.
88 Gab. Ryc. BUW, Inw. G.R. 187-189: SULERZYSKA, SAWICKA, op. cit., poz. 1083-1085; por. KWIATKOWSKI,
Szymon Bogumił Zug..., s. 69, 72. Pominięta na planie, il. 8.
89 „Piękna klasycystyczna brama przy gotyckim gołębniku, piękny zabytek stolarszczyzny końca XVIII w." (WIE-
CZORKIEWICZ, op. cit., s. 6). Zachowana in situ w nieco zmienionej postaci; na planie nieomal kwadratu (4,20x4 m).
Opis izby szwajcara: AGAD, ASK, Dz. V, Księga kwitów, rkps 168: Lustracja [...], k. 57; AGWil., Ant, rkps 173:
Jolanta Polanowska
16. Simon Gottlieb Zug, wieża z gołębnikiem i bramą wjazdową, rzuty, przekrój, elewacje
od strony drogi i od ogrodu, projekt, ok. 1780, Gab. Ryc. BUW, Inw. G.R. 189. Fot. BUW
o funkcji belwederu i budynku bramnego85, którą Zug określił: „wieża okrągła, do której
przybudowano skrzydło i bramę w stylu flamandzkim"86 (il. 13-15). Był to niewielki (całość
10x4,20 m) piętrowy budynek na planie kwadratu z wieżą w kształcie walca w narożu.
Wejście od ogrodu prowadziło do otwartego na przestrzał lokum (otwory wsparte doryc-
kimi kolumnami), a kręcone schody w wieży - do bogato urządzonego saloniku piętra
(kominek z lustrem, ujętym scenami plenerowymi)87 i na taras widokowy na płaskim da-
chu obramiony uszkodzoną balustradą. Przylegała doń brama i stróżówka. Zróżnicowana
faktura - wielka rustyka parteru, ceglane płyciny piętra, odmienne rustyki wieży - podkre-
ślała złożoność bryły, sugerując jej przebudowę, a balustrada - początek rujnacji. Pawilon
wjazdowy na folwark, określony jako: „Wieża gotycka wysoka a kwadratowa, służąca za
gołębnik" (Zug), lub „bastion z wieżą i zegarem" (Wielądko), z przystawioną przeskle-
pioną bramą88, powstał w roku 1780 (il. 16). Mieścił: „mieszkanie dla szwajcara"89, po-
85 Zespół dziewięciu rysunków: Gab. Ryc. BUW, Inw. G.R. 175 - G.R. 183: SULERZYSKA, SAWICKA, op. cit., poz.
1074-1082. Rysunek Inw. G.R. 175 oznaczony: „Execute apres Ce Plan a Mokotów 1'an 1776 pour Md. [Madame]
La Princesse Grande Mareschale”.
86 ZUG, op. cit. s. 8; WIELĄDKO, op. cit., s. 110: „w ogrodzie salon murowany, / A w nim pokój przedziwnie gustow-
nie przybrany. / Z galeryji pod widok oczu miasto wpada" - z tarasem widokowym.
87 Przekrój: Gab. Ryc. BUW, Inw. G.R. 179, bogatszy niż projekty: Gab. Ryc. BUW, Inw. G.R. 333 i G.R. 334: SULE-
RZYSKA, SAWICKA, op. cit., poz. 1094-1095. ZUG, op. cit, s. 8.
88 Gab. Ryc. BUW, Inw. G.R. 187-189: SULERZYSKA, SAWICKA, op. cit., poz. 1083-1085; por. KWIATKOWSKI,
Szymon Bogumił Zug..., s. 69, 72. Pominięta na planie, il. 8.
89 „Piękna klasycystyczna brama przy gotyckim gołębniku, piękny zabytek stolarszczyzny końca XVIII w." (WIE-
CZORKIEWICZ, op. cit., s. 6). Zachowana in situ w nieco zmienionej postaci; na planie nieomal kwadratu (4,20x4 m).
Opis izby szwajcara: AGAD, ASK, Dz. V, Księga kwitów, rkps 168: Lustracja [...], k. 57; AGWil., Ant, rkps 173: