DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Artykuły
DOI article:Uchowicz, Katarzyna: Energia koloru i synergia sztuk: Dom własny Bohdana Lacherta*
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0572
560
Katarzyna Uchowicz
Wykorzystując doświadczenie zdobyte przy realizacji własnego domu Bohdan Lachert
sformułował po latach własną teorię koloru w architekturze, osadzoną w artystycznych
poszukiwaniach przywołanych artystów. Zagadnieniu koloru w kształtowaniu realizacji
architektonicznej poświęcił jeden z podrozdziałów studium Rozważania o niektórych ce-
chach twórczości architektonicznej, zatytułowany Wspólny kolor określa elementy jedne-
go członu kompozycji'"9. To właśnie ta zasada kompozycji wnętrza, a jednocześnie jego
percepcji stanowiła o oryginalności domu architekta.
Architektura całości
Barwnym elementem wyposażenia był kominek, a właściwie asymetryczna obudowa
pieca Szrajbera z terakoty, metalu i cegły. Polski wynalazek hermetycznej metalowej po-
włoki obłożonej glazurą i z ceramicznym wnętrzem, zwany piecem mieszkaniowym,
otrzymał tu okładzinę z białych, żółtych i czerwonych kafli, czarnego kamienia (zapewne
bazaltu) i wykończenie z chromoniklu. Karol Szrajber uznał rozwiązanie za modelowe
i wykorzystał projekt Lacherta do ilustracji własnego tekstu promującego wynalazek w
czasopiśmie „Wnętrze"110. Plastyczny koncept kontrastowania faktur i barw wykorzystali
równolegle Brukalscy opracowując kominek z cegły, tynku wapiennego, polerowanego
żelaza, marmuru bleu beige oraz żółtej terakoty111.
Biel ceramicznej okładziny kominka, zestawiona z kolorem żółtym, płynnie przecho-
dziła w strefę podłogi holu białym pasem glazury, skontrowanym z płaszczyznami lino-
leum w kolorach czarnym, niebieskim, czerwonym i żółtym. Zastosowana przez architekta
powłoka nie była współczesnym tworzywem z polichlorku winylu (PCV). Syntetyczny
polimer nie był znany w dwudziestoleciu międzywojennym, a linoleum tworzyła wów-
czas barwiona plastyczna masa, wykonana m.in. z oleju lnianego i kalafonii, nałożona na
grube płótno jutowe. Barwne linoleum na podłodze zostało przycięte tak, aby kształtami
i wymiarami odpowiadało kompozycji ścian112. Kontrast czerni i bieli wyróżniał, poza
kafelkami podłogi, także układające się równolegle jasne rury grzewcze, umieszczone na
tle ciemnych kafli.
Wyposażenie wnętrza stanowiły autorskie sprzęty użytkowe - komplet mebli gabineto-
wych z drewna, szkła i metalu w kolorach czerwonym, niebieskim, żółtym, białym, czar-
nym i szarym (1926), opatentowany leżak z metalu i płótna (patent nr 10310 z 1929 r.)
oraz fotel z metalu i skóry jelenia syberyjskiego (1929). Cała przestrzeń domu została
zaprojektowana w najdrobniejszych szczegółach, a wpisane w nią sprzęty miały przypisa-
ne miejsce: „Wygląd, szczególnie tego wnętrza, głównego pokoju, w którym się znajduje-
my, był zaprojektowany w formie znacznie bardziej purystycznej. Starałem się wtedy nie
uzupełniać tego mieszkania przedmiotami, które za każdym razem musiały być jednak
dostosowane do układu architektonicznego"113.
109 Bohdan LACHERT, „Wspólny kolor określa elementy jednego członu kompozycji", [w:] id., Rozważania o niektó-
rych cechach twórczości architektonicznej (1960), s. 26; Muzeum Architektury we Wrocławiu, sygn. 13 091/1 (Pisma
Bohdana Lacherta).
110 Karol SZRAJBER, „Nowoczesne piece", Wnętrze, 1933/1934, nr 8, s. 146, il. 300; „Piece Szrajbera", Praesens,
1926, nr 1, s. 189.
111 Praesens, 1930, nr 2, s. 64.
112 Za zwrócenie uwagi na ten fakt oraz informację, że barwne linoleum pokrywało podłogę domu na Katowickiej jestem
wdzięczna Panu Wiktorowi Lachertowi, bratankowi architekta.
113 Warszawskie Muzy....
Katarzyna Uchowicz
Wykorzystując doświadczenie zdobyte przy realizacji własnego domu Bohdan Lachert
sformułował po latach własną teorię koloru w architekturze, osadzoną w artystycznych
poszukiwaniach przywołanych artystów. Zagadnieniu koloru w kształtowaniu realizacji
architektonicznej poświęcił jeden z podrozdziałów studium Rozważania o niektórych ce-
chach twórczości architektonicznej, zatytułowany Wspólny kolor określa elementy jedne-
go członu kompozycji'"9. To właśnie ta zasada kompozycji wnętrza, a jednocześnie jego
percepcji stanowiła o oryginalności domu architekta.
Architektura całości
Barwnym elementem wyposażenia był kominek, a właściwie asymetryczna obudowa
pieca Szrajbera z terakoty, metalu i cegły. Polski wynalazek hermetycznej metalowej po-
włoki obłożonej glazurą i z ceramicznym wnętrzem, zwany piecem mieszkaniowym,
otrzymał tu okładzinę z białych, żółtych i czerwonych kafli, czarnego kamienia (zapewne
bazaltu) i wykończenie z chromoniklu. Karol Szrajber uznał rozwiązanie za modelowe
i wykorzystał projekt Lacherta do ilustracji własnego tekstu promującego wynalazek w
czasopiśmie „Wnętrze"110. Plastyczny koncept kontrastowania faktur i barw wykorzystali
równolegle Brukalscy opracowując kominek z cegły, tynku wapiennego, polerowanego
żelaza, marmuru bleu beige oraz żółtej terakoty111.
Biel ceramicznej okładziny kominka, zestawiona z kolorem żółtym, płynnie przecho-
dziła w strefę podłogi holu białym pasem glazury, skontrowanym z płaszczyznami lino-
leum w kolorach czarnym, niebieskim, czerwonym i żółtym. Zastosowana przez architekta
powłoka nie była współczesnym tworzywem z polichlorku winylu (PCV). Syntetyczny
polimer nie był znany w dwudziestoleciu międzywojennym, a linoleum tworzyła wów-
czas barwiona plastyczna masa, wykonana m.in. z oleju lnianego i kalafonii, nałożona na
grube płótno jutowe. Barwne linoleum na podłodze zostało przycięte tak, aby kształtami
i wymiarami odpowiadało kompozycji ścian112. Kontrast czerni i bieli wyróżniał, poza
kafelkami podłogi, także układające się równolegle jasne rury grzewcze, umieszczone na
tle ciemnych kafli.
Wyposażenie wnętrza stanowiły autorskie sprzęty użytkowe - komplet mebli gabineto-
wych z drewna, szkła i metalu w kolorach czerwonym, niebieskim, żółtym, białym, czar-
nym i szarym (1926), opatentowany leżak z metalu i płótna (patent nr 10310 z 1929 r.)
oraz fotel z metalu i skóry jelenia syberyjskiego (1929). Cała przestrzeń domu została
zaprojektowana w najdrobniejszych szczegółach, a wpisane w nią sprzęty miały przypisa-
ne miejsce: „Wygląd, szczególnie tego wnętrza, głównego pokoju, w którym się znajduje-
my, był zaprojektowany w formie znacznie bardziej purystycznej. Starałem się wtedy nie
uzupełniać tego mieszkania przedmiotami, które za każdym razem musiały być jednak
dostosowane do układu architektonicznego"113.
109 Bohdan LACHERT, „Wspólny kolor określa elementy jednego członu kompozycji", [w:] id., Rozważania o niektó-
rych cechach twórczości architektonicznej (1960), s. 26; Muzeum Architektury we Wrocławiu, sygn. 13 091/1 (Pisma
Bohdana Lacherta).
110 Karol SZRAJBER, „Nowoczesne piece", Wnętrze, 1933/1934, nr 8, s. 146, il. 300; „Piece Szrajbera", Praesens,
1926, nr 1, s. 189.
111 Praesens, 1930, nr 2, s. 64.
112 Za zwrócenie uwagi na ten fakt oraz informację, że barwne linoleum pokrywało podłogę domu na Katowickiej jestem
wdzięczna Panu Wiktorowi Lachertowi, bratankowi architekta.
113 Warszawskie Muzy....