DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Artykuły
DOI article:Uchowicz, Katarzyna: Energia koloru i synergia sztuk: Dom własny Bohdana Lacherta*
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0574
562
Katarzyna Uchowicz
grzewczych, a także zygzakowata konstrukcja nożycowej lampy. Była to prawdopodobnie
lampa Idell o zarejestrowanej nazwie, łączącej słowo „idea" z nazwiskiem projektanta,
Christiana Della, który w latach 1922-1925 prowadził w Bauhausie warsztaty z wszech-
stronnego wykorzystania metalu115. Nie można wykluczyć, że był to autorski projekt La-
cherta wzorowany na niemieckim patencie. Geometryczny kształt otrzymały też
klamki-kule, a drzwi linearny podział.
Pracując nad wyposażeniem własnego domu Lachert projektował równolegle detal
w domu Barbary i Stanisława Brukalskich - klamkę z białego metalu oraz drzwi wejścio-
we w formie neoplastycznej trójwymiarowej kompozycji116. Projekt wejścia był reflek-
sem wykończenia utrechckiej willi Rietvelda i nawiązywał do płócien Mondriana, ale
przede wszystkim został zainspirowany scenografią, którą stworzył team architekta Ro-
berta Mallet Stevensa i malarza Fernanda Legera do filmu L Tnhumaine w reżyserii Mar-
cela L'Herbiera (1924). Akcja eksperymentalnego obrazu rozgrywała się w neoplastycznej
willi awangardowego miasta, do której prowadziły podobne drzwi w formie abstrakcyjnej
kompozycji barwnej117.
Filmowo-architektoniczny wątek dotyczył także domu Bohdana Lacherta118. Sceneria
wnętrza zainspirowała zapewne sceniczny dialog o roli koloru w przestrzeni mieszkalnej
- Dialog o wnętrzu Andrzeja Pronaszko, rozpisany między „Tego" (gościa) i „Owego"
(właściciela). Był to przykład łączenia dyscyplin sztuk plastycznych i środków wypowie-
dzi artystycznej o charakterze ekfrazy:
Ów: [...] Pełnia światła zawsze dochodzi do mnie niczym nie zatrzymana. Prócz tego waż-
ną niezmiernie rolę odgrywa malowanie wnętrza ...
Ten: Ach, właśnie! Z tym, to się nigdy nie zgodzę! Te ściany, porozbijane kolorowymi
płaszczyznami, te prostokąty, kwadraty, a zwłaszcza ten czarny zygzak na suficie! To jest
po prostu las przypadkowo rzuconych kolorów, las, w którym można, jak nic, zabłądzić!
Ów: Powoli, powoli, kochany przyjacielu! Jeżeli chodzi o błądzenie, to rzecz się ma wprost
przeciwnie. Te prostokąty, kwadraty i, jak to pan nazwał? - aha, zygzaki na suficie, nie tylko
nie zdezorientują pana, ale nawet, co prawda bez pańskiej wiedzy, dopomogą pańskiej
orientacji. One sugerują panu kierunek pańskich ruchów, ściśle, poprzednio przez architek-
ta obliczonych.
Ten: Powiedzmy, ale do tego celu wystarczyłyby zupełnie strzałki kierunkowe!
Ów: Zapewne, gdyby nie to, że nie byłoby takie załatwienie sprawy ani pięknym, ani celo-
wym. Nie wyobraża pan sobie chyba, żeby dorosły człowiek musiał mieć narysowane
w swym mieszkaniu strzałki, aby wiedzieć, w jakim kierunku ma się poruszać!
Ten: Otóż właśnie!
Ów: Chodzi tu raczej, jakby tu powiedzieć, o wywołanie pewnej zgodności. Nic, co by się
panu narzucało, wszystko, co by panu, w pańskich ruchach wtórowało.
Ten: No, dobrze. Powiedzmy, można się zgodzić na te płaszczyzny kierunkowe. Ale po co
jest ten system płaszczyzn, i to kolorowych?
Ów: Dla kilku naraz rzeczy. Przede wszystkim do regulacji światła.
Ten: Jak to?
115 Lampy Idell Christiana Della produkowała fabryka Gebr. Kaiser & Co. od początku lat 30.
116 Praesens, 1930, nr 2, s. 63.
117 Zaprojektowana przez Mallet-Stevensa willa rodziny Noailles - kolekcjonerów i promotorów sztuki awangardowej,
zrealizowana w Hyeres we Francji (1923-1927) „zagrała" w filmie Man Raya Les Mysteres du Chateau du De (1929).
118 Współcześnie przestrzeń domu Bohdana Lacherta stała się tematem filmu The House of One's Own niemieckiej
artystki Susanne Burner, rezydentki A-I-R Laboratory (Artists in Residence Laboratory) w warszawskim Centrum Sztu-
ki Współczesnej (X - XII 2011); koordynacja projektu Anna Ptak z Centrum Sztuki Współczesnej, współpraca: Hanna
Faryna-Paszkiewicz.
Katarzyna Uchowicz
grzewczych, a także zygzakowata konstrukcja nożycowej lampy. Była to prawdopodobnie
lampa Idell o zarejestrowanej nazwie, łączącej słowo „idea" z nazwiskiem projektanta,
Christiana Della, który w latach 1922-1925 prowadził w Bauhausie warsztaty z wszech-
stronnego wykorzystania metalu115. Nie można wykluczyć, że był to autorski projekt La-
cherta wzorowany na niemieckim patencie. Geometryczny kształt otrzymały też
klamki-kule, a drzwi linearny podział.
Pracując nad wyposażeniem własnego domu Lachert projektował równolegle detal
w domu Barbary i Stanisława Brukalskich - klamkę z białego metalu oraz drzwi wejścio-
we w formie neoplastycznej trójwymiarowej kompozycji116. Projekt wejścia był reflek-
sem wykończenia utrechckiej willi Rietvelda i nawiązywał do płócien Mondriana, ale
przede wszystkim został zainspirowany scenografią, którą stworzył team architekta Ro-
berta Mallet Stevensa i malarza Fernanda Legera do filmu L Tnhumaine w reżyserii Mar-
cela L'Herbiera (1924). Akcja eksperymentalnego obrazu rozgrywała się w neoplastycznej
willi awangardowego miasta, do której prowadziły podobne drzwi w formie abstrakcyjnej
kompozycji barwnej117.
Filmowo-architektoniczny wątek dotyczył także domu Bohdana Lacherta118. Sceneria
wnętrza zainspirowała zapewne sceniczny dialog o roli koloru w przestrzeni mieszkalnej
- Dialog o wnętrzu Andrzeja Pronaszko, rozpisany między „Tego" (gościa) i „Owego"
(właściciela). Był to przykład łączenia dyscyplin sztuk plastycznych i środków wypowie-
dzi artystycznej o charakterze ekfrazy:
Ów: [...] Pełnia światła zawsze dochodzi do mnie niczym nie zatrzymana. Prócz tego waż-
ną niezmiernie rolę odgrywa malowanie wnętrza ...
Ten: Ach, właśnie! Z tym, to się nigdy nie zgodzę! Te ściany, porozbijane kolorowymi
płaszczyznami, te prostokąty, kwadraty, a zwłaszcza ten czarny zygzak na suficie! To jest
po prostu las przypadkowo rzuconych kolorów, las, w którym można, jak nic, zabłądzić!
Ów: Powoli, powoli, kochany przyjacielu! Jeżeli chodzi o błądzenie, to rzecz się ma wprost
przeciwnie. Te prostokąty, kwadraty i, jak to pan nazwał? - aha, zygzaki na suficie, nie tylko
nie zdezorientują pana, ale nawet, co prawda bez pańskiej wiedzy, dopomogą pańskiej
orientacji. One sugerują panu kierunek pańskich ruchów, ściśle, poprzednio przez architek-
ta obliczonych.
Ten: Powiedzmy, ale do tego celu wystarczyłyby zupełnie strzałki kierunkowe!
Ów: Zapewne, gdyby nie to, że nie byłoby takie załatwienie sprawy ani pięknym, ani celo-
wym. Nie wyobraża pan sobie chyba, żeby dorosły człowiek musiał mieć narysowane
w swym mieszkaniu strzałki, aby wiedzieć, w jakim kierunku ma się poruszać!
Ten: Otóż właśnie!
Ów: Chodzi tu raczej, jakby tu powiedzieć, o wywołanie pewnej zgodności. Nic, co by się
panu narzucało, wszystko, co by panu, w pańskich ruchach wtórowało.
Ten: No, dobrze. Powiedzmy, można się zgodzić na te płaszczyzny kierunkowe. Ale po co
jest ten system płaszczyzn, i to kolorowych?
Ów: Dla kilku naraz rzeczy. Przede wszystkim do regulacji światła.
Ten: Jak to?
115 Lampy Idell Christiana Della produkowała fabryka Gebr. Kaiser & Co. od początku lat 30.
116 Praesens, 1930, nr 2, s. 63.
117 Zaprojektowana przez Mallet-Stevensa willa rodziny Noailles - kolekcjonerów i promotorów sztuki awangardowej,
zrealizowana w Hyeres we Francji (1923-1927) „zagrała" w filmie Man Raya Les Mysteres du Chateau du De (1929).
118 Współcześnie przestrzeń domu Bohdana Lacherta stała się tematem filmu The House of One's Own niemieckiej
artystki Susanne Burner, rezydentki A-I-R Laboratory (Artists in Residence Laboratory) w warszawskim Centrum Sztu-
ki Współczesnej (X - XII 2011); koordynacja projektu Anna Ptak z Centrum Sztuki Współczesnej, współpraca: Hanna
Faryna-Paszkiewicz.