DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Henneberg, Wilhelm Karol: Kościół św. Idziego w Inowłodzu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37718#0010
2
W. K. HENNEBERG
(2)
Wzgórze to, łącząc się
płasko z zapleczem tej wyży-
ny, od strony południowej jest
niemal zupełnie strome. Ściana
wzgórza od strony Pilicy na-
turalnie umocniona wystający-
mi pokładami skalistych złoży
osadowych piaskowca, koloru
szaro-żółto-brunatnego, w niż-
szych warstwach niezwykle
twardego oraz szarego piasko-
wca — przysypana brunatną
żelazistą czerwienią ziemi —
stanowi monumentalną pod-
stawę dla zbudowanego na jego szczycie małego kościółka. Sylweta tej budowli
wraz z wzgórzem znad rzeki lub zza Pilicy, z drogi wiodącej z Opoczna,
ma urok niezwykły.
Jedyna stroma droga, która wprowadza na wzgórze, łączy je poprzez szosę
(Rawa Mazowiecka—Opoczno) z dawnym miastem — dziś skromną, zniszczoną
dotkliwie w czasie ostatniej wojny osadą charakteru małomiasteczkowego.
W stronie południowo-zachodniej miasteczka w odległości około 800 metrów
od wzgórza widnieją ruiny zamku gotyckiego oraz kościół parafialny o założe-
niu gotyckim z 1520 roku.
Materiały do dziejów kościółka inowłodzkiego w dzisiejszym stanie badań
przedstawiają się ubogo. Materiały te stanowią: 1. opis dziekański kościółka
z dn. 18 maja 1796 r., z okresu, gdy kościół staje się nieużywany z powodu zaję-
cia go przez wojska pruskie na magazyn Ł), 2. referat prof. Łuszczkiewicza
z r. 1898 2). 3. opis Inowłodza ks. L. Łomińskiego3), 4. praca historyczna
ks. dra Morawińskiego o kościółku p. w. św. Idziego4), 5. fotografie ruin,
sporządzone około r. 1880 5).
Opis z 1796 stwierdza, że ,,kościół ten Świętego Idziego na Gurze za mia-
stem po nad rzeką Pilicą będący, ma położenie swoje ku pułnocy. Jest cały
murowany, niewielkiej obszerności po staroświecku, z małemi trzema oknami
stawiony. Zakrystią niewielką podobnież mający. Jest teraz ad praesens koś-
ciołem filialnym przy którym to jest obszerny cmentarz ab antiąuo ku złożeniu
ciał zmarłych... obok Rezydencja i Gumna tudzież zabudowania folwarku...
x) Oryginał w posiadaniu probostwa inowłodzkiego.
2) SKHS VI s. XCIV—XCV.
3) Spała i jej okolice. Łódź 1930.
4) Rękopis przygotowany do druku pt. „Romański kościół św. Idziego w Inowłodzu".
5) Użyczone przez p. Birenzweiga z Inowłodza.
Ryc. 2. Stytuacja kościoła. Skala 1 : 1000.
W. K. HENNEBERG
(2)
Wzgórze to, łącząc się
płasko z zapleczem tej wyży-
ny, od strony południowej jest
niemal zupełnie strome. Ściana
wzgórza od strony Pilicy na-
turalnie umocniona wystający-
mi pokładami skalistych złoży
osadowych piaskowca, koloru
szaro-żółto-brunatnego, w niż-
szych warstwach niezwykle
twardego oraz szarego piasko-
wca — przysypana brunatną
żelazistą czerwienią ziemi —
stanowi monumentalną pod-
stawę dla zbudowanego na jego szczycie małego kościółka. Sylweta tej budowli
wraz z wzgórzem znad rzeki lub zza Pilicy, z drogi wiodącej z Opoczna,
ma urok niezwykły.
Jedyna stroma droga, która wprowadza na wzgórze, łączy je poprzez szosę
(Rawa Mazowiecka—Opoczno) z dawnym miastem — dziś skromną, zniszczoną
dotkliwie w czasie ostatniej wojny osadą charakteru małomiasteczkowego.
W stronie południowo-zachodniej miasteczka w odległości około 800 metrów
od wzgórza widnieją ruiny zamku gotyckiego oraz kościół parafialny o założe-
niu gotyckim z 1520 roku.
Materiały do dziejów kościółka inowłodzkiego w dzisiejszym stanie badań
przedstawiają się ubogo. Materiały te stanowią: 1. opis dziekański kościółka
z dn. 18 maja 1796 r., z okresu, gdy kościół staje się nieużywany z powodu zaję-
cia go przez wojska pruskie na magazyn Ł), 2. referat prof. Łuszczkiewicza
z r. 1898 2). 3. opis Inowłodza ks. L. Łomińskiego3), 4. praca historyczna
ks. dra Morawińskiego o kościółku p. w. św. Idziego4), 5. fotografie ruin,
sporządzone około r. 1880 5).
Opis z 1796 stwierdza, że ,,kościół ten Świętego Idziego na Gurze za mia-
stem po nad rzeką Pilicą będący, ma położenie swoje ku pułnocy. Jest cały
murowany, niewielkiej obszerności po staroświecku, z małemi trzema oknami
stawiony. Zakrystią niewielką podobnież mający. Jest teraz ad praesens koś-
ciołem filialnym przy którym to jest obszerny cmentarz ab antiąuo ku złożeniu
ciał zmarłych... obok Rezydencja i Gumna tudzież zabudowania folwarku...
x) Oryginał w posiadaniu probostwa inowłodzkiego.
2) SKHS VI s. XCIV—XCV.
3) Spała i jej okolice. Łódź 1930.
4) Rękopis przygotowany do druku pt. „Romański kościół św. Idziego w Inowłodzu".
5) Użyczone przez p. Birenzweiga z Inowłodza.
Ryc. 2. Stytuacja kościoła. Skala 1 : 1000.