DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Pasternak, Jaroslav: Katedra Halicka w Kryłosie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37718#0066
58
J. PASTERNAK
(2)
Halicza nad Dniestrem i że katedrą w niej była dzisiejsza cerkiew parafialna
w Haliczu, podług drugiej teorii (prof. Szaraniewicza)4) obwarowania dawnego
Halicza wznosiły się na prawym brzegiem Łomnicy, niedaleko jej ujścia do
Dniestru, a władyka halicki miał swą rezydencję przy cerkwi św. Pantelemona,
dzisiejszym kościele św. Stanisława obok Halicza, trzecia wreszcie i najmłodsza
teoria (dr Czołowski2), a za nim dr Pełeński) 3) uznała dzisiejszą wieś Kryłoś,
położona 6 km na południe od Halicza, za miejsce dawnej stolicy państwa
halicko-wołyńskiego.
Rozstrzygnąć definitywnie ten spór,
głównie historyczny, mogły tylko badania
archeologiczne. Zapoczątkował je też I.
Szaraniewicz, profesor historii uniwersytetu
lwowskiego, przy pomocy ks. L. Ławre-
ckiego z sąsiadującej z Kryłosem Załukwi
już w r. 1882 i w przeciągu trzech lat
(1882-—1884) zdołał odkryć na polach Za-
łukwi i Kryłosu fundamenty pięciu cerkwi
średniowiecznych i tak z w. ,, poligonu" 4),
ale nie było między nimi poszukiwanej
katedry.
Wówczas przypominając źródła histo-
ryczne wystąpił dr A. Czołowski z te-
orią, że stary Halicz był w dzisiejszym
Kry łosie i dla poparcia jej przeprowa-
dził w 1890 r. badania terenowe w obecności prof. I. Szaraniewicza koło
dzisiejszej cerkwi parafialnej w Kryłosie. W przypuszczeniu, że cerkiew ta
stoi na fundamentach starej katedry lub że fundamenty katedry jako
większej otaczają wokoło dzisiejszą cerkiew, odsłonił on fundamenty tej cerkwi
aż do spodu, kopał rowy w promieniach od niej, badał wnętrze cerkwi pod
podłogą i w rezultacie doszedł do wniosku, że poszukiwana przez niego dawna
katedra nie stała nigdy ani w tym samym miejscu, ani w najbliższym
sąsiedztwie, tylko, według wszelkiego prawdopodobieństwa, nieco niżej
opodal, w ogrodzie metropolitalnym, gdzie doraźne poszukiwania natrafiły na
pokład jakichś fundamentów 5).
b Trzy opisy Halicza, Lwów 1883, 92.
2) O położeniu starego Halicza, Lwów 1890.
3) Halicz w dziejach sztuki średniowiecznej, Kraków 1914.
4) J. SZARANIEWICZ: O rezultatach poszukiwań archeologicznych w okolicy Halicza,
1886.
5) Teka konserwatorska Galicji Wsch., Lwów 1892, 155—157.
J. PASTERNAK
(2)
Halicza nad Dniestrem i że katedrą w niej była dzisiejsza cerkiew parafialna
w Haliczu, podług drugiej teorii (prof. Szaraniewicza)4) obwarowania dawnego
Halicza wznosiły się na prawym brzegiem Łomnicy, niedaleko jej ujścia do
Dniestru, a władyka halicki miał swą rezydencję przy cerkwi św. Pantelemona,
dzisiejszym kościele św. Stanisława obok Halicza, trzecia wreszcie i najmłodsza
teoria (dr Czołowski2), a za nim dr Pełeński) 3) uznała dzisiejszą wieś Kryłoś,
położona 6 km na południe od Halicza, za miejsce dawnej stolicy państwa
halicko-wołyńskiego.
Rozstrzygnąć definitywnie ten spór,
głównie historyczny, mogły tylko badania
archeologiczne. Zapoczątkował je też I.
Szaraniewicz, profesor historii uniwersytetu
lwowskiego, przy pomocy ks. L. Ławre-
ckiego z sąsiadującej z Kryłosem Załukwi
już w r. 1882 i w przeciągu trzech lat
(1882-—1884) zdołał odkryć na polach Za-
łukwi i Kryłosu fundamenty pięciu cerkwi
średniowiecznych i tak z w. ,, poligonu" 4),
ale nie było między nimi poszukiwanej
katedry.
Wówczas przypominając źródła histo-
ryczne wystąpił dr A. Czołowski z te-
orią, że stary Halicz był w dzisiejszym
Kry łosie i dla poparcia jej przeprowa-
dził w 1890 r. badania terenowe w obecności prof. I. Szaraniewicza koło
dzisiejszej cerkwi parafialnej w Kryłosie. W przypuszczeniu, że cerkiew ta
stoi na fundamentach starej katedry lub że fundamenty katedry jako
większej otaczają wokoło dzisiejszą cerkiew, odsłonił on fundamenty tej cerkwi
aż do spodu, kopał rowy w promieniach od niej, badał wnętrze cerkwi pod
podłogą i w rezultacie doszedł do wniosku, że poszukiwana przez niego dawna
katedra nie stała nigdy ani w tym samym miejscu, ani w najbliższym
sąsiedztwie, tylko, według wszelkiego prawdopodobieństwa, nieco niżej
opodal, w ogrodzie metropolitalnym, gdzie doraźne poszukiwania natrafiły na
pokład jakichś fundamentów 5).
b Trzy opisy Halicza, Lwów 1883, 92.
2) O położeniu starego Halicza, Lwów 1890.
3) Halicz w dziejach sztuki średniowiecznej, Kraków 1914.
4) J. SZARANIEWICZ: O rezultatach poszukiwań archeologicznych w okolicy Halicza,
1886.
5) Teka konserwatorska Galicji Wsch., Lwów 1892, 155—157.