DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Karczewski, Antoni J. M.: W sprawie regulacji placu Krasińskich w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37718#0086
78
A. I. M. KARCZEWSKI
(7)
Ryc. 51. Plac Krasińskich w poł. XIX w.
zawarty, a do aktu dołączono wzmiankowany plan regulacji placu i projekt fasady,
podpisany przez budowniczego Henryka Marconiego. Opracowano tylko
jeden bok placu i ograniczył się do zaprojektowania fasady, jaka miała stanąć
na gruncie stanowiącym jeszcze własność rządową; nie wykluczone, iż szczegó-
łowy projekt przeciwległej strony placu miał być opraconawy dopiero po wy-
kupieniu nieruchomości, na których znajdowały się przeznaczone do zburzenia
budynki. Ponieważ do wykupu wszystkich nieruchomości w ogóle nie doszło
gdyż właściciele żądali zbyt wygórowanego odszkodowania1), przeto szczegó-
łowy projekt ukształtowania wschodniej części przedsoborowego placu mógł
w ogóle nie być wykonany. Ostatecznie wywłaszczono w drodze postępowania
przymusowego część nieruchomości nr hip. 548, a znajdujące się tam zabu-
dowania (m. in. odwach) zburzono w r. 1843.
Badeni uczynił zadość przyjętemu na siebie obowiązkowi zbudowania
fasady według projektu rządowego, a w wyniku Plac Krasińskich uzyskał nową
monumentalną fasadę, której estetyczne oddziaływanie można ocenić na pod-
stawie ryciny Polkowskiego (ryc. 50) i współczesnej litografii z pierwszej połowy
XIX w. (ryc. 51). Polkowski przedstawia plac w czasie jarmarku na wełnę,
której składy znajdowały się w gmachu byłego Teatru Narodowego; na placu
ustawiano wówczas według projektu budowniczego A. Kropiwnickiego (rys. 39),
tymczasowe lady i wagi. To rozstawienie zasługuje na uwagę ze względu na
podkreślenie walorów właściwego dziedzińca pałacowego.
W końcu XIX stulecia zburzono gmach Teatru Narodowego, a na jego
miejscu i na miejscu pałacu należącego ongi do ks. Józefa Poniatowskiego,
powstała wielkomiejska czynszowa kamienica2). Rozmiarami bryły kamienica
ta wyraźnie współzawodniczy z pałacem Rzeczypospolitej, pretensjonalną zaś
a małowartościową architekturą fasady przyczynia się niewątpliwie do obniżenia
plastycznych walorów Placu Krasińskich.
W końcu ubiegłego stulecia zniwelowano poziom placu i urządzono na
nim skwer (ryc. 45) obsadzony piennymi drzewami; kształt skweru zamaskował
640
b Archiwum Akt Dawnych, plany xx\T1N-78 ' mar§^nesi^e rYsunku zamieszczono
następującą uwagę: ,,Plusiers batiments ont etć marąuće sur ce plan en couleur jeaune par la raison
que leur demolition avait ete proposśe pour decouurir la Cathśdrale Greco-Russe. — Toutefois
ce projet n’a pas pour le moment en de suitę a cause du prix trop ślćvć, exigć par les proprietaires".
2) Od PI. Krasińskich dom ten został oznaczony nr 6, 8, io; od strony zaś ul. Nowiniar-
skiej: i, 3, 5.
A. I. M. KARCZEWSKI
(7)
Ryc. 51. Plac Krasińskich w poł. XIX w.
zawarty, a do aktu dołączono wzmiankowany plan regulacji placu i projekt fasady,
podpisany przez budowniczego Henryka Marconiego. Opracowano tylko
jeden bok placu i ograniczył się do zaprojektowania fasady, jaka miała stanąć
na gruncie stanowiącym jeszcze własność rządową; nie wykluczone, iż szczegó-
łowy projekt przeciwległej strony placu miał być opraconawy dopiero po wy-
kupieniu nieruchomości, na których znajdowały się przeznaczone do zburzenia
budynki. Ponieważ do wykupu wszystkich nieruchomości w ogóle nie doszło
gdyż właściciele żądali zbyt wygórowanego odszkodowania1), przeto szczegó-
łowy projekt ukształtowania wschodniej części przedsoborowego placu mógł
w ogóle nie być wykonany. Ostatecznie wywłaszczono w drodze postępowania
przymusowego część nieruchomości nr hip. 548, a znajdujące się tam zabu-
dowania (m. in. odwach) zburzono w r. 1843.
Badeni uczynił zadość przyjętemu na siebie obowiązkowi zbudowania
fasady według projektu rządowego, a w wyniku Plac Krasińskich uzyskał nową
monumentalną fasadę, której estetyczne oddziaływanie można ocenić na pod-
stawie ryciny Polkowskiego (ryc. 50) i współczesnej litografii z pierwszej połowy
XIX w. (ryc. 51). Polkowski przedstawia plac w czasie jarmarku na wełnę,
której składy znajdowały się w gmachu byłego Teatru Narodowego; na placu
ustawiano wówczas według projektu budowniczego A. Kropiwnickiego (rys. 39),
tymczasowe lady i wagi. To rozstawienie zasługuje na uwagę ze względu na
podkreślenie walorów właściwego dziedzińca pałacowego.
W końcu XIX stulecia zburzono gmach Teatru Narodowego, a na jego
miejscu i na miejscu pałacu należącego ongi do ks. Józefa Poniatowskiego,
powstała wielkomiejska czynszowa kamienica2). Rozmiarami bryły kamienica
ta wyraźnie współzawodniczy z pałacem Rzeczypospolitej, pretensjonalną zaś
a małowartościową architekturą fasady przyczynia się niewątpliwie do obniżenia
plastycznych walorów Placu Krasińskich.
W końcu ubiegłego stulecia zniwelowano poziom placu i urządzono na
nim skwer (ryc. 45) obsadzony piennymi drzewami; kształt skweru zamaskował
640
b Archiwum Akt Dawnych, plany xx\T1N-78 ' mar§^nesi^e rYsunku zamieszczono
następującą uwagę: ,,Plusiers batiments ont etć marąuće sur ce plan en couleur jeaune par la raison
que leur demolition avait ete proposśe pour decouurir la Cathśdrale Greco-Russe. — Toutefois
ce projet n’a pas pour le moment en de suitę a cause du prix trop ślćvć, exigć par les proprietaires".
2) Od PI. Krasińskich dom ten został oznaczony nr 6, 8, io; od strony zaś ul. Nowiniar-
skiej: i, 3, 5.