Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (6.1938)

(II)

GRODNO

129


Fot. J. Jodkowski
Ryc. 61. Cegły teremu ze znakami.
i niespodzianie mury bizantyńskie części teremu (mieszkalnej części książęcego
zamku — ryc. 60) oraz mury ruin znacznych rozmiarów świątyni chrześci-
jańskiej (cerkwi), również bizantyńskie, pochodzące z XI — XIII w. (ryc. 62)* 1)
z czasów udzielnego księstwa warego-ruskiego, a na nich znów, na kopcu
powstałym z gruzów świątyni dolnej oraz z usypanych umyślnie głazów eratycz-
nych — mury ruin późniejszej już znacznie i znacznie mniejszej kaplicy zam-

h Cerkiew była trzynawowa z lizenami przy ścianach i ośmiokątnymi filarami we środku
o trzech absydach, z których główna jest zakreślona bardzo spłaszczonym łukiem eliptycznym
i słabo występuje na zewnątrz, zaś boczne, wyrobione w grubości ściany szczytowej, były raczej
małymi, spłaszczonymi, również łukiem zakreślonymi nyżami. Mury, o typowej technice bi-
zantyńskiej z zaprawą z domieszką cegły mielonej, są z cienkich cegieł (płytek) z fugami tej samej
grubości co i cegły. W spodzie ścian od strony zewnętrznej są powprawiane wielkie głazy gra-
nitowe, polerowane. Szereg takich głazów leży na ziemi przy ściankach; głazy te są wszystkie
odwrócone gładzoną powierzchnią ku górze, co świadczy iż były tu poustawiane (już przez
Litwinów) celowo. Charakter tych murów bizantyńskich (ryc. 62) jest zupełnie taki sam,
jak w cerkiewce na Kołoży (ryc. 63), a w murach teremu znajdują się tak samo liczne jak tam
cegły z różnorodnymi znakami (gmerkami ? ryc. 61).
Długość cerkwi (odkopanej dopiero częściowo) wynosi z murami, bez absydy, ok. 17 m.,
szerokość ok. 11,75 m- Największa wysokość odkopanych murów nie przekracza 3 m. Poziom
posadzki leży na głębokości 6,50 od obecnego poziomu dziedzińca zamkowego.