DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Ionescu, Grigore: L' Architecture moldave aux temps d'Etienne le Grand
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37718#0168
158
GRIGORE IONESCU
(i 6)
Najstarsze zachowane budownictwo rumuńskie ma charakter kościelny.
Potrzebom liturgicznym obrządku bizantyńskiego odpowiadał tradycyjny bizan-
tyński plan cerkwi z podziałem na pronaos, naos i oddzielony odeń ikonostasem
ołtarz. Ze sztuki bizantyńskiej przejęto też zasady konstrukcji kopuły; z świeckimi
wpływami kulturalnymi przejęto zarazem wiele z architektury zachodniej. Naj-
dawniejszy zabytek budownictwa rumuńskiego sięgający chwili powstania
państwa mołdawskiego (połowa XIV w.) posiada elementy sztuki bizantyńskiej,
romańskiej i gotyckiej. Liczniejszy zespół zabytków pochodzi dopiero z czasów
Stefana Wielkiego (1457—1504), który w drugiej połowie panowania od r. 1484
rozpoczął szeroką działalność budowniczą fundując liczne cerkwie i klasztory.
Najważniejszym zabytkiem tych czasów jest cerkiew św. Jerzego w Harlau
(ryc. 78) z bogatą dekoracją architektoniczną i fryzami barwnych krążków fajan-
sowych. Dziełem największym jest cerkiew klasztorna w Neamt o planie
(ryc. 82, 84) wydłużonym przez dobudowanie zamkniętego exonartex oraz
,,grobnicy“ między naos i pronaos.
Cerkwie wzniesione w ostatnich latach rządów Stefana są przeważnie małe:
z nich najwybitniejsza jest cerkiew w Arbore (ryc. 70), z głęboką niszą w szczycie
przeznaczoną na dzwonnicę. Świątynię tę później pokryto zzewnątrz freskami.
Architekturę mołdawską przełomu XV i XVI w. cechują silne zapożyczenia
gotyckie, dotyczą one zarówno elementów architektonicznych jak i konstruk-
cyjnych przy zachowaniu tradycyjnego planu bizantyńskiego. Z gotyku wzięto
stosowanie skarp zewnętrznych, wreszcie dekoracją: profile cokołów, gzymsów,
skarp, żebra skarp, portale i okładziny okienne i co więcej, obcy sztuce bi-
zantyńskiej wertykalizm całej budowli.
To organiczne i harmonijne stopienie obcych sobie pierwiastków stwo-
rzyło architekturę nową, sztukę mołdawską — to jest styl Stefana Wielkiego.
Fig. 84. L’egiise de Neamt: disąues emailles.
GRIGORE IONESCU
(i 6)
Najstarsze zachowane budownictwo rumuńskie ma charakter kościelny.
Potrzebom liturgicznym obrządku bizantyńskiego odpowiadał tradycyjny bizan-
tyński plan cerkwi z podziałem na pronaos, naos i oddzielony odeń ikonostasem
ołtarz. Ze sztuki bizantyńskiej przejęto też zasady konstrukcji kopuły; z świeckimi
wpływami kulturalnymi przejęto zarazem wiele z architektury zachodniej. Naj-
dawniejszy zabytek budownictwa rumuńskiego sięgający chwili powstania
państwa mołdawskiego (połowa XIV w.) posiada elementy sztuki bizantyńskiej,
romańskiej i gotyckiej. Liczniejszy zespół zabytków pochodzi dopiero z czasów
Stefana Wielkiego (1457—1504), który w drugiej połowie panowania od r. 1484
rozpoczął szeroką działalność budowniczą fundując liczne cerkwie i klasztory.
Najważniejszym zabytkiem tych czasów jest cerkiew św. Jerzego w Harlau
(ryc. 78) z bogatą dekoracją architektoniczną i fryzami barwnych krążków fajan-
sowych. Dziełem największym jest cerkiew klasztorna w Neamt o planie
(ryc. 82, 84) wydłużonym przez dobudowanie zamkniętego exonartex oraz
,,grobnicy“ między naos i pronaos.
Cerkwie wzniesione w ostatnich latach rządów Stefana są przeważnie małe:
z nich najwybitniejsza jest cerkiew w Arbore (ryc. 70), z głęboką niszą w szczycie
przeznaczoną na dzwonnicę. Świątynię tę później pokryto zzewnątrz freskami.
Architekturę mołdawską przełomu XV i XVI w. cechują silne zapożyczenia
gotyckie, dotyczą one zarówno elementów architektonicznych jak i konstruk-
cyjnych przy zachowaniu tradycyjnego planu bizantyńskiego. Z gotyku wzięto
stosowanie skarp zewnętrznych, wreszcie dekoracją: profile cokołów, gzymsów,
skarp, żebra skarp, portale i okładziny okienne i co więcej, obcy sztuce bi-
zantyńskiej wertykalizm całej budowli.
To organiczne i harmonijne stopienie obcych sobie pierwiastków stwo-
rzyło architekturę nową, sztukę mołdawską — to jest styl Stefana Wielkiego.
Fig. 84. L’egiise de Neamt: disąues emailles.