Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (6.1938)

178

JAN GLINKA

(2)



które po zbadaniu mogą się okazać
pozostałością budowli Chodkiewi-
czów z XV czy XVI w., bądź też
spadkobiercy ich z połowy XVII
w., biskupa Mikołaja StefanaPaca,
który chętnie przebywał w Cho-
roszczy1). Odrzucić należy przy-
puszczenie by woda oblewa-
jąca główny budynek pałacowy
była pozostałością dawnych forty-
fikacyj, gdyż utrzymanie poziomu
jej wymagało stałego spiętrzania
pobliskiej rzeki, która w razie oblę-
żenia znalazłaby się we władzy
przeciwnika; wyspa nie posiada
nasypu i powierzchnią swoją rów-
na się z terenem przyległym. Roz-
planowanie wnętrz pałacowych
i otoczenia wskazuje na nieskrę-
powane utworzenie rezydencji
osiemnastowiecznej.
Pałac miał postać zespołu
siedmiu malowniczo zgrupowa-
nych budynków 2) (ryc. ioi), z któ-
rych pierwsze dwa były parterowe,
a pozostałe o piętro wyższe —
wszystkie pokryte dachówką.
Układ ich odpowiadał francus-
kiemu założeniu rezydencji z dzie-
dzińcem okolonym pawilonami,
jednak przebijała w nim osnowa
typowej polskiej siedziby wiejskiej z podwórzem gospodarczym i dworem
w głębi. Trzy pary budynków pałacowych stały naprzeciw siebie, prowadząc
od bramy do budowli pojedynczej, ostatniej z kolei. Dwie pierwsze pary wy-

Glówny budynek pałacowy:
Ryc. 102. Fasada od dziedzińca.
Ryc. 103. Rzut poziomy parteru.
Gabinet Ryc. U. J. P. 187/151 i 187/150.

x) Arch. kościelne w Choroszczy, kronika dominikańska.
J. WOLFF, Pacowie, Petersburg 1885.
KS. PRZYAŁGOWSKI, Żywoty biskupów wileńskich, t. III.
2) Arch. Główne Akt Dawnych w Warszawie, akta pódl. 8904, inwentarz majątku J. Kh
Branickiego, oblatowany w grodzie brańskim 20. X. 1772, 238—262 v.