Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (6.1938)

242

JAROSŁAW WOJCIECHOWSKI

(38)



razem wysokości 0,23 m —
niewątpliwy gzyms główny
attyki (podgrzebieniowy),
a prócz tego odpowiada-
jące tym cegłom wielkością
i profilem dwa kamienie,
będące szczątkami pierwot-
nych gzymsów attykowych,
tak jak wymienione cegły
wraz z kulą ze sztucznego
kamienia są pozostałościami
tychże gzymsów z czasów
późniejszej naprawy — może
z czasów odbudowy Paca,
bardzo jest bowiem możli-
we, że Pac, odbudowywu-
jąc zamek Batorego, kon-
cepcję dachów attykowych
powtórzył.
Nie może ulegać wąt-
pliwości że cegły profilo-
wane, wielkich wymiarów
oraz wielkie cegły tzw. pla-
tówki pochodzą z czasów
budowy Batorego. Miały
one wielkie zastosowanie w architekturze renesansu. Np. do budowy attyki
ratusza sandomierskiego użyto ciegieł trojakiego rodzaju: najprzód cegły zwy-
kłego formatu, służące do budowy ścian, następnie cegły znacznie większych
rozmiarów, modelowane, o profilu, złożonym z listwy i ćwierćwałka, lub listwy
i żłobka; prócz tego na samym szczycie koronki (grzebienia) użyte jest naczynie
ogromne, gliniane, ubrane uszami w kształcie smoków, a powtarzają się rodzaje
szyszek glinianych przy spotkaniu się esów ślimacznicy. Podobne cegły użyto
także i do budowy attyki Sukiennic krakowskich.* 1) Pod r. 1557, a zatem w chwili
gdy się Sukiennice przebudowują po pożarze, zapisano w rachunkach miejskich,
że dn. 21 sierpnia wypłacono garncarzowi 4 grzywny za wyrobione z gliny kule
i szyszki umieszczone na wierzchołku postrzygalni (pannitondii) oraz dwie
grzywny za wielkie i pełne szyszki przeznaczone na wierzchołki przyszłych bu-
dynków (ratusza). Pod tą samą datą, śród dochodów jest też ważna wzmianka
o tym, że wypalono wtedy kilkadziesiąt tysięcy cegieł nowego, nieużywanego
dotąd formatu: 18900 sztuk większych cegieł zwanych ,,kamsampsowymi“

Ryc. 160.

Odtworzenie okna I piętra.
Skala 1 : 50.

b F. PIEKOSIŃSKI, Prawa, przywileje i statuta m. Krakowa, t. I.