DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Wojciechowski, Jaroslaw: Zamek Batorego w Grodnie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37718#0271
(57)
GRODNO
261
murowana z cegły Batorowej była celowo zastosowaną podporą dla wzmocnienia
słabego pod względem konstrukcyjnym miejsca zetknięcia się dwóch murów:
starego gotyckiego z nowym renesansowym *).
Ważnym też szczegółem było wykrycie na piętrze w tej partii murów zam-
kowych krytego przejścia zewnętrznego z pokoju narożnego do sieni, po którym
to przejściu pozostały jako ślad drzwiczki (1,20 X 2,50 m), obecnie odkute,
tuż przy załamaniu muru dawnej baszty umieszczone w ścianie bocznej (w po-
bliżu okna), z zachowanym progiem i częścią posadzki ceglanej, a prócz tego
wyraźny ślad sklepienia ze skośnym układem cegieł ku murom baszty u spodu
drzwiczek, sklepienia, stanowiącego niegdyś podest tego przejścia, nad drzwiczka-
mi zaś ślad (trzy cegły) sklepionka, którym to przejście było przekryte. Rzecz cie-
kawa, że przejście to było powtórzeniem podobnego przejścia gotyckiego (z baszty
do klatki schodowej okrągłej na mur obwodowy), czego zupełnie wyraźny i do-
kładny ślad pozostał w tym miejscu w dolnej części obecnych murów piętra.
Przez analogię z tym przejściem, stanowiącym rodzaj małego wykusza,
przyjąć można, że podobne przejście istniało też i w pokoju narożnym przy bra-
mie. Wiodło ono na otwarty ganek drewniany, który biegł na murze średniowiecz-
nym i był od strony wjazdu ukryty za attyką, z okienkami-strzelnicami. Ten ga-
nek drewniany łączył się z krytym gankiem murowanym, biegnącym ku bramie,
tworząc w ten sposób całość ważnego, a pomysłowo założonego węzła komuni-
kacyjnego. W ganku tym mieścić się musiało początkowo mieszkanie jednego
z odźwiernych, wymienione później jako , ,komnatka“. Wynika ten cały układ
zarówno z opisu z r. 1653, jak i ze szczegółu gotyckiego muru, nie tylko znajdu-
jącego się jeszcze w tym miejscu jako założenie, ale śladem swym na ścianie bocz-
nej zamku (na ścianie Batorowej) świadczącego o tym, że był on z tą ścianą
związany i że szedł do znacznej wysokości, tworząc naturalne a konieczne za-
mknięcie — nie tylko architektoniczne, ale przede wszystkim obronne. Miejsce
zakreślone tym murem pomiędzy bokiem zamku i bokiem bramy, a połą-
czone z podwórzem za pomocą arkady, na której biegł przerzucony murowany
ganek, tworzyło rodzaj małego dziedzińczyka i mogło być szczególnie dobrze
przystosowane do celów obrony, jeśli wyobrazimy sobie tu istnienie skiero-
wanych na most strzelnic dolnych, które łącznie ze strzelnicami ganku dawały
dwa piętra obstrzału.
Wygląd wnętrz parteru Batorowego zamku, stosownie do ich przeznaczenia
na poły wojskowego, na poły magazynowego, był surowy. Gładkie tynki na
ścianach i sklepieniach; cegłą wykładane posadzki; drzwi przeważnie dębowe,
niektóre żelazne, malowane na czarno lub zielono; tu i ówdzie piec lub komin
dla rozkładania ognia — to wszystko.
b O umacnianiu obwodowych murów gotyckich przez Batorego świadczą i inne skarpy,
odkopane na linii tych murów od strony Horodniczanki, a także partia murów od strony Niemna
przy bramie.
Biuletyn nr. 3
18
GRODNO
261
murowana z cegły Batorowej była celowo zastosowaną podporą dla wzmocnienia
słabego pod względem konstrukcyjnym miejsca zetknięcia się dwóch murów:
starego gotyckiego z nowym renesansowym *).
Ważnym też szczegółem było wykrycie na piętrze w tej partii murów zam-
kowych krytego przejścia zewnętrznego z pokoju narożnego do sieni, po którym
to przejściu pozostały jako ślad drzwiczki (1,20 X 2,50 m), obecnie odkute,
tuż przy załamaniu muru dawnej baszty umieszczone w ścianie bocznej (w po-
bliżu okna), z zachowanym progiem i częścią posadzki ceglanej, a prócz tego
wyraźny ślad sklepienia ze skośnym układem cegieł ku murom baszty u spodu
drzwiczek, sklepienia, stanowiącego niegdyś podest tego przejścia, nad drzwiczka-
mi zaś ślad (trzy cegły) sklepionka, którym to przejście było przekryte. Rzecz cie-
kawa, że przejście to było powtórzeniem podobnego przejścia gotyckiego (z baszty
do klatki schodowej okrągłej na mur obwodowy), czego zupełnie wyraźny i do-
kładny ślad pozostał w tym miejscu w dolnej części obecnych murów piętra.
Przez analogię z tym przejściem, stanowiącym rodzaj małego wykusza,
przyjąć można, że podobne przejście istniało też i w pokoju narożnym przy bra-
mie. Wiodło ono na otwarty ganek drewniany, który biegł na murze średniowiecz-
nym i był od strony wjazdu ukryty za attyką, z okienkami-strzelnicami. Ten ga-
nek drewniany łączył się z krytym gankiem murowanym, biegnącym ku bramie,
tworząc w ten sposób całość ważnego, a pomysłowo założonego węzła komuni-
kacyjnego. W ganku tym mieścić się musiało początkowo mieszkanie jednego
z odźwiernych, wymienione później jako , ,komnatka“. Wynika ten cały układ
zarówno z opisu z r. 1653, jak i ze szczegółu gotyckiego muru, nie tylko znajdu-
jącego się jeszcze w tym miejscu jako założenie, ale śladem swym na ścianie bocz-
nej zamku (na ścianie Batorowej) świadczącego o tym, że był on z tą ścianą
związany i że szedł do znacznej wysokości, tworząc naturalne a konieczne za-
mknięcie — nie tylko architektoniczne, ale przede wszystkim obronne. Miejsce
zakreślone tym murem pomiędzy bokiem zamku i bokiem bramy, a połą-
czone z podwórzem za pomocą arkady, na której biegł przerzucony murowany
ganek, tworzyło rodzaj małego dziedzińczyka i mogło być szczególnie dobrze
przystosowane do celów obrony, jeśli wyobrazimy sobie tu istnienie skiero-
wanych na most strzelnic dolnych, które łącznie ze strzelnicami ganku dawały
dwa piętra obstrzału.
Wygląd wnętrz parteru Batorowego zamku, stosownie do ich przeznaczenia
na poły wojskowego, na poły magazynowego, był surowy. Gładkie tynki na
ścianach i sklepieniach; cegłą wykładane posadzki; drzwi przeważnie dębowe,
niektóre żelazne, malowane na czarno lub zielono; tu i ówdzie piec lub komin
dla rozkładania ognia — to wszystko.
b O umacnianiu obwodowych murów gotyckich przez Batorego świadczą i inne skarpy,
odkopane na linii tych murów od strony Horodniczanki, a także partia murów od strony Niemna
przy bramie.
Biuletyn nr. 3
18