Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (6.1938)

(2)

PODBOŁOCIE

321

Ryc. 202. Chałupa
Kazimierza
Sosnowskiego.
Fot. W. Michejda


Sień i komory otaczają izbę mieszkalną, która w ten sposób posiada tylko
jedną ścianę zewnętrzną — południową, od podwórza. Drzwi do komory
szczytowej znajdują się pod głębokim przyłapem, obok okna izby, wycho-
dzącego na ulicę. Charakterystyczny dla Podbołocia przyłap opiera się na
następującej konstrukcji: górne płazy szczytowej ściany komory przedłużano
aż do lica ściany wzdłużnej budynku; na tak powstałym rysiu i na ścianie
izby mieszkalnej leży płatewka, będąca przedłużeniem oczepu równoległego
do kalenicy.
Wszystkie elementy planu są zgrupowane pod wspólnym dachem.
Stare dachy w Podbołociu są brogowe, kluczynowe na sochach. Ludność
miejscowa twierdzi, że dawniej, gdy chałupa była pozbawiona komory przy
ścianie szczytowej, dawano dachy przyczółkowe. Materiały pomiarowe nie
potwierdzają jednak tego; bowiem zanotowana w Podbołociu stara chałupa nie
posiadająca komory szczytowej jest nakryta dachem brogowym. W konstrukcji
dachu dawnego typu (rys. 205 i 206) używane są kluczyny: a) uszkowe, b) ha-
kowate, wiszące przy pomocy wbitych w nie kołków1) oraz c) szczytowe, przy-
bite do kluczyn uszkowych.
Kluczyny uszkowe, pod wzdłużnymi połaciami dachu, zawieszone są na
ślemieniu; drugim końcem opierają się na ścianach wzdłużnych chałupy. Do
skrajnych kluczyn, tuż obok ślemienia, przybite są dwie równoległe kluczyny (G)
oparte o ścianę szczytową. Każdą parę kluczyn, uszkową i przybitą do niej szczy-
tową, zmocowano dodatkowo krótkim bantem (D). Na bancie zawieszono szereg
kluczyn hakowatych (B), przykrywających naroże budynku.
b MOSZYŃSKI T., Kultura ludowa Słowian, I. Kraków 1929 s. 479.
23*