DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Hornung, Zbigniew: Na marginesie ostatnich badań nad rzeźbą lwowską XVIII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.38698#0143
(3)
RZEŹBA LWOWSKA XVIII W.
133
draperii, w Przemyślu natomiast występuje gładka, syntentyczna maniera,
znajdująca upodobanie w spokojnym ustosunkowywaniu szerokich płaszczyzn.
W końcu dorzucić należy, iż ciężki i niezgrabny układ ciała oraz mało udu-
chowiony wyraz oblicza franciszkańskiej Madonnyx) pozostaje w jaskrawym
kontraście ze sztuką Dominikańskiego Mistrza, który posiadał zdumiewające
poczucie wyrafinowanej elegancji i senzytywnego wdzięku. W obecnym stanie
badań odsunąć więc wypada bezwzględnie Sebastiana Fesingera od autorstwa
rzeźb dominikańskich. Możemy natomiast pozostać przy atrybucji łączącej
powstanie tychże utworów snycerskich z osobą Osińskiego, którego archiwalnie
stwierdzone dzieła wykazują pod względem właściwości morfologicznych naj-
więcej pokrewieństwa ze, wszystkich tego rodzaju prac w Małopolsce Wschodniej,
ze stylem rzeźb dominikańskich. Nie mogąc zaprzeczyć uderzających związków
między personifikacjami augustiańskich zakonów a ołtarzową plastyką zbaraską,
zniewolony był zresztą przyznać dr Mańkowski, że Antoni Osiński , ,był współ-
pracownikiem innych rzeźbiarzy w wykonaniu niektórych figur, szczegółów
draperii szat w rzeźbach pod kopułą kościoła dominikanów we Lwowie..."
wskutek czego twierdzenie o autorstwie Fesingera doznało znacznego osłabienia,,
a nawet straciło niemal zupełnie praktyczną wartość.
Próbując zidentyfikować dalsze utwory Osińskiego, aby zdać sobie sprawę
z całokształtu jego działalności artystycznej, przypisałem mu na podstawie
analizy stylu, rzeźby w kościele parafialnym w Nawarii, z których na pierwszy
plan wybija się szereg alegorycznych postaci niewieścich, oraz wspaniały ołtarz
wielki w sąsiedniej Fłodowicy 2). Utwory te, składające się na wybitnie sobie
pokrewną grupę zabytków, uznał natomiast autor pracy pt. „Lwowska rzeźba,
rokokowa", idąc za wskazówką Antoniewicza, za dzieła Pinzla. Po ogłoszeniu
jednak mojego studium o Osińskim zmienił częściowo powyższy pogląd, stwier-
dzając w końcowym rozdziale swej pracy, że figury kobiece w Nawarii wyszły
bezsprzecznie spod dłuta autora rzeźb bernardyńskich w Zbarażu, w co zresztą
nie daje wątpić uderzające podobieństwo ich do figury św. Róży. W sprawie
zaś plastyki ołtarzowej w Fłodowicy wyraził pogląd, że udział Osińskiego, wyko-
naniu tego wybitnego dzieła uznać należy na wielce prawdopodobny.
Sprawa autorstwa dekoracji skulpturalnej kościoła parafialnego w Fłodo-
wicy jest zbyt doniosła, aby stwierdziwszy ten stan rzeczy, uznać go za wyczer-
pany. Zagadnienie to należy rozpatrzyć możliwie wszechstronnie, aby w gra-
nicach obecnych możliwości naukowych, przy braku kompletnym przekazów
źródłowych, dojść do bardziej pozytywnego ujęcia genezy tego wybitnego
fenomenu.
Gdyby chodziło o bliższe sprecyzowanie danych, przemawiających za
autorstwem Osińskiego, to należałoby powołać się tutaj przede wszystkim na
*) MAŃKOWSKI o. c. ryc. 24.
2) MAŃKOWSKI o. c. ryc. 2.
RZEŹBA LWOWSKA XVIII W.
133
draperii, w Przemyślu natomiast występuje gładka, syntentyczna maniera,
znajdująca upodobanie w spokojnym ustosunkowywaniu szerokich płaszczyzn.
W końcu dorzucić należy, iż ciężki i niezgrabny układ ciała oraz mało udu-
chowiony wyraz oblicza franciszkańskiej Madonnyx) pozostaje w jaskrawym
kontraście ze sztuką Dominikańskiego Mistrza, który posiadał zdumiewające
poczucie wyrafinowanej elegancji i senzytywnego wdzięku. W obecnym stanie
badań odsunąć więc wypada bezwzględnie Sebastiana Fesingera od autorstwa
rzeźb dominikańskich. Możemy natomiast pozostać przy atrybucji łączącej
powstanie tychże utworów snycerskich z osobą Osińskiego, którego archiwalnie
stwierdzone dzieła wykazują pod względem właściwości morfologicznych naj-
więcej pokrewieństwa ze, wszystkich tego rodzaju prac w Małopolsce Wschodniej,
ze stylem rzeźb dominikańskich. Nie mogąc zaprzeczyć uderzających związków
między personifikacjami augustiańskich zakonów a ołtarzową plastyką zbaraską,
zniewolony był zresztą przyznać dr Mańkowski, że Antoni Osiński , ,był współ-
pracownikiem innych rzeźbiarzy w wykonaniu niektórych figur, szczegółów
draperii szat w rzeźbach pod kopułą kościoła dominikanów we Lwowie..."
wskutek czego twierdzenie o autorstwie Fesingera doznało znacznego osłabienia,,
a nawet straciło niemal zupełnie praktyczną wartość.
Próbując zidentyfikować dalsze utwory Osińskiego, aby zdać sobie sprawę
z całokształtu jego działalności artystycznej, przypisałem mu na podstawie
analizy stylu, rzeźby w kościele parafialnym w Nawarii, z których na pierwszy
plan wybija się szereg alegorycznych postaci niewieścich, oraz wspaniały ołtarz
wielki w sąsiedniej Fłodowicy 2). Utwory te, składające się na wybitnie sobie
pokrewną grupę zabytków, uznał natomiast autor pracy pt. „Lwowska rzeźba,
rokokowa", idąc za wskazówką Antoniewicza, za dzieła Pinzla. Po ogłoszeniu
jednak mojego studium o Osińskim zmienił częściowo powyższy pogląd, stwier-
dzając w końcowym rozdziale swej pracy, że figury kobiece w Nawarii wyszły
bezsprzecznie spod dłuta autora rzeźb bernardyńskich w Zbarażu, w co zresztą
nie daje wątpić uderzające podobieństwo ich do figury św. Róży. W sprawie
zaś plastyki ołtarzowej w Fłodowicy wyraził pogląd, że udział Osińskiego, wyko-
naniu tego wybitnego dzieła uznać należy na wielce prawdopodobny.
Sprawa autorstwa dekoracji skulpturalnej kościoła parafialnego w Fłodo-
wicy jest zbyt doniosła, aby stwierdziwszy ten stan rzeczy, uznać go za wyczer-
pany. Zagadnienie to należy rozpatrzyć możliwie wszechstronnie, aby w gra-
nicach obecnych możliwości naukowych, przy braku kompletnym przekazów
źródłowych, dojść do bardziej pozytywnego ujęcia genezy tego wybitnego
fenomenu.
Gdyby chodziło o bliższe sprecyzowanie danych, przemawiających za
autorstwem Osińskiego, to należałoby powołać się tutaj przede wszystkim na
*) MAŃKOWSKI o. c. ryc. 24.
2) MAŃKOWSKI o. c. ryc. 2.