Aringhi, Paolo; Bosio, Antonio [Hrsg.]; Severano, Giovanni [Hrsg.]: Roma Subterranea Novissima: In Qva Post Antonivm Bosivm Antesignanvm, Jo: Severanum Congreg. Oratorii Presbyterum, Et celebres alios Scriptores Antiqua Christianorum Et praecipue Martyrum Coemeteria, Tituli, Monimenta, Epitaphia, Inscriptiones, Ac Nobiliora Sanctorum Sepulchra Sex Libris Distincta Illustrantur Et Quamplurimae Res Ecclesiasticae Iconibus Graphice describuntur, ac multiplici tum sacra, tum profana eruditione declarantur (Band 2) (Köln, 1659) [Cicognara, 3585bis-2] [VD17 12:116515L]

R O M A

SUBTERRANEA

s i V E

DE SACRIS ROM^ GOEMETERIIS

TOMlfS IL LIBER QJJ ARTU S.

A&enus percurrendisRoma; fuburbiis,quxlongocircuituprotenduntur, ae
I recolendis, quae ibi exiftunt, Ccemeteriis, monumentifque facris pariter ac
9 profanisperluftrandisintenti, aTriumphali Portaad Aureliam, & Portuen-
fem,indeadOftienfemprogreffi, fingulas pracipuarum Viarum femitas cu-
riofiusperfcrutando,demuminter Appiam, Ardeatinamque viamdiufubftitimus, uf-
que dumitinerispenfum dimidiajamex parteconfecimus, necnon primum Subterra-
nexRomatvolumenquotviis^quotpaffibusquot Ccemetenis: tot gemmis^totmoni-
libus , tottrophseis infigne , totidemque triumphisnobile, Deo favente, abfolvimus.
Seden tibifufccptumprofequentibusiterhaud cafu dixerim, fed peculiari ipfius Dei
nutu Latina prae caeteris Porta ac Vianobis primum occurrit, qux tot, tantifque tum
profanarum monumentis antiquitatum, tumpretiofis martyrum, ac martyriorumthe-
fauris referta eft, ut jure optimoSc omnibusadmirationem pariat, Sc eondignam prse-
tereuntiumanimis pro rerum dignitate, quas intra ambitum continet , venerationem
ingerat. Quis enimnefciat, dum facram probe antiquitatem calleat , quod &anobis
fuoprolixius loco ertafrabitur , Viam hanccxteris , quae ad noftrae [Jrbis moenia diri- TertuU. lihi

guntur, nobilitate nullatenus imparem praeclariflimo B. Joannis Apoftoli martyrio ap- t^TiT
primeilluftratam, Tertulliano , inquam, Hieronymo,ac EufebiolocupletiiTimisme-^^^^
morandae hujus reiteftibus. Et quidem quodad Tertullianumfpe&at, ejus verba, ve-
lutipraeclara gemmarum ferta , noftris hifce paginis in Toannis praeconium inferere vc- R*j*h. fifc
lutmus :HabesRomam,inquit, undenobis quoque au&oritas pra^fto cft,ftatufelix Ec-/J.lw
clefia,cuitotamdocl:rinam Apoftoli ciim fanguinefuo profuderunt, ubi Petrus pafllo-^" w"
tii dominicae adatquatur: ubi Paulus Ioannis exitu coronatur : ubi Apoftolus Ioannes
pofteaquam in oleum igneum demerfus nihil pafliis eft, in infulam relegatur. Videa-
fflus quid dixerit, quiddocuerit, quid cum Africanis quoque Ecclefiis conteflerarit.]
hxc ille Verumutpaucisremperftringamus,Viahaecpraec3eteris&Urbi&Orbi adeo
innotuit, & Beatiflimi Apoftoli, & Euangeliftae triumpho tam celebrisfa&a eft: ut ficut
virtutibus & fignis Ioannes & Petrus focii fuerunt, ita in UrbeRoma ( Prochoro tefte) fr**-*
fui triumphi memoriamhaberent: &ficut triumphalis (inquit ilie ) infignis habita dt2&/ii
crucePetri,fic& Latina PortaIoannis dolioinfignis,&meinorabilisjugiterhaberetur.] p
Interimnemifcere (utiproverbiumeft) facra profanisvideamur,defingulis,quaetum
adfacram,tum adprofanamantiquitatempertinent, fuofpeciatimloco a&uri, lutum
ab auro, & pretiofum a vili (quoddivinamonent eloquia) feparantes , hic eaprimum,
quae ad rerum externarum notitiam fpe&ant, praemi ttamus.

C A P U T. Ii
Be Potta ac Via Latina, necnon de profanh
earumdem monimentis.

1 tS^VM Nter CaPenam • ac Cajlimonta-
££ c*~ Wm JM1| nam Portam Latina Cadiolo in
||||] colleportafitaeft, quxantiquis,
l|ijf§ Wkn llt q«idam aflerunt, temporibus
tj£$* ^^^^^S P^rentina dicebatur} quo pbne ^

€'jiu. ^> titulo a Plutarcho in ipfius Ro- ' gentem , quam a Ferentino Hernicorum oppido,

Tom. 11« Rom. Subt. A appeJt

muli geftis prxnotatur, & forte a Ferento oppido, Ferentum.
quod Latina Via a Strabone reponitur , hujufce- ViaLatina;
modinuncupationemfortiraeft, quae quidem Via
abhacutique porrainitiitm defumit. Verumquia
Aqua & lucus, vel filvz item Ferentina, hanc extra
portamadxi i.lapideni extitit(& nuncvulgoMan-
numvocant) locus videlicet poft Albsexcidium,
Latina* gentis concilio deftinatus. Inde ab hoc po»
tiusloco , qui proxime adjacet, portam eo diri-