DOI Heft:
Inhoudsopgave
DOI Artikel:Verslagen
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19803#0174
□
VERSLAGEN.
□
Elfde jaarverslag der Rijkscommissie voor de Monumenten 1913. — Het belang van
dit jaarverslag wordt zeer verhoogd door de toevoeging van een uitvoerigen Catalogus van
de boeken en tijdschrifen, welke op Nederland betrekking hebben. Aan de samenstelling
van dezen Catalogus heeft de adjunct-secretaris, Dr. E. Haslinghuis, zeer veel zorg besteed.
»De verzameling fotografieën van monumenten nam weder geleidelijk toe; zij
bestaat thans uit 2258 negatieven en 3337 foto’s, tegen 2001 en 3004 aan het eind van
het vorig jaar. Tot de belangrijkste aanwinsten behooren de fotografieën naar een tweetal
kunstvoorwerpen uit de O. L. Vrouwekerk te Maastricht, die zich thans te Rome bevinden
in de bijzondere schatkamer der Vaticaansche basiliek van St. Pieter. Het zijn twee gouden
reliekkruisen, die na de opheffing van het Kapittel der O. L. Vrouwekerk, door een der
kanunniken, Pastoor Lijsens, in 1837 aan Paus Gregorius XVI zijn geschonken.”
Wij nemen de uitvoerige beschrijving uit het verslag over, daar helaas geen
afbeeldingen van deze belangrijke voorwerpen het verslag illustreeren.
»Het eene kruisje, volgens overlevering van Constantijn den Groote afkomstig,
doch stellig niet ouder dan de zesde eeuw, is bevestigd in een staurotheca, een met
gemmen bezet, gedreven goud triptykje, waarvan de achterkant met plantornament en
de binnenzijde der luikjes met de beeldjes van Jezus en Maria en de heiligen Demetrius,
Mattheus, Barnabas, Timotheus, Pantelemon en Timon zijn versierd. Terzijde van het
kruisje staat Constantijn, en er omheen zijn parels en geëmailleerde medaillons aangebracht
met Grieksche inscripties, twee jambische disticha, waarin de beteekenis van het kruis
geprezen en een zekere Joannes als de maker er van genoemd wordt.
Het tweede kruis is thans helaas in een glazen stolp geplaatst (die wegens de
verzegeling niet verwijderd mocht worden) en ontsierd door een paar engelenfiguren, te
Rome er aan toegevoegd. Het heeft den vorm van een patriarchaal kruis en vertoont
aan den voorkant fragmenten van het kruishout in een met gestempelde rinceaux versierde,
gouden omranding. De achterkant, op dergelijke wijze omlijst, heeft een Grieksch opschrift,
in alexandrijnen, waaruit blijkt dat een Keizer Romanos het deed maken, en is versierd
met kleine gedreven medaillons, waarin de busten van Jezus en Maria, Michaël en Gabriël en
Keizer Demetrius. Dit met enkele cabochons en parelen versierde kruis, dat, volgens een weinig
betrouwbare oorkonde, door Keizer Philip II van Zwaben aan de kerk van O. L.Vrouw
geschonken zou zijn, is Byzantijnsch werk, en dagteekent vermoedelijk uit de elfde eeuw.”
Over den stand der werkzaamheden wordt bericht, dat de uitgave van den voor-
loopigen inventaris van Zuid-Holland, door Mr. Overvoorde bewerkt, dit jaar kan worden
tegemoet gezien. De inventaris van Gelderland is geheel, die van Overijsel gedeeltelijk door
den heer Hoefer voltooid. Voor Groningen en Friesland zal de heer Peters de noodige
gegevens verstrekken. De provincie Noord-Brabant is gedeeltelijk geïnventariseerd.
Voorts vermeldt het verslag, dat de secretaris met de bestudeering der monumenten
van Maastricht zoover gevorderd is, dat hij met het schrijven van den tekst kan aanvangen.
161
VERSLAGEN.
□
Elfde jaarverslag der Rijkscommissie voor de Monumenten 1913. — Het belang van
dit jaarverslag wordt zeer verhoogd door de toevoeging van een uitvoerigen Catalogus van
de boeken en tijdschrifen, welke op Nederland betrekking hebben. Aan de samenstelling
van dezen Catalogus heeft de adjunct-secretaris, Dr. E. Haslinghuis, zeer veel zorg besteed.
»De verzameling fotografieën van monumenten nam weder geleidelijk toe; zij
bestaat thans uit 2258 negatieven en 3337 foto’s, tegen 2001 en 3004 aan het eind van
het vorig jaar. Tot de belangrijkste aanwinsten behooren de fotografieën naar een tweetal
kunstvoorwerpen uit de O. L. Vrouwekerk te Maastricht, die zich thans te Rome bevinden
in de bijzondere schatkamer der Vaticaansche basiliek van St. Pieter. Het zijn twee gouden
reliekkruisen, die na de opheffing van het Kapittel der O. L. Vrouwekerk, door een der
kanunniken, Pastoor Lijsens, in 1837 aan Paus Gregorius XVI zijn geschonken.”
Wij nemen de uitvoerige beschrijving uit het verslag over, daar helaas geen
afbeeldingen van deze belangrijke voorwerpen het verslag illustreeren.
»Het eene kruisje, volgens overlevering van Constantijn den Groote afkomstig,
doch stellig niet ouder dan de zesde eeuw, is bevestigd in een staurotheca, een met
gemmen bezet, gedreven goud triptykje, waarvan de achterkant met plantornament en
de binnenzijde der luikjes met de beeldjes van Jezus en Maria en de heiligen Demetrius,
Mattheus, Barnabas, Timotheus, Pantelemon en Timon zijn versierd. Terzijde van het
kruisje staat Constantijn, en er omheen zijn parels en geëmailleerde medaillons aangebracht
met Grieksche inscripties, twee jambische disticha, waarin de beteekenis van het kruis
geprezen en een zekere Joannes als de maker er van genoemd wordt.
Het tweede kruis is thans helaas in een glazen stolp geplaatst (die wegens de
verzegeling niet verwijderd mocht worden) en ontsierd door een paar engelenfiguren, te
Rome er aan toegevoegd. Het heeft den vorm van een patriarchaal kruis en vertoont
aan den voorkant fragmenten van het kruishout in een met gestempelde rinceaux versierde,
gouden omranding. De achterkant, op dergelijke wijze omlijst, heeft een Grieksch opschrift,
in alexandrijnen, waaruit blijkt dat een Keizer Romanos het deed maken, en is versierd
met kleine gedreven medaillons, waarin de busten van Jezus en Maria, Michaël en Gabriël en
Keizer Demetrius. Dit met enkele cabochons en parelen versierde kruis, dat, volgens een weinig
betrouwbare oorkonde, door Keizer Philip II van Zwaben aan de kerk van O. L.Vrouw
geschonken zou zijn, is Byzantijnsch werk, en dagteekent vermoedelijk uit de elfde eeuw.”
Over den stand der werkzaamheden wordt bericht, dat de uitgave van den voor-
loopigen inventaris van Zuid-Holland, door Mr. Overvoorde bewerkt, dit jaar kan worden
tegemoet gezien. De inventaris van Gelderland is geheel, die van Overijsel gedeeltelijk door
den heer Hoefer voltooid. Voor Groningen en Friesland zal de heer Peters de noodige
gegevens verstrekken. De provincie Noord-Brabant is gedeeltelijk geïnventariseerd.
Voorts vermeldt het verslag, dat de secretaris met de bestudeering der monumenten
van Maastricht zoover gevorderd is, dat hij met het schrijven van den tekst kan aanvangen.
161