DOI issue:
Inhoudsopgave
DOI article:Blok, Ima: Gegevens voor de geschiedenis der kleederdrachten (Kleeding) in de 14de eeuw, uit de rekeningen der grafelijkheid
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19803#0199
Bezien wij in Duitschland de keurvorsten-rij-reliefs (zie Dehio en v. Bezold
tafel 25) uit het voormalig Handelshuis, thans in het museum te Mainz (van c. 1320) dan
heeft men ook hier een lijf- en kniebedekking bestaande uit leer of metaal, terwijl de
figuren aan het koorgestoelte van den Dom te Keulen van c. 1330J) een dergelijke
been- en kniebewapening toonen, en het graf van Berthold V in den Munster te Freiburg
in Br. ijzeren kniebedekking heeft en armen zoowel als beenen door maliën worden
beschermd; het harnas is van leer.
Bij Stothard: Monumental Effigies of Great Britain zijn vele Engelsche grafmonumenten
afgebeeld en geeft in de inleiding blz. XIII vlg. tal van aanwijzingen van belang voor dit
onderzoek. Afzonderlijke bescherming door platen of leer komen niet eerder voor op
monumenten dan c. 1330—35, hoewel uit documenten blijkt dat platen in 1313 voor
lichaam en beenen werden gebruikt. Arm en knie zijn bedekt door stukken leer, waarop
een metalen plaat in gotische vormen aan het graf van William Longespee (? J- 1250)
(het grafmon. is echter later) in de cathedraal te Salisbury; een dergelijke plaat op leer
als kniebescherming doch niet in bovengenoemden vorm is te vinden bij Robert de Vere
(-j- 1214, doch het monument van 1275?) in Scarcliff Church; Derbyshire; dat van Aymer
de Valence ("^ 1323) in de Westminster abbey heeft het been met metalen plaat bedekt, ver-
gulde (?) kniestukken, aan den arm en elleboog ronde platen; het graf van John of
Eltham (1334) heeft aan den arm een ronde plaat, de beenbedekking is wellicht van
leer; op het graf in Ifield Church (c. 1317) zijn de arm en schouder versterkt door ijzer
(versiering). Een soort bus van metaal waarin arm en been zijn gesloten, terwijl de knie
ook waarschijnlijk met die materie is voorzien, heeft men aan het graf v. S. John d’Aber-
noun (1327) Stoke Dabernoun Church, Surrey, terwijl ik als laatste wil noemen het monument
in Ash Church, Kent, waarvan de opperarm een gebogen plaat draagt, de schouders
ronde (met versiering van leeuwenkoppen), de voorarm gebogen platen; de beenen zijn
bedekt door leer of metaal.
Het groote bezwaar bij al deze monumenten is, dat wij zoo moeilijk kunnen onder-
scheiden of de bescherming van metaal is, dan wel van hard-gemaakt leer, ook voor de
vroege, hierboven reeds genoemde in ons land is dat het geval. Nog blijft ons te spreken
over eenige monumenten hier te lande, die wat later van datum zijn dan de reeds vermelde.
Daarvoor komen allereerst in aanmerking de graven van Jan I (-j* 1384) en Jan II
van Polanen (•(■ 1394), beiden in de kerk te Breda3). Het eerste vertoont over den maliën-
kolder heen een lederen harnas, dat op de rechterzijde is dichtgeregen; dij en scheenbeen
worden beschermd door leer, wellicht metaal, door riemen en gespen vastgemaakt, dito
onderarmbedekking, terwijl de kniestukken van ijzer zijn.
Het tweede heeft een borstharnas van ijzer (met versiering); de heupen worden
door maliën, de knieën door ijzeren platen beschermd, de dijen door metaal. 1 2
1) Her. Reiners: Studiën z. deutsch. Kunstgeschichte 113. Rheinische Chorgestühle der frühgotik
(onvoldoende afbeeldingen) p. 82.
2) Afb. Bulletin Oudh. Bond. Juni 1914 p. 132 fig. 1 en p. 140 fig. 4.
186
tafel 25) uit het voormalig Handelshuis, thans in het museum te Mainz (van c. 1320) dan
heeft men ook hier een lijf- en kniebedekking bestaande uit leer of metaal, terwijl de
figuren aan het koorgestoelte van den Dom te Keulen van c. 1330J) een dergelijke
been- en kniebewapening toonen, en het graf van Berthold V in den Munster te Freiburg
in Br. ijzeren kniebedekking heeft en armen zoowel als beenen door maliën worden
beschermd; het harnas is van leer.
Bij Stothard: Monumental Effigies of Great Britain zijn vele Engelsche grafmonumenten
afgebeeld en geeft in de inleiding blz. XIII vlg. tal van aanwijzingen van belang voor dit
onderzoek. Afzonderlijke bescherming door platen of leer komen niet eerder voor op
monumenten dan c. 1330—35, hoewel uit documenten blijkt dat platen in 1313 voor
lichaam en beenen werden gebruikt. Arm en knie zijn bedekt door stukken leer, waarop
een metalen plaat in gotische vormen aan het graf van William Longespee (? J- 1250)
(het grafmon. is echter later) in de cathedraal te Salisbury; een dergelijke plaat op leer
als kniebescherming doch niet in bovengenoemden vorm is te vinden bij Robert de Vere
(-j- 1214, doch het monument van 1275?) in Scarcliff Church; Derbyshire; dat van Aymer
de Valence ("^ 1323) in de Westminster abbey heeft het been met metalen plaat bedekt, ver-
gulde (?) kniestukken, aan den arm en elleboog ronde platen; het graf van John of
Eltham (1334) heeft aan den arm een ronde plaat, de beenbedekking is wellicht van
leer; op het graf in Ifield Church (c. 1317) zijn de arm en schouder versterkt door ijzer
(versiering). Een soort bus van metaal waarin arm en been zijn gesloten, terwijl de knie
ook waarschijnlijk met die materie is voorzien, heeft men aan het graf v. S. John d’Aber-
noun (1327) Stoke Dabernoun Church, Surrey, terwijl ik als laatste wil noemen het monument
in Ash Church, Kent, waarvan de opperarm een gebogen plaat draagt, de schouders
ronde (met versiering van leeuwenkoppen), de voorarm gebogen platen; de beenen zijn
bedekt door leer of metaal.
Het groote bezwaar bij al deze monumenten is, dat wij zoo moeilijk kunnen onder-
scheiden of de bescherming van metaal is, dan wel van hard-gemaakt leer, ook voor de
vroege, hierboven reeds genoemde in ons land is dat het geval. Nog blijft ons te spreken
over eenige monumenten hier te lande, die wat later van datum zijn dan de reeds vermelde.
Daarvoor komen allereerst in aanmerking de graven van Jan I (-j* 1384) en Jan II
van Polanen (•(■ 1394), beiden in de kerk te Breda3). Het eerste vertoont over den maliën-
kolder heen een lederen harnas, dat op de rechterzijde is dichtgeregen; dij en scheenbeen
worden beschermd door leer, wellicht metaal, door riemen en gespen vastgemaakt, dito
onderarmbedekking, terwijl de kniestukken van ijzer zijn.
Het tweede heeft een borstharnas van ijzer (met versiering); de heupen worden
door maliën, de knieën door ijzeren platen beschermd, de dijen door metaal. 1 2
1) Her. Reiners: Studiën z. deutsch. Kunstgeschichte 113. Rheinische Chorgestühle der frühgotik
(onvoldoende afbeeldingen) p. 82.
2) Afb. Bulletin Oudh. Bond. Juni 1914 p. 132 fig. 1 en p. 140 fig. 4.
186